Словарь статистических наименований (термины и словосочетания)
А АВТОМАТИЗИРОВАННАЯ ИНФОРМАЦИОННАЯ СИСТЕМА «САНАРИП АЙМАК» – это информационная система, являющаяся совокупностью программных средств и баз данных, которая предназначена для автоматизации процессов деятельности органов местного самоуправления по формированию паспорта органа местного самоуправления с описанием кратких сведений о нем, а также похозяйственных книг о составе и уровне благосостояния семей, проживающих на территории органа местного самоуправления. «САНАРИП АЙМАК» АВТОМАТТАШТЫРЫЛГАН МААЛЫМАТТЫК ТУТУМУ – бул паспорт жөнүндө кыскача маалыматтарды сыпаттоо менен жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын паспортун, ошондой эле жергиликтүү өз алдынча башкаруу органынын аймагында жашаган үй-бүлөлөрдүн курамы жана жыргалчылыгынын деңгээли жөнүндө чарба китептерин түзүү боюнча жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын иш процесстерин автоматташтыруу үчүн арналган программалык каражаттардын жана маалымат базаларынын жыйындысы болуп саналуучу маалыматтык тутум. АДМИНИСТРАТИВНО-ТЕРРИТОРИАЛЬНЫЕ ЕДИНИЦЫ КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ – количество районов, городов (республиканского, областного и районного значений), поселковых и сельских администраций, населенных пунктов в целом по республике и в разрезе областей. КЫРГЫЗ РЕCПУБЛИКАСЫНЫН АДМИНИСТРАТИВДИК-АЙМАКТЫК БИРДИКТЕРИ –жалпы республика боюнча жана облустардын бөлүнүшүндө райондордун, шаарлардын (республикалык, облустук жана райондук маанидеги), кыштак жана айылдык пункттардын, калктуу конуштардын саны. АКАДЕМИЧЕСКАЯ СТЕПЕНЬ «БАКАЛАВР» – академическая степень базового высшего профессионального образования, дающая право для поступления в магистратуру и заниматься профессиональной деятельностью. «БАКАЛАВР» АКАДЕМИЯЛЫК ДАРАЖАСЫ – магистратурага өтүү үчүн жана кесиптик ишмердик менен иштөө үчүн укук берүүчү жогорку базалык билимдин академиялык даражасы. АКАДЕМИЧЕСКАЯ СТЕПЕНЬ «МАГИСТР» – академическая степень полного высшего профессионального образования, дающая право для поступления в аспирантуру и заниматься профессиональной деятельностью квалификация. «МАГИСТР» АКАДЕМИЯЛЫК ДАРАЖАСЫ – аспирантурага өтүү үчүн жана кесиптик ишмердик менен иштөө үчүн укук берүүчү толук жогорку кесиптик билимдин академиялык даражасы, квалификация. АКТИВЫ – это ресурсы предприятия, использование которых приводит к притоку экономической выгоды. Они делятся на оборотные и внеоборотные активы. АКТИВДЕР - бул алардын пайдаланылышы экономикалык пайданын келип түшүү агымына алып келүүчү ишкананын ресурстары. Алар жүгүртүү жана жүгүртүүдөн тышкаркы активдер болуп бөлүнүшөт. АМБУЛАТОРНО-ПОЛИКЛИНИЧЕСКИЕ УЧРЕЖДЕНИЯ – учреждения, оказывающие лечебно-профилактическую помощь населению при посещении ими этих учреждений и на дому. АМБУЛАТОРИЯЛЫК-БЕЙТАПКАНАЛЫК МЕКЕМЕЛЕР – калкты үйүндө жана мекемеге келген учурунда дарылоо, оорунун алдын алуу боюнча жардам көрсөтүүчү мекемелер. Б
БАЗОВЫЙ ИНДЕКС ПОТРЕБИТЕЛЬСКИХ ЦЕН - показатель, производный от индекса потребительских цен (субиндекс), отражающий наиболее устойчивые тенденции, лежащие в основе инфляции, путем исключения кратковременных неравномерных изменений цен под влиянием отдельных факторов, которые носят административный, событийный, сезонный характер. КЕРЕКТӨӨ БААЛАРЫНЫН БАЗАЛЫК ИНДЕКСИ - алар административдик, окуялуу, сезондук мүнөздө болгон айрым факторлордун таасиринин кесепетинен баалардын кыска мөөнөткө бирдей эмес өзгөрүүлөрүн алып салуу жолу менен инфляциянын негизинде жаткан, туруктуу тенденцияларды чагылдыруучу, керектөө бааларынын индексинен (субиндекс) алынган көрсөткүч. БАЗОВЫЙ ИНДЕКС ЦЕН ПРОИЗВОДИТЕЛЕЙ – показатель, производный от индекса цен предприятий-производителей промышленной продукции (субиндекс), отражающий тенденцию устойчивой инфляции в промышленном производстве, путем исключения краткосрочных неравномерных изменений цен под влиянием различных факторов. ӨНДҮРҮҮЧҮЛӨРДҮН БААЛАРЫНЫН БАЗАЛЫК ИНДЕКСИ – ар кандай факторлордун таасиринин кесепетинен баалардын кыска мөөнөткө бирдей эмес өзгөрүүлөрүн алып салуу жолу менен өнөр жай өндүрүшүндөгү туруктуу инфляцияны чагылдыруучу өнөр жай өндүрүмдөрүн өндүрүүчү-ишканалардын бааларынын индексинен (субиндекс) алынган көрсөткүч. БАЛАНС АКТИВОВ И ПАССИВОВ – это отчет, составленный на определенный момент времени, содержащий данные о стоимости активов, находящихся в собственности институциональной единицы и стоимости обязательств, которые приняты институциональной единицей. АКТИВДЕРДИН ЖАНА ПАССИВДЕРДИН ТЕҢДЕМИ – институционалдык бирдик тарабынан кабыл алынган институционалдык бирдик жана нарктык милдеттенмелери менчигинде болгон активдердин наркы жөнүндөгү маалыматтарды камтыган белгилүү убакытка түзүлгөн отчет. БАРТЕР – это сделки в виде прямого товарообмена между хозяйствующими субъектами. Осуществляется без проведения денежных расчетов, оплата поставляемых товаров производится в товарной форме. БАРТЕР – бул чарба жүргүзүүчү субъекттердин ортосундагы түз товар алмашуу түрүндөгү бүтүмдөр. Акчалай эсептешүүлөрсүз жүргүзүлөт, бериле турган товарлардын акысы товардык формада төлөнөт. БИБЛИОТЕКА – информационное, культурное, образовательное учреждение, предоставляющее документы во временное пользование, располагающее организованным фондом тиражированных физическим и юридическим лицам; библиотека может быть самостоятельным учреждением или структурным подразделением предприятия, учреждения, организации. КИТЕПКАНА – жеке жана юридикалык жактар тарабынан тираждалган уюштуруу фонду бар, документерди убактылуу пайдаланууга берүүчү маалыматтык, маданий, билим берүүчү мекеме; китепкана өз алдынча мекеме же ишкананын, мекеменин, уюмдун түзүмдүк бөлүмү болушу мүмкүн. БИБЛИОТЕЧНЫЙ ФОНД – организованное собрание документов. Единицей учета является отдельный экземпляр книги, брошюры, отдельный номер ежемесячных журналов большого объема, переплетенный комплект номеров журналов малого объема, годовая подшивка газет, отдельные экземпляры нотных, картографических и изоизданий. Библиотечный фонд учитывается в инвентарных книгах по схеме: состояло на начало отчетного года, поступило в течение года, выбыло за год, состоит на конец отчетного года. КИТЕПКАНА ФОНДУ – документтерди уюштуруп чогултуу. Эсепке алуу бирдиги болуп өзүнчө нуска китептер, брошюралар, ар бир айда чоң көлөмдө чыгуучу журналдардын өзүнчө номери, чакан көлөмдөгү журналдардын номерлеринин мукабаланган комплекти, газеталардын жылдык көктөмү, ноталык, картографиялык жана сүрөт басылмаларынын айрым нускалары саналат. Китепкана фонду инвентардык китептерде төмөнкү схема боюнча: отчеттук жылдын башына карата түзүлгөн, бир жылдын ичинде келип түшкөн, бир жылдын ичинде чыккан, отчеттук жылдын аягына карата түзүлгөнү боюнча эсепке алынат. БОЛЕЗНЕННОСТЬ – это показатель, характеризирующий частоту распространения болезней среди населения впервые выявленных в отчетном году и зарегистрированных в предыдущие годы, по поводу которых больные вновь обратились в отчетном году (контингенты больных). Контингенты больных исчисляются отношением числа больных болезнью, состоящих на учете лечебных организаций на конец отчетного года, к численности населения на конец этого года. ООРУУ-СЫРКООЛУК – бул отчеттук жылы кайра кайрылган оорулуулар (оорулуулардын контингенттери) тууралуу калктын арасында биринчи жолу табылган жана өткөн жылдары катталган оорулуулардын жайылышынын жыштыгын мүнөздөгөн көрсөткүч. Оорулуулардын контингенти отчеттук жылдын аягына карата дарылоо уюмдарынын каттоосунда турган ооругандардын санын ушул жылдын аягына карата калктын санына болгон катышы менен эсептелет. БОЛЬНИЧНЫЕ ОРГАНИЗАЦИИ – это лечебные организации, осуществляющие медицинское обслуживание госпитализированных больных. В их число включаются больницы, медсанчасти, диспансеры со стационарами и прочие организации, имеющие больничные койки. В больничных организациях учету подлежат койки на конец отчетного периода, оборудованные необходимым инвентарем и готовые принять больных, независимо от того, заняты они больными или нет.
ООРУКАНА УЮМДАРЫ – бул ооруканага жаткырылган оорулууларды медициналык тейлөө жүргүзүүчү дарылоо уюмдары. Алардын санына ооруканалар, медициналык-санитардык бөлүмдөр, стационарлары менен диспансерлер жана оорукана койкалары бар башка уюмдар кирет. Оорукана уюмдарында отчеттук мезгилдин аягына карата тийиштүү жабдуу менен жабдылган жана оорулууларды кабыл алууга даяр, ал койкалар оорулуулар тарабынан ээленген же ээленбегенине карабастан, койкалар эсепке алынат. БОЛЬНИЦЫ – учреждения, осуществляющие медицинское обслуживание госпитализированных больных. ООРУКАНАЛАР – ооруканага жаткырылган оорулууларга медициналык тейлөө жүргүзүүчү мекемелер. БРАК – форма взаимоотношений между мужчиной и женщиной, определяющая их права и обязанности по отношению друг к другу и к детям. Юридические отношения между мужем и женой устанавливаются в результате регистрации брака в органах записи актов гражданского состояния (ЗАГС). НИКЕ – бири-бирине жана балдарга карата болгон укуктарын жана милдеттерин аныктаган эркек менен аялдын ортосундагы өз ара мамилелердин формасы. Күйөөсү менен аялынын ортосундагы юридикалык мамилелер жарандык абалдын актыларын каттоо (ЖААК) органдарында никени каттоонун натыйжасында белгиленет. БРАКИ ПО ВОЗРАСТУ И БРАЧНОМУ СОСТОЯНИЮ – это возраст вступивших в брак как интервал времени между датой регистрации брака и датой рождения. Брачный возраст в Кыргызстана, установленный законом – 18 лет для мужчин и женщин. ЖАШЫ ЖАНА НИКЕ АБАЛЫ БОЮНЧА НИКЕЛЕР – никеге тургандардын жашы никени каттоо датасы менен туулган датасынын ортосундагы убакыттын аралыгы. Кыргызстанда эркектер менен аялдардын никеге туруу жашы мыйзам менен – 18 жаш деп белгиленген. В
ВАЛОВОЙ ВНУТРЕННИЙ ПРОДУКТ (ВВП) – это стоимость товаров и услуг, произведенных в государстве, за определенный период времени. ИЧКИ ДҮҢ ӨНҮМ (ИДӨ) – бул белгилүү убакыттын ичинде мамлекетте өндүрүлгөн товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн наркы. ВАЛОВОЙ ВЫПУСК – стоимость товаров и услуг, произведенных резидентами национальной экономики в отчетном периоде. ДҮҢ ЧЫГАРУУ – отчеттук мезгилде улуттук экономиканын резиденттери тарабынан өндүрүлгөн товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн наркы. ВАЛОВАЯ ДОБАВЛЕННАЯ СТОИМОСТЬ (ВДС) – разность между выпуском товаров и услуг и промежуточным потреблением, включая потребленную в процессе производства стоимость основного капитала. КОШУМЧА ДҮҢ НАРК – (ДКН) товарлар жана кызмат көрсөтүүлөрдү чыгаруунун жана аралык керектөөнүн ортосундагы, өндүрүү процессинде негизги капиталдын керектелген наркын кошкондогу айырма. ВАЛОВОЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ ДОХОД (ВНД) – это сумма первичных доходов резидентов страны за определенный период в связи с их прямым или косвенным участием в производстве ВВП своей страны и ВВП других стран. УЛУТТУК ДҮҢ КИРЕШЕ – бул өз өлкөсүнүн ИДӨнүн жана башка өлкөлөрдүн ИДӨнүн өндүрүшүнө алардын түз же кыйыр катышуусу менен байланышкан, өлкөнүн резиденттеринин белгилүү мезгил ичиндеги баштапкы кирешелеринин суммасы. ВАЛОВОЙ РАСПОЛАГАЕМЫЙ ДОХОД – это стоимость товаров и услуг, произведённых в течение года на территории государства (то есть валовой внутренний продукт - ВВП), плюс доходы, полученные гражданами страны из-за рубежа, минус доходы, вывезенные из страны иностранцами. КОЛДО БАР ДҮҢ КИРЕШЕ – бул мамлекеттин аймагында бир жыл ичинде өндүрүлгөн товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн наркы (б.а. ички дүң өнүм – ИДӨ), плюс өлкө жарандарынын чет өлкөдөн алган кирешелери, минус чет өлкөлүктөрдүн өлкөдөн чыгарып кеткен кирешелери. ВАЛОВОЕ СБЕРЕЖЕНИЕ – сбережение до вычета потребления основного капитала, то есть сумма валовых сбережений всех секторов экономики. ДҮҢ ҮНӨМ - негизги капиталды керектөөнү алып салганга чейинки үнөм, б.а. экономиканын бардык секторлорунун дүң үнөмдөрүнүн суммасы. ВАЛОВОЕ НАКОПЛЕНИЕ ОСНОВНОГО КАПИТАЛА (ВНОК) – представляет собой вложение резидентами средств в объекты основного капитала для создания нового дохода в будущем путем использования их в производстве. НЕГИЗГИ КАПИТАЛДЫН ДҮҢ ТОПТОМУ (НКДТ) – аларды өндүрүштө колдонуу жолу менен келечекте жаңы киреше түзүү үчүн негизги капиталдын объекттерине резидентттер тарабынан салынган каражаттар салымын билдирет. ВАЛОВОЕ НАКОПЛЕНИЕ – это совокупный показатель, который определяется суммированием данных по ВНОК (Валовое накопление основного капитала), МОС (Материальные оборотные средства) (см.далее) и ЧПЦ (Чистое приобретение ценностей) (см.далее). ДҮҢ ТОПТОМ – бул жыйынтык көрсөткүч, ал НКДТ (Негизги капиталдын дүң топтому), МЖК (Материалдык жүгүртүү каражаттары) (мындан ары кара) жана БТС (баалуулуктарды таза сатып алуу) (мындан ары кара) маалыматтарын кошуу менен аныкталат. ВАЛОВАЯ ПРОДУКЦИЯ СТРОИТЕЛЬСТВА – стоимость всех произведенных работ в строительстве. КУРУЛУШТУН ДҮҢ ӨНДҮРҮМҮ – курулушта аткарылган бардык иштердин наркы. ВАЛОВОЙ СБОР СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ КУЛЬТУР – это продукция, произведенная (реально собранная) со всей площади посева (как с основных, так и с повторных посевов) различных сельскохозяйственных культур, сельскохозяйственных насаждений или других сельскохозяйственных угодий. Валовой сбор зерновых культур показывается в весе после доработки, т.е. за вычетом неиспользованных отходов и сушки при обработке. АЙЫЛ ЧАРБА ӨСҮМДҮКТӨРДҮН ДҮҢ ЖЫЙЫМЫ – бул ар түрдүү айыл чарба өсүмдүктөрүнүн, айыл чарба көчөттөрүн же башка айыл чарба жерлеринин бардык айдоо аянтында (негизги айдоолордой эле, кайра себилген себүүлөр) өндүрүлгөн (иш жүзүндө чогултулган) өндүрүм. Дан эгиндеринин дүң жыйымы иштетилгенден кийинки салмакта, башкача айтканда, иштеп чыгууда пайдаланылбай калган калдыктарды жана кургатылгандарды кошпогондогу салмакта көрсөтүлөт. ВВОД В ДЕЙСТВИЕ ОСНОВНЫХ ФОНДОВ – ввод в действие законченных строительством зданий и сооружений и их стоимость, стоимость введенных в действие машин, транспортных средств, оборудования; стоимость инструмента, инвентаря и других предметов, зачисляемых в основные фонды; стоимость закладки и выращивания многолетних насаждений; стоимость законченных бурением и введенных в действие нефтяных и газовых эксплуатационных скважин, а также разведанных скважин, передаваемых в эксплуатацию. НЕГИЗГИ ФОНДДОРДУ ИШКЕ КИРГИЗҮҮ – курулуп бүткөн курулуштун жана ишке киргизилген имараттардын жана курулмалардын, ишке киргизилген машиналардын, унаа каражаттарынын, жабдуулардын; шаймандардын, инвентарлардын жана негизги фондго кире турган башка буюмдардын; курула баштаган жана курулуп бүткөн курулуштун жана көп жылдык өсүмдүктөрдү өстүрүүнүн наркы, бургуланган жана ишке киргизилген муңайзаттын жана газдын, пайдаланууга берилген скважиналардын, ошондой эле пайдаланууга бериле турган чалгындалган скважиналардын наркы менен ишке киргизилген имараттар жана курулмалар. ВВОД В ДЕЙСТВИЕ МОЩНОСТЕЙ – показатель производительности, вместимости, пропускной способности, площади, протяженности и т.д., созданный в результате осуществления инвестиций в основной капитал. КУБАТТУУЛУКТАРДЫ ИШКЕ КИРГИЗҮҮ – негизги капиталга инвестицияларды салуунун натыйжасында түзүлгөн өндүрүмдүүлүктүн, сыйымдуулуктун, өткөрүүчү жөндөмдүүлүктүн, аянттардын, узундуктун көрсөткүчү. ВЕЛИЧИНА ПРОЖИТОЧНОГО МИНИМУМА – стоимость минимального набора продовольственных товаров, увеличенная на фиксированную долю расходов на минимально необходимые непродовольственные товары, услуги и обязательные платежи и сборы. ЖАШОО МИНИМУМУНУН ЧОҢДУГУ – минималдуу түрдө зарыл болгон азык-түлүк эмес товарларга, кызмат көрсөтүүлөргө, милдеттүү төлөмдөргө жана жыйымдарга болгон чыгымдардын туруктуу белгиленген үлүшүнө көбөйтүлгөн азык-түлүк товарларынын минималдуу топтомунун наркы. ВЕС ПРИ РОЖДЕНИИ – (масса тела при рождении) – масса тела плода или новорожденного, зарегистрированная сразу после рождения (выражается в граммах). ТӨРӨЛГӨНДӨГҮ САЛМАК (төрөлгөн учурда дене массасы) – төрөлгөндөн кийин дароо катталган, түйүлдүктүн же ымыркайдын денесинин салмагы (грамм менен берилет). ВЕЧЕРНЯЯ (СМЕННАЯ) ОБЩЕ-ОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ
ОРГАНИЗАЦИЯ – образовательная организация, которая предоставляет гражданам любого возраста (работающим, неработающим) реальную возможность получить основное общее и среднее (полное) общее образование. Виды: вечерние (сменные) общеобразовательные школы, вечерние (сменные) общеобразовательные школы при исправительно-трудовых учреждениях и воспитательно-трудовых колониях. Общеобразовательные программы осваиваются в форме очного и заочного образования.КЕЧКИ (КЕЗМЕТТИК) ЖАЛПЫ БИЛИМ БЕРҮҮ УЮМУ – ар кандай курактагы (иштеген жана иштебеген) жарандарга негизги жалпы жана орто (толук) жалпы билим алууга реалдуу мүмкүндүк берүүчү билим берүү уюму. Түрлөрү: кечки (кезметтик) жалпы билим берүүчү мектеп, түзөтүү-эмгек мекемелеринде жана тарбиялоо-эмгек колонияларынын алдындагы кечки (кезметтик) жалпы билим берүүчү мектептер. Жалпы билим берүү программалары күндүзгү жана сырттан окуу формасында өздөштүрүлөт. ВЗНОСЫ В АКЦИОНЕРНЫЙ (УСТАВНЫЙ) КАПИТАЛ – размер вкладов иностранных учредителей в акционерный (уставный) капитал предприятия. АКЦИОНЕРДИК (УСТАВДЫК) КАПИТАЛГА ТӨГҮМДӨР – акционердик (уставдык) капиталга чет элдик уюштуруучулардын кошкон салымдарынын өлчөмү. ВЗНОСЫ В КАПИТАЛ – это взносы в капитал, размер вкладов предприятия в капитал предприятия за границей. КАПИТАЛГА БОЛГОН ТӨГҮМДӨР – бул капиталга болгон төгүмдөр, ишкананын чет өлкөдөгү ишканасынын капиталына болгон салымынын өлчөмү. ВКЛАД В ИНФЛЯЦИЮ –величина влияния процентного изменения на товар (услугу) на общее значение индекса потребительских цен. Вклад зависит от величины изменения цены на товар (услугу) и его веса. Чем больше вес товара и изменение цены на него, тем существеннее он оказывает свое влияние на индекс. ИНФЛЯЦИЯГА САЛЫМ – товарга (кызмат көрсөтүүгө), керектөө бааларынын индексинин жалпы маанисине пайыздык өзгөрүүлөрдүн таасиринин чоңдугу. Салым товарга (кызмат көрсөтүүгө) жана анын салмагына баалардын өзгөрүүсүнүн өлчөмүнө жараша болот. Товардын салмагы жана анын баасынын өзгөрүүсү канчалык чоң болсо, ал индекске ошончолук олуттуу таасирин тийгизет. ВМЕСТИМОСТЬ КОНЦЕРТНЫХ ЗАЛОВ – число мест в основном зале и в дополнительных залах. КОНЦЕРТТИК ЗАЛДАРДЫН СЫЙЫМДУУЛУГУ – негизги залдагы жана кошумча залдардагы орундардын саны. ВНЕШНЕЭКОНОМИЧЕСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ – совокупность организационно-экономических, производственно-хозяйственных и оперативно-коммерческих функций предприятий, ориентированных на мировой рынок, с учётом избранной внешнеэкономической стратегии, форм и методов работы на зарубежных рынках. ВЭД относится к рыночной сфере, базируется на критериях предпринимательской деятельности, структурной связи с производством и отличается правовой автономностью и экономической, а также юридической независимостью от отраслевой ведомственной опеки. ТЫШКЫ ЭКОНОМИКАЛЫК ИШМЕРДИК (ТЭИ) – тандалган тышкы экономикалык стратегияны, чет өлкөлөрдүн рынокторунда иштөөнүн формаларын жана ыкмаларын эске алуу менен дүйнөлүк рынокко багытталган ишканалардын уюштуруу-экономикалык, өндүрүштүк-чарбалык жана ыкчам-коммерциялык функцияларынын жыйындысы. ТЭИ рынок чөйрөсүнө таандык, ишкердик ишмердүүлүктүн критерийлерине, өндүрүш менен түзүмдүк байланышка негизделет жана укуктук өз алдынчалуулугу жана экономикалык, ошондой эле тармактык ведомстволук камкордуктан укуктук көз карандысыздыгы менен айырмаланат. ВНЕШНЯЯ ТОРГОВЛЯ – торговля одной страны с другими странами, состоящая из ввоза (импорта) и вывоза (экспорта) товаров. ТЫШКЫ СООДА – товарларды ташып киргизүүдөн (импорт) жана ташып чыгаруудан (экспорт) турган, бир өлкөнүн башка өлкөлөр менен болгон соодасы. ВНЕШНЕТОРГОВЫЙ ОБОРОТ – сумма стоимостных объемов экспорта и импорта товаров страны за определенный период. ТЫШКЫ СООДА ЖҮГҮРТҮҮ – белгилүү мезгил ичинде өлкөнүн товарларынын экспортунун жана импортунун нарктык көлөмдөрүнүн суммасы. ВНЕШНЕТОРГОВЫЙ БАЛАНС (САЛЬДО) – разница между экспортом и импортом. Сальдо положительное, если экспорт превышает импорт, отрицательное (ставится знак “минус”) - импорт превышает экспорт. ТЫШКЫ СООДА ТЕҢДЕМИ (САЛЬДО) – экспорт жана импорттун ортосундагы айырма. Эгерде, экспорт импорттон ашса, сальдо оң, импорт экспорттон ашса, сальдо терс болот. ВНЕШНЕТОРГОВАЯ КВОТА – соотношение совокупной стоимости экспорта и импорта, деленной пополам к стоимости ВВП в процентах. ТЫШКЫ СООДА КВОТАСЫ – пайыздар менен ИДӨнүн наркына карата экиге бөлүнгөн экспорт жана импорттун жыйынтык наркынын катышы. ВНЕШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ – это показатели в отчетности детских внешкольных организаций, характеризующие: наличие кружков по видам, количество в них участников, состав преподавателей и руководителей по уровню образованию, обеспеченность помещением для занятий и т.д. МЕКТЕПТЕН ТЫШКАРКЫ БИЛИМ БЕРҮҮ – бул мектептен тышкары балдар уюмдарынынын отчеттуулугунда ийримдердин түрлөрүнүн болушун, алардагы катышуучулардын санын, билим деңгээли боюнча окутуучулардын жана жетекчилердин курамын, сабак өтүү үчүн атайын окутуу жайлары менен камсыздалышын ж.б. мүнөздөөчү көрсөткүчтөр. ВНЕОБОРОТНЫЕ АКТИВЫ – это активы, которые используются предприятием на протяжении более одного года (основные средства, долгосрочная дебиторская задолженность, долгосрочные инвестиции, нематериальные активы). ЖҮГҮРТҮҮДӨН ТЫШКАРКЫ АКТИВДЕР – бул ишкана тарабынан бир жылдан ашык пайдаланылган активдер (негизги каражаттар, узак мөөнөттүү дебитордук карыз, узак мөөнөттүү инвестициялар, материалдык эмес активдер). ВНУТРЕННИЕ ЗАТРАТЫ НА ИССЛЕДОВАНИЯ И РАЗРАБОТКИ – затраты на выполнение научных исследований и разработок собственными силами организации. В эти затраты не включается стоимость исследований и разработок, выполненных сторонними организациями по договорам с отчитывающейся организацией. В составе внутренних затрат выделяются текущие затраты и капитальные затраты. Текущие затраты включают затраты на оплату труда, отчисления на социальные нужды, прочие текущие затраты. В капитальных учитываются затраты на приобретение земельных участков, строительство или покупку зданий, приобретение оборудования, включаемого в состав основных фондов и пр. ИЗИЛДӨӨЛӨРГӨ ЖАНА ИШТЕП ЧЫГУУЛАРГА ИЧКИ САРПТООЛОР – уюмдун өз күчү менен илимий изилдөөлөрдү жана иштеп чыгууларды аткарууга кеткен сарптоолор.
Бул сарптоолорго отчет берүүчү уюм менен түзүлгөн келишим боюнча башка уюмдар тарабынан аткарылган изилдөөлөрдүн жана иштеп чыгуулардын наркы киргизилбейт. Ички сарптоолордун курамында учурдагы сарптоолор жана капиталдык чыгымдар болуп белгиленет. Учурдагы сарптоолорго, эмгек акыга кеткен сарптоолор, социалдык керектөөлөргө карата чегерүүлөр, дагы башка учурдагы сарптоолор кирет. Капиталдык сарптоолорго жер участокторун сатып алууга, имараттарды курууга же сатып алууга, негизги фонддордун курамына кирген жабдууларды сатып алууга кеткен сарптоолор эсепке алынат.
ВНУТРЕННИЕ ТЕКУЩИЕ ЗАТРАТЫ НА НАУЧНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ И РАЗРАБОТКИ ПО ОТРАСЛЯМ НАУК – затраты на выполнение исследований и разработок собственными силами организации без учета инвестиций в основной капитал. Текущие затраты включают затраты на оплату труда, отчисления на социальные нужды, прочие текущие затраты. ИЛИМИЙ ИЗИЛДӨӨЛӨРГӨ ЖАНА ТАРМАКТАР БОЮНЧА ИШТЕП ЧЫГУУЛАРГА УЧУРДАГЫ ИЧКИ САРПТООЛОР – негизги капиталга инвестицияларды эсепке албастан уюмдардын өз күчү менен изилдөөлөрдү жана иштеп чыгууларды аткарууга кеткен сарптоолору. Учурдагы сарптоолор эмгек акыны төлөөгө кеткен сарптоолор, социалдык керектөөлөргө чегерүүлөр, дагы башка учурдагы сарптоолор кирет. ВОДОПРОВОД или ЦЕНТРАЛИЗОВАННАЯ СИСТЕМА ВОДОСНАБЖЕНИЯ – это комплекс инженерных сооружений населенных пунктов для забора, подготовки, транспортировки и передачи абонентам питьевой воды. СУУ ТҮТҮК же БОРБОРЛОШТУРУЛГАН СУУ МЕНЕН ЖАБДУУ ТУТУМУ – бул сууну чогултуу, даярдоо, ташуу жана берүү үчүн калктуу пункттун инженердик курулмаларынын комплекси. ВОЗРАСТНЫЕ КОЭФФИЦИЕНТЫ РОЖДАЕМОСТИ – это отношение числа родившихся за год у женщин данной возрастной группы к среднегодовой численности женщин этого возраста. При вычислении коэффициента для возрастной группы до 20 лет в качестве знаменателя принята численность женщин в возрасте 15-19 лет. При вычислении коэффициента для возрастной группы 15-49 лет в числитель входят все родившиеся, включая родившихся у матерей в возрасте как до 15 лет, так и 50 лет и старше. ТӨРӨЛҮҮНҮН ЖАШ КУРАКТЫК КОЭФФИЦИЕНТИ – бул берилген курактык топтогу аялдардын бир жыл ичинде туулган балдарынын санынын ошол курактагы аялдардын орточо жылдык санына болгон катышы. 20 жылга чейинки курактык топтун коэффициентин эсептөөдө бөлчөк сан катары 15-19 жаштагы аялдардын саны кабыл алынган. 15-49 жаш курактык топтун коэффициентин эсептөөдө бул көрсөткүч 15 жашка чейинки, ошондой эле 50 жаш жана андан улуу энелерден төрөлгөндөрдүн баары кирет. ВОЗРАСТНЫЕ КОЭФФИЦИЕНТЫ СМЕРТНОСТИ – это измерение уровня смертности по отдельным возрастным группам. Представляют собой отношение числа умерших, распределенных по возрастным группам, к среднегодовой численности постоянного населения соответствующей возрастной группы. Как правило, рассчитываются на 1000 населения. Коэффициент выражается в промилле. ӨЛҮМДҮН ЖАШ КУРАКТЫК КОЭФФИЦИЕНТИ – бул айрым жаш курактык топтор боюнча өлүм деңгээлин өлчөө. Жаш курактык топтор боюнча өлгөндөрдүн бөлүштүрүлгөн саны туруктуу калктын орточо жылдык санына тийиштүү курактык топтогу катышын билдирет. Эреже боюнча, калктын 1000ине эсептелет. Коэффициент промилл менен көрсөтүлөт. ВОЛОКНО – тонкая непряденая нить растительного, животного или минерального происхождения. БУЛА – өсүмдүк, жаныбар же минералдан алынган ийрилбеген ичке жип. ВЫБОРОЧНОЕ СОЦИАЛЬНО-ДЕМОГРАФИЧЕСКОЕ ОБСЛЕДОВАНИЕ НАСЕЛЕНИЯ – мероприятие по сбору сведений о части населения для изучения его состава, социальных и демографических процессов, которые нецелесообразно собирать при переписи населения и жилищного, фонда КАЛККА ТАНДАМА СОЦИАЛДЫК-ДЕМОГРАФИЯЛЫК ИЗИЛДӨӨ ЖҮРГҮЗҮҮ – калктын курамын, эл жана турак жай фондун каттоодо чогултуу максатка ылайык келбеген социалдык жана демографиялык процесстерди изилдөө үчүн анын бөлүгү жөнүндө маалыматтарды чогултуу боюнча иш-чаралар ВЫПУСК УЧАЩИХСЯ – число лиц, полностью завершивших курс обучения в учебных заведениях и получивших соответствующее образование (специальность). ОКУУЧУЛАРДЫ БҮТҮРҮП ЧЫГАРУУ – окуу жайларында окуу курсун толук бүткөн жана тиешелүү билим (адистик) алган адамдардын саны. ВЫПУСК СТУДЕНТОВ ИЗ ВПУЗА – число лиц, полностью завершивших курс обучения в высших профессиональных учебных заведениях и научных организациях и получивших соответствующую степень (магистр, кандидат наук, доктор). ЖОГОРКУ КЕСИПТИК ОКУУ ЖАЙЛАРДА (ЖКОЖдан) СТУДЕНТТЕРДИ БҮТҮРҮП ЧЫГАРУУ – жогорку кесиптик окуу жайларда жана илимий уюмдарда окуу курсун толук аяктаган жана тиешелүү (магистр, илимдин кандидаты, доктор) даража алган адамдардын саны. ВЫРУЧКА (ОБОРОТ) ОТ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОДУКЦИИ, ТОВАРОВ, РАБОТ И УСЛУГ (БЕЗ НДС, АКЦИЗА И АНАЛОГИЧНЫХ ОБЯЗАТЕЛЬНЫХ ПЛАТЕЖЕЙ) – выручка от реализации продукции и товаров, поступления, связанные с выполнением работ и оказанием услуг, осуществлением хозяйственных операций для третьих лиц (поступления, связанные с отдельными фактами хозяйственной деятельности), являющиеся доходами от обычных видов деятельности, признанные предприятием (организацией). Отражается в сумме, исчисленной в денежном выражении, за минусом скидок с цены (работы, бонусы, сконто, скидки, связанные с оправданной рекламацией и т.п.), а также сторно. ӨНДҮРҮМДӨРДҮ, ТОВАРЛАРДЫ, ЖУМУШТАРДЫ, КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮЛӨРДҮ ӨТКӨРҮҮДӨН ТҮШКӨН (КНС, АКЦИЗ ЖАНА УШУЛ СЫЯКТУУ МИЛДЕТТҮҮ ТӨЛӨМДӨРСҮЗ) АКЧА (ЖҮГҮРТҮҮ) – өндүрүмдү жана товарларды сатуудан түшкөн акча, иштерди аткаруу жана кызмат көрсөтүүлөр, үчүнчү жактар үчүн чарбалык операцияларды жүргүзүү (чарбалык ишмердиктин айрым фактыларына байланыштуу келип түшүүлөр), ишкана (уюм) тарабынан таанылган ишмердиктин кадимки түрлөрүнөн түшкөн киреше болуп саналгандар менен байланышкан келип түшүүлөр. Баалардан арзандатууларды (жарнак менен байланышкан жумуштар, бонустар, сконто, арзандатуулар ж.б.), ошондой эле сторнону кемитүү менен акчалай түрдө эсептелген суммада чагылдырылат. Г
ГЕНЕРАЛЬНЫЙ ПОДРЯДЧИК – организация, которая на основании заключенного договора с заказчиком на всю стоимость работ по стройке в целом несет ответственность за выполнение всех предусмотренных договором работ с привлечением при необходимости других организаций в качестве субподрядчиков. БАШКЫ ПОДРЯДЧЫ – бүт курулуш боюнча иштердин бүтүндөй наркына, зарыл болсо, башка уюмдардан субподрядчы катары башка жактарды ишке тартуу аркылуу буюртмачы менен түзүлгөн келишимдин негизинде келишимде каралган бардык иштерди аткаруу үчүн жоопкерчилик тартуучу уюм. ГИМНАЗИЯ – один из типов общеобразовательной средней школы, реализующий образовательные программы основного и среднего общего образования, обеспечивающие дополнительную (углубленную) подготовку по предметам гуманитарного профиля и может реализовывать общеобразовательные программы начального образования. ГИМНАЗИЯ – гуманитардык профилдеги предметтер боюнча кошумча (тереңдетип) даярдоону камсыздоочу негизги жана орто билим берүү программаларын ишке ашыруучу жалпы билим берүү жана баштапкы билим берүү боюнча жалпы билим берүү программаларын ишке ашыра ала турган орто мектептердин түрлөрүнүн бири. . ГЛУБИНА БЕДНОСТИ – это расстояние между чертой бедности и фактическим уровнем потребления бедных слоев населения и показывает те затраты, которые необходимы, чтобы вывести каждое домашнее хозяйство до уровня черты бедности. КЕДЕЙЧИЛИКТИН ТЕРЕҢДИГИ – бул калктын кедей катмарынын иш жүзүндөгү керектөөсү менен кедейчиликтин чегинин ортосундагы аралык жана ар бир үй чарбасын кедейчиликтин чегинин деңгээлине жеткирүү үчүн алар керектелүүчү чыгашаларды көрсөтөт. ГОСТИНИЦА – обособленное здание (помещение), предназначенное для временного проживания, независимо от организационно-правовой формы собственности. МЕЙМАНКАНА – менчиктик уюштуруу-укуктук формасына карабастан убактылуу жашоо үчүн дайындалган, обочолонгон имарат (имарат жай). ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ЖИЛИЩНЫЙ ФОНД – фонд, находящийся в собственности жилищных организаций местных администраций (акимиатов) и в ведении предприятий, организаций, министерств, государственных комитетов и ведомств (ведомственный жилищный фонд). МАМЛЕКЕТТИК ТУРАК ЖАЙ ФОНДУ – жергиликтүү администрациялардын (акимчиликтердин) турак жай уюмдарынын менчигинде жана ишканалардын, уюмдардын министирликтердин, мамлекеттик комитеттердин жана ведомстволордун жүргүзүүсүндө болгон фонд (ведомстволук турак жай фонду). ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ХОЗЯЙСТВА – юридические лица, имущество и прибыль которых является собственностью государства. МАМЛЕКЕТТИК ЧАРБАЛАР – алардын мүлкү жана пайдасы мамлекеттин менчиги болуп саналган юридикалык жактар. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ПРИРОДНЫЕ ЗАПОВЕДНИКИ – уникальные или наиболее типичные для географических зон участки территории, изъятые из хозяйственного пользования для сохранения и изучения природного комплекса. Основной целью деятельности заповедников служит также восстановление популяции ценных птиц, животных и растений МАМЛЕКЕТТИК ЖАРАТЫЛЫШ КОРУКТАРЫ – жаратылыш комплекстерин сактап калуу жана изилдөө үчүн чарбалык пайдалануудан алынган, сейрек кездешүүчү же географиялык
зоналар үчүн ылайыктуу жер аймактары. Коруктардын ишинин негизги максаты – баалуу куштарды, жаныбарларды жана өсүмдүктөрдү популяциялоону калыбына келтирүү саналат.ГОТОВАЯ ПРОДУКЦИЯ – это фактическая производственная себестоимость законченных производством изделий, прошедших испытания и приемку, укомплектованных всеми частями согласно условиям договора с заказчиками и соответствующим техническим условиям и стандартам. Продукция, не отвечающая указанным требованиям, и несданные работы считаются незаконченными и показываются в составе незавершенного производства. ДАЯР ӨНДҮРҮМ – бул өндүрүш тарабынан бүткөрүлгөн, сыноодон жана кабыл алуудан өткөн, буюртмачылар менен түзүлгөн келишимдердин шарттарына ылайык жана техникалык шарттарга жана стандарттарга туура келген бардык бөлүктөрү чогултулуп, таңгакталган буюмдардын иш жүзүндөгү өндүрүштүк өздүк наркы. Көрсөтүлгөн талаптарга жооп бербеген өндүрүмдөр жана бүткөрүлбөгөн жумуштар бүтпөгөн болуп эсептелет жана бүткөрүлбөгөн өндүрүштүн курамында көрсөтүлөт. ГРАБЕЖ – открытое завладение чужим имуществом. ТОНОО – башка бирөөнүн мүлкүн ачык ээлеп алуу. ГРАНТЫ, ТЕХНИЧЕСКАЯ И ГУМАНИТАРНАЯ ПОМОЩЬ – активы, безвозмездно предоставляемые иностранными государствами, международными организациями Правительству Кыргызской Республики, органам местного самоуправления, государственным и некоммерческим организациям в виде техники, снаряжения, оборудования, медицинских средств и медикаментов и др. ГРАНТТАР, ТЕХНИКАЛЫК ЖАНА ГУМАНИТАРДЫК ЖАРДАМ – бул Кыргыз
Республикасынын Өкмөтүнө, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына, мамлекеттик жана коммерциялык эмес уюмдарга чет өлкөлөр, эл аралык уюмдар тарабынан техника, жабдуу, медициналык каражаттар жана дары-дармектер ж.б. түрүндө акысыз берилген активдер.
ГРАНТЫ, ТЕХНИЧЕСКАЯ И ДРУГАЯ БЕЗВОЗМЕЗДНАЯ ПОМОЩЬ – это гранты, техническая и другая безвозмездная помощь, полученные от нерезидентов. ГРАНТТАР, ТЕХНИКАЛЫК ЖАНА БАШКА АКЫСЫЗ ЖАРДАМ – резидент эместерден алынган гранттар, техникалык жана башка бекер жардам. ГРУППЫ СЕМЕЙНЫХ ВРАЧЕЙ - (ГСВ) – это структурное подразделение амбулаторного учреждения (АУ), работающее в системе Министерства здравоохранения, объединившее семейных врачей, терапевтов, педиатров, акушеров-гинекологов, сестринский и младший медицинский персонал, менеджеров, оказывающих первичную медико-санитарную помощь семье и всем ее членам. ҮЙ-БҮЛӨЛҮК ДАРЫГЕРЛЕР ТОБУ (ҮДТ) – бул Саламаттыкты сактоо министрлигинин тутумунда иштеген, үй-бүлөгө жана анын бардык мүчөлөрүнө баштапкы медициналык-санитардык жардам көрсөтүүчү үй-бүлөлүк дарыгерлерди, терапевттерди, педиатрларды, акушерлерди-гинекологдорду, медайымдарды жана кенже медициналык персоналды, менеджерлерди бириктирген амбулаториялык мекеменин (АМ) түзүмдүк бөлүмү. ГРУЗОВЫЕ ПЕРЕВОЗКИ – объем перевезенных грузов на железнодорожном транспорте, представляет собой сумму ввезенных и вывезенных грузов, транзитных перевозок и перевозок в республиканском сообщении. ЖҮКТӨРДҮ ТАШУУЛАР – темир жол транспорту менен ташылган жүктөрдүн көлөмү, бул ташып киргизилген жана ташып чыгарылган жүктөрдүн, транзиттик жүк ташуулар жана республикалык каттамдардагы жүк ташуулардын суммасын билдирет. Д
ДВИЖЕНИЕ РАБОЧИХ МЕСТ –это изменение числа рабочих мест в организации в результате их создания или ликвидации. ЖУМУШ ОРУНДАРДЫН КЫЙМЫЛЫ – бул аларды түзүүнүн же жоюнун натыйжасында уюмдагы жумуш орундарынын санынын өзгөрүүсү. ДЕБИТОРСКАЯ ЗАДОЛЖЕННОСТЬ – задолженность по расчетам с покупателями и заказчиками за отгруженные товары, работы и услуги, в том числе, обеспеченная векселями; по расчетам с дочерними и зависимыми обществами; сумма уплаченных другим организациям авансов по предстоящим расчетам в соответствии с заключенными договорами; задолженность по расчетам с финансовыми и налоговыми органами (в том числе по переплате по налогам, сборам и прочим платежам в бюджет); задолженность работников организации по предоставленным им ссудам и займам, задолженность подотчетных лиц; поставщиков по недостачам товарно-материальных ценностей, обнаруженным при приемке; а также штрафы, пени и неустойки, признанные должником, или по которым получены решения суда или другого органа, имеющего в соответствии с законодательством право на принятие решения об их взыскании, отнесенные на финансовые результаты организации. ДЕБИТОРДУК КАРЫЗ – жөнөтүлгөн товарлар, иштер жана кызмат көрсөтүүлөр, анын ичинде векселдер менен камсыздалган иштер жана кызмат көрсөтүүлөр үчүн сатып алуучулар жана буюртмачылар менен эсептешүүлөр боюнча карыз; туунду ишканалар жана көз каранды коомдор менен эсептешүүлөр боюнча карыз; түзүлгөн келишимдерге ылайык алдыдагы эсептешүүлөр боюнча башка уюмдарга төлөнгөн аванстардын суммасы; финансылык жана салык органдар менен эсептешүүлөр боюнча (анын ичинде салыктар, жыйымдар боюнча ашыкча төлөмдөр жана бюджетке төлөнүүчү башка төлөмдөр боюнча) карыз; уюмда иштеген кызматкерлердин аларга берилген кредиттер жана зайымдар боюнча карызы, отчеттуулуктагы жооптуу жактардын карызы; кабыл алуу учурунда табылган товардык-материалдык баалуулуктардын жетишпей калганы боюнча жөнөтүүчүлөрдүн карызы; ошондой эле карызкор адам тарабынан моюнуна алынган же соттун же уюмдун финансылык жыйынтыктарына киргизилген, аларды төлөтүү жөнүндө мыйзамдарга ылайык чечимди кабыл алууга укугу бар башка органдын алар боюнча чечими алынган айыптар, туумдар жана үстөк айыптар. ДЕНЕЖНЫЕ РАСХОДЫ ДОМАШНИХ ХОЗЯЙСТВ – денежных расходы на потребление, подоходный налог, взносы по всем видам страхования, расходы на подарки и помощь родственникам и знакомым, расходы на покупку ценных бумаг, валюты и другие расходы. ҮЙ ЧАРБАЛАРДЫН АКЧАЛАЙ ЧЫГЫМДАРЫ – керектөөгө акчалай чыгымдар, киреше салыгы, камсыздандыруунун бардык түрлөрү боюнча төгүмдөр, белектерге жана туугандарга жана тааныштарга жардам берүүгө, баалуу кагаздарды, валюталарды сатып алууга чыгымдар жана башка чыгымдар. ДЕНЕЖНЫЕ ДОХОДЫ НАСЕЛЕНИЯ – сумма денежных средств, полученных членами домашних хозяйств в виде заработной платы, дохода от индивидуальной трудовой деятельности, пенсий, стипендий, пособий, компенсационных и других дополнительных выплат, доходов от собственности, средств от продажи продукции личного подсобного хозяйства и прочих денежных поступлений. КАЛКТЫН АКЧАЛАЙ КИРЕШЕЛЕРИ – эмгек акы түрүндө жеке ишмердиктен түшкөн киреше, пенсия, стипендия, жөлөк пул, компенсациялык жана башка кошумча төлөмдөр, менчиктен түшкөн киреше, жеке көмөкчү чарбанын өндүрүмүн сатуудан алынган каражаттар жана башка акчалай келип түшүүлөр түрүндө үй чарба мүчөлөрү тарабынан алынган акчалай каражаттардын суммасы. ДЕТСКАЯ ПРЕСТУПНОСТЬ – совокупность преступлений, совершенных детьми, которым в момент совершения преступления не исполнилось 18 лет. ЖАШЫ ЖЕТЕ ЭЛЕК БАЛДАРДЫН КЫЛМЫШТУУЛУГУ – кылмыш жасалган учурда 18 жашка чыга элек балдар тарабынан жасалган кылмыштар. ДЕФЛЯТОР – это среднее изменение цен в экономике за определенный период. ДЕФЛЯТОР - белгилүү мезгил үчүн экономикада баалардын орточо өзгөрүшү. ДИПЛОМИРОВАННЫЙ СПЕЦИАЛИСТ – лицо, получивший квалификацию, присваиваемую лицам, освоившим программу полного высшего образования по определенной специальности. ДИПЛОМДУУ АДИС – белгилүү бир адистик боюнча толук жогорку билим программасын өздөштүргөн адамдарга ыйгарылуучу квалификация. ДОЛЯ ТОВАРА – доля от общей суммы определенного товара. ТОВАРДЫН ҮЛҮШҮ – бул белгилүү товардын жалпы суммасынан алынган үлүш. ДОЛГОВЫЕ ИНСТРУМЕНТЫ – депозиты, долговые ценные бумаги, кредиты и займы, торговые кредиты, другуие кредиторские/дебиторские задолженности и другие долговые инструменты. КАРЫЗДЫК КАРАЖАТТАР – депозиттер, карыздык баалуу кагаздар, кредиттер жана зайымдар, соода кредиттери, башка кредитордук/дебитордук карыздар жана башка карыздык каражаттар. ДОЛГОВЫЕ ЦЕННЫЕ БУМАГИ – долговые ценные бумаги, выпущенные нерезидентами, где показываются обязательства нерезидентов по ценным бумагам, находящимся в портфеле предприятия; векселя, облигации, ноты, акции, обеспечивающие менее 10 процентов уставного капитала. КАРЫЗДЫК БААЛУУ КАГАЗДАР – резидент эместер тарабынан чыгарылган баалуу кагаздар, анда резидент эместердин ишканасынын портфелинде болгон баалуу кагаздар боюнча милдеттенмелери; уставдык капиталдын 10 пайыздан азыраагын камсыздоочу векселдер, облигациялар, ноталар, акциялар көрсөтүлөт. ДОМОХОЗЯЙСТВО – деятельность лица или группы лиц, совместно проживающих в жилище и обеспечивающих себя всем необходимым для жизни посредством ведения общего хозяйства, полностью или частично объединяя и расходуя свои средства. Эти лица могут быть связаны брачно-семейными отношениями, отношениями родства либо без наличия такого рода отношений. ҮЙ ЧАРБАСЫ – турак жайда чогуу жашаган жана өз каражаттарын толук же жарым жартылай бириктирүү жана чыгымдоо менен орток чарба жүргүзүп, өздөрүн тиричиликте зарыл бардык нерселер менен камсыз кылган адамдар же адамдар тобу жүргүзүүчү иш. Бул адамдар никелик-үй-бүлөлүк, бир туугандык мамиледеги байланышта же болбосо мындай мамилелерсиз байланышта болушу мүмкүн. ДОМА-ИНТЕРНАТЫ (для взрослых и детей) – медико-социальные учреждения, предназначенные для постоянного проживания престарелых и лиц с ограниченными возможностями здоровья, нуждающихся в уходе, бытовом и медицинском обслуживании. ИНТЕРНАТ-ҮЙЛӨР (чоңдор жана балдар үчүн) – багууга, турмуш-тиричилик жана медициналык тейлөөгө муктаж кары-картаңдар жана ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелген адамдардын туруктуу жашоосу үчүн арналган медициналык-социалдык мекемелер. ДОСТУПНОСТЬ И ОТКРЫТОСТЬ ИТОГОВЫХ ДАННЫХ – итоговые данные, характеризующие основные показатели демографического социально-экономического положения населения страны, подлежат опубликованию в средствах массовой информации, а также предоставляются путем издания статистических сборников, бюллетеней, размещения их в глобальной компьютерной сети Интернет и по разовым запросам пользователей. ЖЫЙЫНТЫК МААЛЫМАТТАРДЫН ЖЕТКИЛИКТҮҮЛҮГҮ ЖАНА АЧЫКТЫГЫ – өлкөнүн калкынын демографиялык негизги көрсөткүчтөрүн жана социалдык-экономикалык абалын мүнөздөөчү жыйынтык маалыматтар, алар массалык маалымат каражаттарында жарыяланууга жатат, ошондой эле статистикалык жыйнактарды, бюллетендерди басып чыгаруу, аларды Интернеттин глобалдык компьютердик тарамына жайгаштыруу аркылуу жана колдонуучулардын бир жолку суроо-талабы боюнча берилет. ДОХОДЫ ОТ ТРУДОВОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ – доходы, полученные в результате выполнения гражданами трудовых обязанностей на постоянной или единовременной основе: доходы от труда на предприятиях, в организациях всех форм собственности; от индивидуальной предпринимательской деятельности; от крестьянских (фермерских) хозяйств. ЭМГЕК ИШМЕРДИГИНЕН ТҮШКӨН КИРЕШЕЛЕР – жарандардын туруктуу же бир жолку эмгек милдеттемелерин аткаруунун жыйынтыгында алынган кирешелер: ишканадагы эмгектен, бардык менчик формаларындагы мекемелерде эмгектенүүдөн, жеке ишмердүүлүктөн, дыйкан (фермердик) чарбасынан түшкөн кирешелер. ДОШКОЛЬНЫЕ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ОРГАНИЗАЦИИ – это образовательные организации, реализующие общеобразовательные программы дошкольного воспитания и обучения детей в возрасте от 6 месяцев до 7 лет.
В соответствии с направленностью дошкольные организации делятся на ясли, ясли-детский сад, детский сад, школа-детский сад.
МЕКТЕПКЕ ЧЕЙИНКИ БИЛИМ БЕРҮҮ УЮМДАРЫ – бул 6 айдан 7 жашка чейинки курактагы балдарга мектепке чейинки тарбия берүүнүн жана окутуунун жалпы билим берүүчү программаларын ишке ашырган билим берүүчү уюмдар.
Мектепке чейинки уюмдар өз багытына жараша бөлүнөт: ясли, ясли-бала бакча, бала бакча, мектеп-бала бакча.
ДРУГИЕ ИНВЕСТИЦИИ – активы и обязательства, которые не рассматриваются как прямые и портфельные инвестиции. БАШКА ИНВЕСТИЦИЯЛАР – түз жана портфелдик инвестициялар катары каралбаган активдер жана милдеттенмелер. Е
ЕДИНОВРЕМЕННАЯ ВМЕСТИМОСТЬ ГОСТИНИЦЫ – это число, которое определяется по числу установленных постоянных кроватей во всех номерах. МЕЙМАНКАНАНЫН БИР ЖОЛКУ СЫЙЫМДУУЛУГУ – бардык номерлерде орнотулган туруктуу керебеттердин саны боюнча аныктала турган сан. ЕСТЕСТВЕННЫЙ ПРИРОСТ НАСЕЛЕНИЯ – абсолютная величина разности между числами родившихся и умерших за определенный период. Его величина может быть как положительной, так и отрицательной. КАЛКТЫН ТАБИГЫЙ ӨСҮҮСҮ – белгилүү бир мезгилде төрөлгөндөрдүн жана өлгөндөрдүн санынын ортосундагы айырманын абсолюттук чоңдугу. Анын чоңдугу оң да, терс да болушу мүмкүн. ЕСТЕСТВЕННОЕ ДВИЖЕНИЕ НАСЕЛЕНИЯ – это обобщенное название совокупности рождений и смерти, изменяющих численность населения, так называемым, естественным путем. КАЛКТЫН ТАБИГЫЙ КЫЙМЫЛЫ – бул калктын санын табигый жол менен өзгөртүүчү төрөлүүлөрдүн жана өлүмдөрдүн жыйындысынын жалпыланган аталышы. Ж
ЖИЛИЩНЫЙ ФОНД – совокупность всех жилых помещений независимо от форм собственности, включая жилые дома, специальные дома (общежития, специальные дома для одиноких и престарелых, детские дома, дома-интернаты для временного пребывания лиц с ограниченными возможностями здоровья, интернаты при школах и школы-интернаты), квартиры, служебные жилые помещения и иные помещения в других строениях, пригодные для проживания. ТУРАК ЖАЙ ФОНДУ – менчигинин түрүнө карабастан бардык турак жайлардын жыйындысы, анын ичинде турак үйлөр, атайын үйлөр (жатаканалар, жалгыз бой жана улгайган адамдар үчүн атайын үйлөр, балдар үйлөрү, ден соолугунун мүмкүнчүлүктөрү чектелген адамдардын убактылуу турушу үчүн үй-интернаттар, мектеп алдындагы интернаттар жана мектеп-интернаттар), батирлер, кызматтык турак жайлар жана башка имараттардагы жашоого жарактуу турак жайлар. ЖИЛОЕ ПОМЕЩЕНИЕ – изолированное, обособленное место обычного жительства одного или более лиц. Жилое помещение может быть либо жилищной единицей, либо жилым помещением коллективного проживания. ЖАШООЧУ ТУРАК ЖАЙ – бир же андан ашуун адамдын өзүнчө бөлүнгөн, обочолонгон демейки жашаган орду. Турак жай же турак жай бирдиги, же адамдар чогуу жашоочу башпаана болушу мүмкүн. ЖИЛИЩНАЯ ЕДИНИЦА – обособленное и независимое место жительства (жилой дом или квартира, комната) отдельного домохозяйства, предназначенное или не предназначенное для проживания, но используемое в качестве обычного места нахождения домохозяйством на момент переписи населения и жилищного фонда. ТУРАК ЖАЙ БИРДИГИ – бир үй чарбасынын жашоо үчүн арналган же арналбаган, бирок үй чарбасы же турак жай фондун каттоо учурунда үй чарбасы тарабынан демейки тиричилик үчүн пайдаланылган өзүнчө үй чарбасынын обочолонгон жана көз карандысыз тиричилик өткөрчү жери (турак үй же батир, бөлмө). ЖИЛОЙ ДОМ – строение, имеющее почтовый номер, вся или не менее половины общей площади которого предназначена для постоянного проживания граждан, расположенное на земельном участке со всеми находящимися на нем вспомогательными строениями, сооружениями и другими элементами благоустройства. ТУРАК ҮЙ – почталык номери бар, бардык же жалпы аянтынын жарымынан кем эмес аянтында жарандар туруктуу жашаганга арналган жер участогунда жайгашкан, ага кошумча бардык курулуштар, жайлуулуктун башка элементтери менен болгон курулуш. ЖИЛАЯ КВАРТИРА – внутренняя изолированная часть строения, отделенная от других помещений капитальными стенами, при наличии отдельного оборудования, необходимого для жилой квартиры (кухня, туалет, ванная), имеющая самостоятельный выход на улицу, коридор общего пользования или лестничную клетку. ТУРАК БАТИР – башка жайлардан айырмаланып, өзүнчө жабдууларга ээ болгон капиталдык дубалдар, турак жай, батир үчүн зарыл болгон бөлүгү (ашкана, ажааткана, ванна), өз алдынча көчөгө чыгуусу, жалпы пайдалануудагы коридор же тепкич клеткасы бар курулуштун ички бөлүнгөн бөлүгү. ЖИЛАЯ КОМНАТА – часть квартиры, отделенная от других частей той же квартиры стенами или постоянными (непередвижными) перегородками и имеющая с ними внутреннее сообщение. ТУРАК БӨЛМӨ – ошол эле батирдин дубалдарынын башка бөлүктөрүнөн дубалдар же туруктуу (кыймылсыз) тосмолору менен бөлүнгөн жана алар менен ички байланышы бар батирлердин бөлүгү. ЖИЛАЯ ПЛОЩАДЬ – площадь жилых комнат в жилых домах и помещениях; спальных, столовых комнат, комнат для отдыха и для внеклассных занятий в интернатах, детских домах, общежитиях, домах для инвалидов и престарелых; жилых квартир, состоящих из одной жилой комнаты, служащей одновременно и кухней; жилых комнат в нежилых строениях и помещениях (школах, больницах и т. д.). К жилой площади не относится: площадь кухонь, коридоров, ванных, кладовых и др. вспомогательных и подсобных помещений. ЖАШОО АЯНТЫ – имараттарда жана турак үйлөрдөгү жашоо бөлмөлөрдүн аянты; уктоочу бөлмө, ашкана бөлмөлөрү жана интернаттарда класстан тышкаркы иш-чаралар, балдар үйлөрү, карылар жана майыптар үйлөрү, жатаканалар; бир убакта ашкана катары кызмат кылган, бир турак бөлмөдөн турган турак-үйлөр; имараттарда жана турак эмес курулуштардагы турак бөлмөлөр (ж.б.у.с. мектептер, ооруканалар). Турак аянтына ашкананын аянты, коридорлордун, ваннанын, кладовканын жана башка кошумча жана көмөкчү имараттардын аянттары кирбейт. ЖИЛИЩНОЕ СТРОИТЕЛЬСТВО – это строительство жилых домов, общежитий, жилых помещений в нежилых строениях, подлежащих включению в состав жилищного фонда и предназначенных для постоянного проживания граждан. ТУРАК ЖАЙ КУРУЛУШУ – бул турак үйлөрдүн, жатаканалардын, турак жай эмес имараттардагы турак жайлардын, турак жай фондунун курамына киргизүүгө жаткан жана жарандардын туруктуу жашоосу үчүн арналган турак жай курулушу. З
ЗАБОЛЕВАНИЕ – это случай болезни у отдельного человека. ООРУУ-СЫРКОО – адамдын ооруган учуру. ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ – показатель статистики, характеризующий распространенность болезни среди населения впервые выявленной в отчетном году. Исчисляется отношением числа больных с впервые установленным диагнозом данного заболевания к среднегодовой численности постоянного населения. ООРУГА ЧАЛДЫГУУ – отчеттук жыл ичинде калктын арасында биринчи жолу аныкталган оорунун жайылышын мүнөздөөчү статистика көрсөткүчү. Бул көрсөткүч ушул оорунун биринчи аныкталган диагнозу менен оорулуулардын санын туруктуу калктын орточо жылдык санына болгон катышы менен эсептелет. ЗАДОЛЖЕННОСТЬ ПО ВЫПЛАТЕ ЗАРАБОТНОЙ ПЛАТЫ – это начисленные суммы заработной платы (включая переходящие остатки задолженности) по состоянию на конец отчетного месяца не выплаченные в срок, установленный коллективным договором. ЭМГЕК АКЫНЫ ТӨЛӨӨ БОЮНЧА КАРЫЗ – бул отчеттук айдын аягына карата абалы боюнча жамааттык келишимде бекитилген мөөнөттө төлөнбөй калган эмгек акынын эсептелген (анын ичинде карыздын калдыктарына өткөн) суммасы. ЗАДОЛЖЕННОСТЬ ПО КРЕДИТАМ БАНКОВ И ЗАЙМАМ – задолженность по кредитам и займам, полученным от банковской системы, небанковских финансово-кредитных организаций, юридических и физических лиц, как на территории страны, так и за рубежом. БАНКТАРДЫН КРЕДИТТЕРИ ЖАНА ЗАЙЫМДАРЫ БОЮНЧА КАРЫЗДАР – өлкөнүн аймактарынан, чет өлкөдөн, банк системасынан, банктык эмес финансылык-кредиттик уюмдардан, юридикалык жана жеке жактардан алынган кредиттер жана зайымдар боюнча карыздар. ЗАПАСЫ – это товарно-материальные ценности, принадлежащие хозяйствующему субъекту и находящиеся на разных стадиях производства и обращения, предназначенные для реализации и использования в процессе производства, при выполнении работ и предоставлении услуг. КАМДЫКТАР – бул иштерди аткаруу жана кызмат көрсөтүү учурунда, өндүрүш процессинде, иштетүү жана колдонуу үчүн дайындалган, өндүрүштүн жана жүгүртүүнүн ар кайсы стадиясында турган жана чарба жүргүзүүчү субъекттерге тиешелүү болгон товардык-материалдык баалуулуктар. ЗАПАСЫ ВСПОМОГАТЕЛЬНЫХ МАТЕРИАЛОВ – это разного рода вспомогательные материалы, которые используются для обеспечения основного производственного процесса или для административно-управленческих целей. В их состав включаются топливо, запасные части, строительные материалы, малоценные и быстроизнашивающиеся предметы, и прочие материалы. КӨМӨКЧҮ МАТЕРИАЛДАРДЫН КАМДЫКТАРЫ – бул негизги өндүрүштүк процессти камсыздоо же административдик-башкаруу максаттары үчүн пайдаланылуучу ар кандай түрдөгү көмөкчү материалдар. Алардын курамына күйүүчү май, камдык бөлүктөрү, курулуш материалдары, анчалык баалуу эмес жана тез эскирүүчү буюмдар жана башка материалдар кирет. ЗАТРАТЫ НА ОБОРУДОВАНИЕ, ИНСТРУМЕНТ И ИНВЕНТАРЬ – это затраты на стоимость технологического, энергетического, подъемно-транспортного и другого оборудования, производственного инструмента и инвентаря, средств вычислительной и организационной техники, приобретаемых для действующего предприятия. ЖАБДУУЛАРГА, КАРАЖАТТАРГА ЖАНА ИНВЕНТАРГА САРПТООЛОР – технологиялык, энергетикалык, унаа менен көтөрүүчү жана башка жабдуулардын, өндүрүштүк каражаттардын жана инвентарлардын, иштеп жаткан ишкана үчүн эсептөөчү жана уюштуруучу техникалык каражаттардын сатып алынуучу баасына болгон сарптоолор. ЗАСТРОЙЩИКИ (ЗАКАЗЧИКИ) – это самостоятельные производственные единицы, пользующиеся правами юридического лица (объединения, акционерные общества, ассоциации и др.), а также подразделения, не являющиеся юридическими лицами. В отчет по строительству, представляемый в органы государственной статистики, включают данные только по собственному строительству (головному предприятию) и по входящим в его состав подразделениям, не являющимся юридическими лицами. КУРУУЧУЛАР (БУЮРТМАЧЫЛАР) – бул юридикалык жактардын (бирикмелер, акционердик коомдор, ассоцияциялар жана башкалардын) укугу менен пайдалануучу өз алдынча өндүрүштүк бирдиктер, ошондой эле юридикалык жактар болуп саналбаган бөлүмдөр, курулуш боюнча мамлекеттик статистика органдарына берилүүчү менчик курулуш (башкы ишкана) боюнча жана анын курамына кирген өз алдынча эмес түзүмдүк (юридикалык) бөлүмдөр боюнча маалыматтар гана камтылат. ЗАТРАТЫ НА КАПИТАЛЬНЫЙ РЕМОНТ ОСНОВНЫХ СРЕДСТВ – это затраты на капитальный ремонт машин, оборудования, транспортных средств, зданий и сооружений. НЕГИЗГИ КАРАЖАТТАРДЫ КАПИТАЛДЫК ОНДООГО КАРАТА САРПТООЛОР –машиналарды, жабдууларды, унаа каражаттарын, имараттарды жана курулмаларды капиталдык оңдоого карата сарптоолор. И ИЗМЕНЕНИЕ ЗАПАСОВ МАТЕРИАЛЬНЫХ ОБОРОТНЫХ СРЕДСТВ – это изменение производственных запасов, незавершенного производства, готовой продукции и товаров для перепродажи. МАТЕРИАЛДЫК ЖҮГҮРТҮҮ КАРАЖАТ КАМДЫКТАРЫНЫН ӨЗГӨРҮШҮ – бул өндүрүштүк камдыктардын, бүтпөгөн өндүрүштүн, даяр өндүрүмдүн жана андан ары сатуу үчүн товарлардын өзгөрүүлөрү. ИМПОРТ ТОВАРОВ – ввоз на территорию страны товаров, которые добавляются к запасам материальных ресурсов государства. ТОВАРЛАРДЫН ИМПОРТУ – өлкөнүн аймагына товарларды ташып киргизүү, алар мамлекеттин материалдык ресурстарынын камдыктарына кошулат. ИМПОРТ В ЦЕНАХ CIF – цена товара, включающая его стоимость и расходы по страхованию и транспортировке до границы страны - импортера. CIF БААЛАРЫНДАГЫ ИМПОРТ – импортту алуучу өлкөнүн чек арасына чейин жүктү жеткирүү жана камсыздандыруу боюнча чыгымдар менен анын наркын кошкондогу товардын баасы. ИМПОРТНАЯ КВОТА – соотношение между объемами импорта (И) и валового внутреннего продукта (ВВП). ИМПОРТТУК КВОТА – импорттун (И) жана ички дүң өнүмдүн (ИДӨ) көлөмдөрүнүн ортосундагы катыш. ИНВЕСТОР – это субъект инвестиционной деятельности, осуществляющий вложение собственных, заемных и привлеченных средств. ИНВЕСТОР – бул өзүнүн менчик, карызга алган жана башка тартылган каражаттарын инвестициялык ишмердикке салган субъект. ИНВЕСТИЦИИ – это совокупность затрат, реализуемых в форме долгосрочных вложений капитала в объекты предпринимательской и других видов деятельности. ИНВЕСТИЦИЯЛАР – бул ишмерликтин жана башка түрдөгү ишмердик объекттерине узак мөөнөттүү капиталдык салымдар түрүндө жүргүзүлүүчү сарптоолордун жыйындысы. ИНВЕСТИЦИИ В ОСНОВНОЙ КАПИТАЛ – совокупность затрат, направленных на создание и воспроизводство основных фондов. Затраты на работы по строительству и капитальному ремонту зданий и сооружений; на приобретение машин и оборудования, прочие капитальные работы и затраты. НЕГИЗГИ КАПИТАЛГА ИНВЕСТИЦИЯЛАР – негизги фонддорду түзүүгө жана өндүрүүгө багытталган чыгымдардын жыйындысы. Имартаттардын жана курулмалардын курулушу жана капиталдык оңдоо боюнча иштерге сарптоолор, башка капиталдык иштерге жана керектөөлөргө карата сарптоолор. ИНВЕСТИЦИИ В НЕМАТЕРИАЛЬНЫЕ АКТИВЫ – затраты на приобретение патентов, лицензий, авторских прав, торговых марок, товарных знаков, программных продуктов, права пользования земельными участками, объектами природопользования. МАТЕРИАЛДЫК ЭМЕС АКТИВДЕРГЕ ИНВЕСТИЦИЯЛАР – патенттерди, лицензияларды, автордук укуктарды, соода маркаларын, товардык белгилерди, программалык өнүмдөрдү сатып алууга, жер участокторун, табигый пайдалануу объекттерин колдонуу укуктарын алууга кеткен сарптоолор. ИНВЕСТИЦИИ В НЕПРОИЗВЕДЕННЫЕ АКТИВЫ – это затраты на приобретение активов природного происхождения, право на владение которыми может быть установлено и передано (земля, недра, водоемы, леса и др. объекты природопользования). ӨНДҮРҮЛБӨГӨН АКТИВДЕРГЕ ИНВЕСТИЦИЯЛАР – бул ээлик кылуу укугуна белгиленген жана өткөрүп берилиши мүмкүн болгон табигый тектүү активдерди (жер, жер байлыгы, көлмөлөр, токойлор жана башка жаратылышты пайдалануу объекттерин) сатып алуу боюнча сарптоолор. ИНВЕСТИЦИИ НА ПРИРОСТ ЗАПАСОВ МАТЕРИАЛЬНЫХ ОБОРОТНЫХ СРЕДСТВ – это разница между затратами на приоб-ретение оборотных средств и затратами на их выбытие. МАТЕРИАЛДЫК ЖҮГҮРТҮҮ КАРАЖАТТАРДЫН КАМДЫКТАРЫН ӨСТҮРҮҮГӨ ИНВЕСТИЦИЯЛАР – бул жүгүртүү каражаттарын сатып алууга кеткен сарптоолор менен аларды чыгарууга кеткен сарптоолордун ортосундагы айырма. ИНВЕСТИЦИИ В НЕФИНАНСОВЫЕ АКТИВЫ – это инвестиции в основной капитал, на затраты на капитальный ремонт, инвестиции в нематериальные активы, инвестиции в непроизведенные материальные активы, инвестиции на пополнение запасов материальных оборотных средств. ФИНАНСЫЛЫК ЭМЕС АКТИВДЕРГЕ ИНВЕСТИЦИЯЛАР – бул негизги капиталга, капиталдык оңдоого карата сарптоолорго инвестициялар, материалдык эмес активдерге инвестициялар, өндүрүштүк эмес материалдык активдерге инвестициялар, материалдык жүгүртүү каражаттарынын камдыктарын толуктоого карата инвестициялар. ИНВЕСТИЦИОННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ – это осуществление практических действий инвестора в отношении его инвестиций. Участниками инвестиционной деятельности могут быть как физические, так и юридические лица, в том числе иностранные, осуществляющие инвестиционную деятельность на территории страны. ИНВЕСТИЦИЯЛЫК ИШМЕРДИК – бул инвестордун инвестицияларына карата анын практикалык иш-аракеттерин жүргүзүүсү. Инвестициялык иштин катышуучулары болуп, инвестициялык ишти жүргүзүүчү жеке жактар да, юридикалык жактар да, анын ичинде өлкөнүн аймагында инвестициялык иш жүргүзүүчү чет өлкөлүк жактар да болушу мүмкүн. ИНДЕКС – это относительная величина, которая характеризует изменение во времени и в пространстве уровня изучаемого общественного явления или сравнение фактических данных с любым эталоном (план, прогноз, норматив и т.д.), изменение уровня цен, стоимости и объема на товары в текущем периоде по сравнению с базисным. ИНДЕКС – бул салыштырмалуу чоңдук, ал изилденип жаткан коомдук кубулуштун деңгээлинин мезгилдик жана мейкиндиктеги өзгөрүшүн же иш жүзүндөгү маалыматтарды бардык эталон (план, болжол, ченем ж.б.) менен салыштыруусун, учурдагы базистик мезгилге салыштырмалуу товарларга карата баалардын, нарктын жана көлөмдүн деңгээлинин өзгөрүшүн мүнөздөйт. ИНДЕКС ВНЕШНЕЙ ТОРГОВЛИ – это индекс деятельности сектора внешней торговли, позволяющий определить, в какой мере изменения в стоимости товара за определенный период зависят от изменения его физического объема и цены. ТЫШКЫ СООДА ИНДЕКСИ – бул тышкы соода секторунун ишмердигинин индекси, жана белгилүү мезгил үчүн товардын наркынын өзгөрүшү анын физикалык көлөмүнүн жана баасынын өзгөрүшүнөн канчалык көз каранды экендигин аныктоого мүмкүндүк берет. ИНДЕКС ДОВЕРИЯ НАСЕЛЕНИЯ – обобщенный показатель динамики изменения массовых настроений общества, отражающий отношение населения к деятельности государственных органов исполнительной власти, глав местных государственных администраций - акимов районов. КАЛКТЫН ИШЕНИМ ИНДЕКСИ – мамлекеттик аткаруу бийлик органдарынын, жергиликтүү мамлекеттик администрациялардын, райондордун акимдеринин башчыларынын ишине карата калктын мамилесин чагылдыруучу коомдун жалпы маанайынын өзгөрүү динамикасынын жалпыланган көрсөткүчү. ИНДЕКС НОМИНАЛЬНОЙ ЗАРАБОТНОЙ ПЛАТЫ – относительный показатель, характеризующий изменение заработной платы в отчетном периоде по сравнению с базисным периодом. НОМИНАЛДУУ ЭМГЕК АКЫ ИНДЕКСИ – базалык мезгил менен салыштырганда отчеттук мезгилдеги эмгек акынын өзгөрүшүн мүнөздөгөн салыштырмалуу көрсөткүч. ИНДЕКС ПОТРЕБИТЕЛЬСКИХ ЦЕН – показатель, характеризующий изменение во времени среднего уровня цен на фиксированный перечень товаров и услуг, приобретаемых населением для личного потребления. Является общепризнанным показателем инфляции. КЕРЕКТӨӨ БААЛАРЫНЫН ИНДЕКСИ – жеке керектөө үчүн калк тарабынан сатып алынуучу товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн бекитилген тизмесине баалардын орточо деңгээлинин убакыт аралыгындагы өзгөрүүсүн мүнөздөгөн көрсөткүч. Бул жалпы таанылган инфляциянын көрсөткүчү болуп саналат. ИНДЕКС РЕАЛЬНОЙ ЗАРАБОТНОЙ ПЛАТЫ – относительный показатель, характеризующий изменение номинальной заработной платы с учетом изменения цен в отчетном периоде по сравнению с базисным периодом. РЕАЛДУУ ЭМГЕК АКЫ ИНДЕКСИ – базалык мезгил менен салыштыруу боюнча отчеттук мезгилде баалардын өзгөрүшүн эсепке алуу менен номиналдык эмгек акынын өзгөрүшүн мүнөздөөчү салыштырмалуу көрсөткүч. ИНДЕКС РОЗНИЧНЫХ ЦЕН – показатель, характеризующий изменение розничных цен на товары, реализуемых населению в предприятиях розничной торговли, и рассчитанный по структуре розничного товарооборота. ЧЕКЕНЕ БААЛАРДЫН ИНДЕКСИ – чекене соода ишканаларында калкка сатыла турган товарлардын чекене бааларынын өзгөрүүсүн мүнөздөөчү жана чекене товар жүгүртүү түзүмү боюнча эсептелген көрсөткүч. ИНДЕКС ТАРИФОВ НА УСЛУГИ ГРУЗОВОГО ТРАНСПОРТА – показатель, характеризующий изменение тарифов на услуги по перевозке грузов различными видами транспорта. ЖҮК ТАШУУЧУ УНАА КЫЗМАТТАРЫНА ТАРИФТЕРДИН ИНДЕКСИ – унаанын ар кандай түрлөрү менен жүктөрдү ташуу боюнча кызматтарга карата тарифтердин өзгөрүүсүн мүнөздөөчү көрсөткүч. ИНДЕКС ТАРИФОВ НА УСЛУГИ СВЯЗИ ДЛЯ ЮРИДИЧЕСКИХ ЛИЦ – показатель, характеризующий изменение во времени тарифов на услуги связи для юридических лиц: почтовые, курьерские и телекоммуникационные. ЮРИДИКАЛЫК ЖАКТАР ҮЧҮН БАЙЛАНЫШ КЫЗМАТТАРЫНА ТАРИФТЕРДИН ИНДЕКСИ – юридикалык жактар үчүн байланыш кызматтарына: почта, чабарман жана телекоммуникация кызмат көрсөтүүлөрүнө тарифтердин убакыт аралыгындагы өзгөрүүсүн мүнөздөөчү көрсөткүч. ИНДЕКС ФИЗИЧЕСКОГО ОБЪЕМА – это относительный показатель, характеризующий изменение объемов базисных показателей в сравниваемых периодах и в сопоставимых ценах. ФИЗИКАЛЫК КӨЛӨМДҮН ИНДЕКСИ – бул салыштыруу мезгилдин ичинде жана салыштырылуучу бааларда базистик көрсөткүчтөрдүн көлөмдөрүнүн өзгөрүүлөрүн мүнөздөөчү салыштырмалуу көрсөткүч. ИНДЕКСЫ ФИЗИЧЕСКОГО ОБЪЕМА ОБОРОТА ТОРГОВЛИ И УСЛУГ – относительный показатель, характеризующий изменение объемов оборота торговли и услуг в сравниваемых периодах в сопоставимых ценах. СООДА ЖАНА КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮЛӨРДҮН ЖҮГҮРТҮҮСҮНҮН ФИЗИКАЛЫК КӨЛӨМҮНҮН ИНДЕКСТЕРИ – салыштыруу мезгилинин ичинде салыштырмалуу баалардагы соода жана кызмат көрсөтүүлөрдүн жүгүртүү көлөмдөрүнүн өзгөрүүлөрүн мүнөздөөчү салыштырмалуу көрсөткүч. ИНДЕКС ФИЗИЧЕСКОГО ОБЪЕМА ПРОМЫШЛЕННОЙ ПРОДУКЦИИ – относительный показатель, характеризующий изменение объема промышленной продукции в сравниваемых периодах. Различаются индивидуальные и сводные индексы физического объема промышленной продукции. Для определения индекса физического объема используется метод, основанный на динамике показателей промышленной продукции в натуральном выражении, исходя из валового выпуска, по твердо установленному набору товаров. Для исчисления сводного индекса производства промышленной продукции индивидуальные индексы по конкретным видам промышленной продукции поэтапно агрегируется в индексы по отраслям промышленности в целом. При расчете индекса физического объёма используются цены, исключающие налог на добавленную стоимость и акцизы. Для построения динамического ряда применяется цепной индекс. ӨНӨР ЖАЙ ӨНДҮРҮМҮНҮН ФИЗИКАЛЫК КӨЛӨМҮНҮН ИНДЕКСИ – салыштыруу мезгилинин ичинде өнөр жай өндүрүмүнүн көлөмүнүн өзгөрүшүн мүнөздөөчү салыштырмалуу көрсөткүч. Өнөр жай өндүрүмүнүн физикалык көлөмүнүн жеке жана жыйынды индекстери айырмаланып турат. Физикалык көлөмдүн индексин аныктоо үчүн товарлардын катуу белгиленген топтому боюнча дүң чыгарылышына жараша натуралык түрдө өнөр жай өндүрүмдөрүнүн көрсөткүчтөр динамикасына негизделген ыкма колдонулат. Өнөр жай өндүрүмдөрүн өндүрүүнүн жыйынды индексин эсептөө үчүн өнөр жай өндүрүмүнүн конкреттүү түрлөрү боюнча жеке индекстер этап-этабы менен өнөр жай тармактары жана жалпы өнөр жай боюнча индекстерине агрегацияланат. Физикалык көлөмдүн индексин эсептөөдө кошумча наркка жана акциздерге салыкты жокко чыгаруучу баалар колдонулат. Динамикалык катарды түзүү үчүн тизмек индекси колдонулат. ИНДЕКС ЦЕН ВНЕШНЕЙ ТОРГОВЛИ (ЭКСПОРТА, ИМПОРТА) – это индекс цен на изменение стоимости экспорта (импорта) за счет изменения цен при неизменном физическом объеме внешней торговли. ТЫШКЫ СООДА (ЭКСПОРТ, ИМПОРТ) БААЛАРЫНЫН ИНДЕКСИ – бул тышкы сооданын өзгөрүлбөгөн физикалык көлөмүндө баалардын өзгөрүшүнүн эсебинен экспорттун (импорттун) наркынын өзгөрүшүнө карата баалардын индекси. ИНДЕКС ЦЕН ПРЕДПРИЯТИЙ- ПРОИЗВОДИТЕЛЕЙ ПРОМЫШЛЕННОЙ ПРОДУКЦИИ – показатель, характеризующий изменение цен на готовую промышленную продукцию, произведенную промышленными предприятиями республики, и оказанные ими услуги производственного характера. ӨНӨР ЖАЙ ӨНДҮРҮМДӨРҮН ӨНДҮРҮҮЧҮ ИШКАНАЛАРДЫН БААЛАРЫНЫН ИНДЕКСИ –республиканын өнөр жай ишканалары тарабынан өндүрүлгөн даяр өнөр жай өндүрүмдөрүнө жана алар тарабынан көрсөтүлгөн өндүрүштүк мүнөздөгү кызматтарга карата баалардын өзгөрүүсүн мүнөздөөчү көрсөткүч. ИНДИВИДУАЛЬНЫЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛИ – граждане, занимающиеся предпринимательской сельскохозяйственной деятельностью, прошедшие государственную регистрацию в качестве индивидуальных предпринимателей. ЖЕКЕ ИШКЕРЛЕР – жеке ишкерлер катары мамлекеттик каттоодон өткөн ишкерлик, айыл чарба ишмердиги менен иштеген жарандар. ИНДИКАТОР – информационная система, вещество, объект, отображающий изменения какого-либо параметра контролируемого процесса или состояния объекта в форме. ИНДИКАТОР – контролдонуучу процесстин кайсы бир параметринин же формадагы объекттин абалынын өзгөрүшүн чагылдыруучу маалыматтык тутум, зат, объект. ИННОВАЦИЯ – конечный результат инновационной деятельности (всей совокупности или отдельных ее видов), получивший воплощение в виде нового или усовершенствованного продукта (услуги), нового или усовершенствованного производственного процесса, маркетингового или организационного метода. Технологическая инновация считается осуществленной в том случае, если инновационные продукты, услуги выведены на рынки сбыта. ЖАҢЫЧЫЛ (ИННОВАЦИЯ) – жаңы же өркүндөтүлгөн өнүм (кызмат көрсөтүү), жаңы же өркүндөтүлгөн өндүрүштүк процесс, маркетингдик же уюштуруучулук ыкма түрүндө чагылдырылган жаңычыл ишмердиктин (бардык жыйындылардын же анын айрым түрлөрүнүн) акыркы натыйжасы. Эгерде жаңычыл өнүмдөр, кызмат көрсөтүүлөр сатып өткөрүү рыногуна чыгарылса, анда технологиялык жаңычылдык ишке ашкан болуп эсептелет. ИННОВАЦИОННАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ – это вид деятельности, связанный с трансформацией идей (результатов научных исследований и разработок либо иных научно-технических достижений) в технологически новые или усовершенствованные продукты (услуги), внедренные на рынке, в новые или усовершенствованные технологические процессы, использованные в практической деятельности. Инновационная деятельность предполагает целый комплекс научных, технологических, организационных, финансовых и коммерческих мероприятий, которые именно в своей совокупности приводят к инновациям. ЖАҢЫЧЫЛ (ИННОВАЦИЯЛЫК) ИШМЕРДИК – жаңы ишмердикте рынокко киргизилген технологиялык жаңы же өркүндөтүлгөн өнүмдө (кызмат көрсөтүүлөрдө), тажрыйбалык ишмердикте пайдаланылган жаңы же өркүндөтүлгөн технологиялык процесстердеги идеяны (илимий изилдөөлөрдүн жана иштеп чыгуулардын натыйжаларын же башка илимий-техникалык жетишкендиктерди) трансформациялоого байланыштуу болгон ишмердиктин түрү. Жаңы ишкердик, алар так өзүнүн кошундусунда жаңычылдыкка (инновацияларга) алып келген илимий, технологиялык, уюштуруучулук, финансылык жана коммерциялык иш-чаралардын бүтүндөй комплексин божомолдойт. ИННОВАЦИОННАЯ ПРОДУКЦИЯ – это продукция, подвергавшаяся в течение последних трех лет разной степени технологическим изменениям. ЖАҢЫЧЫЛ (ИННОВАЦИЯЛЫК) ӨНДҮРҮМ – бул акыркы үч жыл ичинде ар түрдүү даражадагы технологиялык өзгөрүүлөргө дуушар болгон өндүрүм. ИНОСТРАННЫЕ ИНВЕСТИЦИИ – вложение капитала иностранными инвесторами в объекты предпринимательской деятельности на территории страны в целях получения дохода. ЧЕТ ӨЛКӨЛҮК ИНВЕСТИЦИЯЛАР – өлкөнүн аймагындагы ишкерлердин ишмердик объекттерине чет өлкөлүк инвесторлордун пайда алуу максатында капиталын салуусу. ИНОСТРАННЫЕ ИНВЕСТОРЫ – это иностранные инвесторы, иностранные государства, международные организации, иностранные юридические лица и граждане, осуществляющие инвестиции на территории страны. ЧЕТ ӨЛКӨЛҮК ИНВЕСТОРЛОР – өлкөнүн аймагында инвестицияларды ишке ашыруучу чет өлкөлүк инвесторлор, чет мамлекеттер, эл аралык уюмдар, чет өлкөлүк юридикалык жактар жана жарандар. ИНСТИТУЦИОНАЛЬНОЕ (КОЛЛЕКТИВНОЕ) ДОМОХОЗЯЙСТВО – это домохозяйство состоящее из группы лиц, постоянно проживающих в помещениях коллективного проживания, совместно питающихся, но не имеющих индивидуальных бюджетов и общих потребительских расходов, подчиненных общим правилам и обычно не связанных родственными отношениями (дома-инвалидов, дома-интернаты для престарелых, дома ребенка, психиатрические лечебницы и другие, стационарные лечебно-профилактические организации, предназначенные для продолжительного пребывания больных; воинские части; пенитенциарные учреждения и другие. ИНСТИТУЦИОНАЛДЫК (ЖАМААТТЫК) ҮЙ ЧАРБА – бул жамаат менен жашоочу имаратта туруктуу жашашкан, чогу тамактанышкан, бирок жекече бюджети жана жалпы керектөө чыгымдары жок, жалпы эрежеге баш ийишкен жана бир туугандык мамилелер менен байланышпаган (майыптар үйү, кары-картаңдар үчүн үй-интернаттары, балдар үйү, оорулуулар көпкө чейин жатып дарыланууга арналган психиатриялык дарылоо жана башка жайлар, стационардык профилактикалык жана дарылоо уюмдары; аскер бөлүктөрү; жазасын өтүп жаткандар үчүн пенитенциардык жана башка мекемелерде) адамдар тобунан турган үй чарбасы. ИНСТРУМЕНТЫ УЧАСТИЯ В КАПИТАЛЕ – это все инструменты и учетные документы, подтверждающие требования на остаточную стоимость предприятия после удовлетворения требований всех кредиторов (акции, паи, сертификаты долевого участия, депозитарные расписки, доли участия в капитале предприятий, таких как филиалы, трасты, товарищества с ограниченной ответственностью, другие виды товариществ, некорпоративные фонды). КАПИТАЛДА КАТЫШКАН КАРАЖАТТАР – бардык кредиторлордун талаптарын канааттандыргандан кийин ишкананын калдык наркынынын талабын тастыктоочу бардык каражаттар жана эсепке алуучу документтер (акциялар, пайлар, үлүштүк катыштын сертификаттары, депозитардык тил каттар, филиалдар, трасттар, жоопкерчилиги чектелген шериктиктер жана шериктиктин башка түрлөрү, корпоративдик эмес фонддор сыяктуу ишкананын капиталындагы өнөктөштүктүн үлүшү). ИНФЛЯЦИОННЫЕ ОЖИДАНИЯ НАСЕЛЕНИЯ – показатель, отражающий мнение населения об изменении цен на товары в определенный краткосрочный период. Определяется количеством ответов населения (в процентах к общему числу ответов) ожидающего рост цен, их снижение, неизменность, или затруднившихся ответить. ИНФЛЯЦИЯДАН КАЛКТЫН КҮТҮҮЛӨРҮ – белгилүү бир кыска мөөнөттүн ичинде баалардын өзгөрүшү жөнүндө калктын пикирин чагылдыруучу көрсөткүч. Баалардын өсүшү, төмөндөшү, өзгөрүлбөстүгү күтүлгөн, же эл аларга жооп бере албаган жооптордун саны менен (жооптордун жалпы санына карата пайыз менен) аныкталат. ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ (ИКТ) – это комплекс объектов, действий и правил, связанных с подготовкой, переработкой и доставкой информации при персональной, массовой и производственной коммуникации, а также все технологии и отрасли, обеспечивающие перечисленные процессы. В понятие ИКТ входят микроэлектроника, разработка и производство персональных компьютеров (ПК) и программного обеспечения, электрическая и электронная связь, и телефония, мобильные сервисы, обеспечение доступа в Интернет, обеспечение информационных ресурсов Интернета. МААЛЫМАТТЫК-КОММУНИКАЦИЯЛЫК ТЕХНОЛОГИЯЛАР (МКТ) – бул жеке, массалык жана өндүрүштүк коммуникацияда маалыматты даярдоо, иштеп чыгуу жана жеткирүү менен байланышкан объекттердин, иш-аракеттердин жана эрежелердин комплекси, ошондой эле келтирилген процесстерди камсыздаган бардык технологиялар жана тармактар. МКТ түшүнүгүнө микроэлектроника, жеке компьютерлерди (ЖК) жана программалык камсыздоону иштеп чыгуу жана өндүрүү, электр жана электрондук байланыш, телефония, мобилдик сервистер, Интернетке жетүүнү камсыздоо, Интернеттин маалыматтык ресурстарын камсыздоо кирет. ИСТОЧНИКИ ФИНАНСИРОВАНИЯ ВНУТРЕННИХ ЗАТРАТ НА ИССЛЕДОВАНИЯ И РАЗРАБОТКИ, НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИЕ УСЛУГИ – источники денежных средств на выполнение научных исследований и разработок, оказание научно - технических услуг. Различают: 1) собственные средства организации; 2) средства бюджета (в т.ч. республиканского и местных бюджетов); 3) средства государственных институтов развития; 4) иностранные источники (иностранные юридические и физические лица). ИЗИЛДӨӨЛӨРГӨ ЖАНА ИШТЕП ЧЫГУУЛАРГА, ИЛИМИЙ-ТЕХНИКАЛЫК КЫЗМАТТАРГА ИЧКИ САРПТООЛОРДУ КАРЖЫЛОО
БУЛАКТАРЫ – илимий изилдөөлөрдү жана иштеп чыгууларды аткарууга, илимий - техникалык кызматтарды көрсөтүүгө карата акча каражаттардын булактары: Түрлөрү: 1) уюмдардын өздүк каражаттары; 2) бюджеттин каражаттары (анын ичинде республикалык жана жергиликтүү бюджеттер); 3) мамлекеттик өнүктүрүү институттарынын каражаттары; 4) чет өлкөлүк булактар (чет өлкөлүк юридикалык жактар жана жеке адамдар).
К
КАПИТАЛЬНЫЙ РЕМОНТ – это замена и восстановление отдельных частей или целых конструкций и инженерно-технического оборудования зданий в связи с их физическим износом и разрушением, а также устранение в необходимых случаях последствий морального износа конструкций и проведении работ по повышению уровня благоустройства. КАПИТАЛДЫК ОҢДОО – бул алардын физикалык эскириши жана бүлүнүшүнөн улам имараттардын айрым бөлүктөрүн же бүтүндөй конструкцияларын жана инженердик-техникалык жабдууларын алмаштыруу жана калыбына келтирүү, ошондой эле зарыл болгон учурда конструкциялардын эскиришинин кесепеттерин жоюу жана көрктөндүрүүнүн деңгээлин жогорулатуу боюнча иштерди жүргүзүү. КАПИТАЛЬНЫЙ РЕМОНТ МАШИН, ОБОРУДОВАНИЯ, ТРАНСПОРТНЫХ СРЕДСТВ – это вид ремонта, при котором производится полная разборка агрегата, замена или восстановление всех изношенных деталей и узлов, ремонт базовых деталей и узлов, сборка, регулирование и испытание агрегата. МАШИНАЛАРДЫ, ЖАБДУУЛАРДЫ, УНАА КАРАЖАТТАРЫН КАПИТАЛДЫК ОНДОО – бул ондоонун түрү, мында агрегатты чачыратып толук чечүү менен бардык эскирген деталдарын жана түйүндөрүн алмаштыруу же калыбына келтирүү, базалык деталдарды жана түйүндөрдү оңдоо, агрегатты чогултуу, жөнгө салуу жана сыноо өткөрүү жүргүзүлөт. КАПИТАЛЬНЫЙ РЕМОНТ ЗДАНИЙ И СООРУЖЕНИЙ – это вид ремонта, при котором производится смена изношенных конструкций и деталей или замена их на более прочные и экономичные, улучшающие эксплутационные возможности ремонтируемого объекта, кроме полной замены основных конструкций (стены, фундаменты, междуэтажные перекрытия). ИМАРАТТАРДЫ ЖАНА КУРУЛМАЛАРДЫ КАПИТАЛДЫК ОНДОО – бул оңдолуп жаткан объекттин эскилиги жеткен конструкцияларын жана тетиктерин алмаштыруу же алардын иштөө мүмкүнчүлүктөрүн жакшыртуучу бышык же үнөмдүү тетиктерге алмаштыруу, негизги конструкцияларын (дубалын, пайдубалын, полдорун) толук алмаштыруудан тышкаркы, оңдоонун түрү. КАЧЕСТВО – степень, в которой определенные характеристики какого-либо объекта отвечают установленным требованиям. Применительно к статистическим организациям – это статистический результат или продукт, процесс, условия, институциональная среда или вся статистическая система. Проще говоря, термин качество означает «подходит для использования» или «отвечает заданной цели». Качество определяют потребности пользователя. У разных пользователей могут быть разные потребности, которые необходимо оптимально сочетать друг с другом, чтобы привести понятие качества в соответствие с содержанием конкретной статистики. САПАТ – бул кайсы бир объекттин белгилүү мүнөздөмөлөрүндө белгиленген талаптарга жооп берген деңгээли. Статистикалык уюмдарга карата – бул статистикалык натыйжа же өнүм, процесс, шарттар, институттук чөйрө же бүтүндөй статистикалык тутум. Жөнөкөй сөз менен айтканда, сапат термини «колдонууга болот» же «максатка туура келет» дегенди билдирет. Сапат колдонуучунун керектөөлөрүн аныктайт. Ар кандай колдонуучулардын керектөөлөрү ар кандай болушу мүмкүн, сапат түшүнүгүн конкреттүү статистиканын мазмунуна шайкеш келтирүү үчүн аларды бири-бири менен оптималдуу айкалыштыруу керек. КВАРТИРА – это внутренняя изолированная часть строения, отделенная от других помещений капитальными стенами, при наличии отдельного оборудования, необходимого для жилой квартиры (кухня, ванная, туалет), имеющая самостоятельный выход на улицу, коридор общего пользования или лестничную клетку. БАТИР – турак жай батири үчүн керектүү (ашкана, ванна, даараткана) өзүнчө жабдыктары бар, башка бөлмөлөрдөн капиталдык дубалдар менен бөлүнгөн, көчөгө өзүнчө чыга турган чыгуучу жери, жалпы колдонуучу коридору же тепкичтери бар болгон, имараттын ичинен бөлүнгөн турак жай (батир). КИНОТЕАТР – здание, оборудованное для показа фильмов. Киноустановки, демонстрирующие фильмы с продажей билетов зрителям, представляют статистическую отчетность. Учебные и другие киноустановки, демонстрирующие фильмы без продажи билетов, в киносеть общего экрана не включаются и статистическую отчетность не составляют. КИНОТЕАТР – фильмдерди көрсөтүү үчүн жабдылган имарат. Көрүүчүлөргө билеттерди сатуу менен фильмдерди көрсөтүүчү кино орнотмолору статистикалык отчет беришет. Билеттерди сатпастан фильмдерди көрсөткөн окутуу жана башка кино орнотмолору, жалпы экрандын кино тарамына киргизилбейт жана статистикалык отчет түзүшпөйт. КОЛЛЕКТИВНЫЕ СРЕДСТВА РАЗМЕЩЕНИЯ ТУРИСТОВ – объекты, предоставляющие места для краткосрочного проживания лицам, прибывшим в поездки с деловыми, коммерческими целями, для оздоровления, отдыха и по другим причинам. Подразделяются на гостиницы, аналогичные средства размещения и специализированные средства размещения. К аналогичным средствам размещения относятся общежития для приезжих, туристические общежития, другие средства размещения, которые состоят из номеров и предоставляют ограниченные гостиничные услуги. К специализированным средствам размещения относятся санаторно-курортные учреждения и организации отдыха. ТУРИСТТЕРДИ ЖАЙГАШТЫРУУНУН ЖАМААТТЫК КАРАЖАТТАРЫ – бул ишкердик, коммерциялык максаттар, ден соолугун чыңдоо, эс алуу үчүн жана башка себептер боюнча кыска убакытка жашоо үчүн келген жактар үчүн орун берүүчү объекттер. Алар мейманканалар, ушуга окшош жайгаштыруу каражаттары жана жайгаштыруунун адистештирилген каражаттары болуп бөлүнөт. Ага окшош жайгаштыруу каражаттарына алар номерлерден турган жана келүүчүлөр үчүн чектүү мейманкана кызматтарын көрсөтүүчү жатаканалар, туристтик жатаканалар, башка жайгаштыруу каражаттары. Адистештирилген жайгаштыруу каражаттарына санаторий-курорттук мекемелер жана эс алуу уюмдары кирет. КОЛИЧЕСТВО ЧЕЛОВЕКО-ДНЕЙ ОТПУСКОВ ПО ИНИЦИАТИВЕ АДМИНИСТРАЦИИ – сумма дней отпусков каждого работника, находившегося в таком отпуске (без выходных и праздничных нерабочих дней), в отчетном периоде. АДМИНИСТРАЦИЯНЫН ДЕМИЛГЕСИ БОЮНЧА ӨРГҮҮЛӨРДҮН КИШИ-КҮН САНЫ – бул отчеттук мезгилде ушундай өргүүдө болгон ар бир жумушкердин (дем алыш жана майрам күндөрүн кошпогондо) өргүү күндөрүнүн суммасы. КОЛИЧЕСТВО КВАРТИР –суммарное количество отдельных помещений, предназначенных и используемых для постоянного проживания, включающих как жилую площадь, так и нежилую площадь жилищ. БАТИРЛЕРДИН САНЫ – турак жайдын турак жай аянтын да, ошондой эле турак жайдын турак эмес аянтын да камтыган, туруктуу жашоо үчүн арналган жана пайдаланылуучу өзүнчө жай. КОЛИЧЕСТВО ЗДАНИЙ КЛУБНОГО ТИПА – суммарное количество культурно- просветительских учреждений, организующих досуг населения, деятельность коллективов самодеятельного народного творчества и других клубных формирований. КЛУБ ТИБИНДЕГИ ИМАРАТТАРДЫН САНЫ –маданий-агартуу мекемелеринин, калктын көңүл ачуусун уюштуруучу, элдик өздүк чыгармачылык жамааттарынын жана башка клубдук түзүлүштөрдүн иш-аракеттеринин саны. КОЛИЧЕСТВО ЗДАНИЙ БИБЛИОТЕК – суммарное количество учреждений, выполняющих информационные, культурные, образовательные функции, располагающее организованным фондом печатных и рукописных документов, а также графическими, аудиовизуальными материалами, документами на электронных носителях, предоставляющие их во временное пользование физическим и юридическим лицам. КИТЕПКАНА ИМАРАТТАРЫНЫН САНЫ – басма жана кол жазма документеринин уюштурулган фондуна жана ошондой эле жеке жана юридикалык жактарга убактылуу пайдаланууга берилүүчү графикалык, аудиовизуалдык материалдарга, электрондук булактардагы документтерге ээлик кылган маалыматтык, маданий жана билим берүү функцияларын аткаруучу мекемелердин саны. КОЛИЧЕСТВО ДОСУГОВЫХ ОБЪЕКТОВ – суммарное количество эстрадных площадок или театров, помещений для занятий творчеством, танцевальных площадок, спортивных объектов, баз проката спортивного инвентаря, художественно-оформительских и прочих мастерских, детских городков, площадок и аттракционов, игровых автоматов, расположенных на территории парка. ЭС АЛУУ ОБЪЕКТТЕРИНИН САНЫ – эстрадалык аянтчалардын же театрлардын, чыгармачылык менен машыгуу үчүн жайлардын, бий аянтчаларынын, спорттук объекттердин, спорттук инвентарды прокатка берүү базаларынын, эс алуу жайларынын аймагында жайгашкан көркөм жасалгалоо жана башка өнөр каналардын, балдар шаарчаларынын, аянтчалар жана аттракциондордун, оюн автоматтарынын саны КОЛИЧЕСТВО ПОСЕТИТЕЛЕЙ ДОСУГОВЫХ ОБЪЕКТОВ – число посетителей эстрадных площадок, театров, помещений для занятий творчеством, танцевальных площадок, спортивных объектов, баз проката спортивного инвентаря, художественно – оформительских и прочих мастерских, детских городков, площадок и аттракционов, игровых автоматов, расположенных на территории парка. ЭС АЛУУ ОБЪЕКТТЕРИНЕ КЕЛҮҮЧҮЛӨРДҮН САНЫ – эстрада аянтчаларына, театрларга, чыгармачылык менен иштеген жайларга, спорттук объекттерге, спорттук инвентарлардын кире буюм базаларына, сейил бактын аймагында жайгашкан көркөм – жасалгалоо жана башка өнөрканаларга, балдар шаарчаларына, аянтчалар менен аттракциондорго, оюн автоматтарына келүүчүлөрдүн саны. КОЛИЧЕСТВО КИНОТЕАТРОВ – число отдельно стоящих зданий кинотеатров и число кинотеатров, расположенных на территории торговых центров, развлекательных комплексов и других помещений. КИНОТЕАТРЛАРДЫН САНЫ – өзүнчө турган кинотеатрлардын имараттарынын жана соода борборлорунун, оюн-зоок комплекстеринин жана башка жайлардын аймактарында жайгашкан кинотеатрлардын саны. КОЛИЧЕСТВО КОНЦЕРТОВ –
суммарное количество выступлений эстрадных и симфонических оркестров, хоровых и хореографических коллективов, инструментальных ансамблей и групп, оркестров народных инструментов, ансамблей танца и т.д.
КОНЦЕРТТЕРДИН САНЫ – эстрадалык жана симфониялык оркестрлердин, хор жана хореографиялык жамааттардын, аспаптык ансамблдердин жана топтордун, элдик аспаптар оркестрлеринин, бий ансамблдеринин ж.б. жалпы саны. КОЛИЧЕСТВО ПОМЕЩЕНИЙ (ЗДАНИЙ) КОНЦЕРТНЫХ ЗАЛОВ – суммарное количество учреждений, реализующих комплекс мер для создания условий публичного исполнения произведений искусства и литературы. КОНЦЕРТТИК ЗАЛ ЖАЙЛАРЫНЫН (ИМАРАТТАРДЫН) САНЫ –искусство жана адабий чыгармаларды эл алдында аткарууга шарттарды түзүү үчүн иш-чаралар комплексин ишке ашыруучу мекемелердин саны. КОЛИЧЕСТВО СОВМЕСТНЫХ ПРОЕКТОВ ИССЛЕДОВАНИЙ И РАЗРАБОТОК – общее количество проектов по выполнению исследований и разработок, в которых участвует предприятие с предприятиями в составе группы, в которую входит предприятие; с потребителями продукции, с поставщиками оборудования, материалов, комплектующих; с консалтинговыми, информационными фирмами; с научными организациями; с университетами или другими высшими учебными заведениями; с институтами развития. ИЗИЛДӨӨЛӨРДҮН ЖАНА ИШТЕП ЧЫГУУЛАРДЫН БИРГЕЛЕШКЕН ДОЛБООРЛОРУНУН САНЫ – ишканалары менен; өндүрүмдү керектөөчүлөр менен, жабдууларды, материалдарды жеткирүүчүлөр, чогултуучулар менен; консалтинг, маалыматтык фирмалары менен; илимий уюмдар менен; университеттер же башка жогорку окуу жайлары менен; өнүктүрүү институттары менен ага кирген топтун курамындагы ишканалары менен ишкана аларга катышкан изилдөөлөрдү жана иштеп чыгууларды аткаруу боюнча долбоорлордун жалпы саны. КОЛИЧЕСТВО ТОРГОВЫХ ТОЧЕК – количество магазинов, торговых домов, киосков и др. стационарных объектов торговли. СООДА ТҮЙҮНДӨРҮНҮН САНЫ – дүкөндөрдүн, соода үйлөрүнүн, күркөлөрдүн (киоск) жана башка стационардык соода объекттеринин саны. КОЛЛЕКТИВНЫЕ ХОЗЯЙСТВА – это хозяйственные товарищества и общества, сельскохозяйственные кооперативы, акционерные общества, товарищества всех видов, ассоциации, объединения и коллективно-крестьянские хозяйства, агрофирмы и подсобные хозяйства предприятий и организаций. ЖАМААТТЫК ЧАРБАЛАР – бул чарбалык шериктештиктер жана коомдор, айыл чарба кооперативдери, акционердик коомдор, бардык түрдөгү шериктештиктер, ассоциациялар, бирикмелер жана жамааттык-дыйкан чарбалары, агрофирмалар жана ишканалар жана уюмдардын көмөкчү чарбалары. КОМПЛЕКСНЫЙ КАПИТАЛЬНЫЙ РЕМОНТ – это ремонт здания в целом или отдельные его секции, при котором устраняют физический и моральный износ. КОМПЛЕКСТҮҮ КАПИТАЛДЫК ОҢДОО – бул имараттын физикалык жана моралдык жактан эскирүүсү четтетилүүчү бүтүндөй имаратты же анын айрым секцияларын оңдоо. КОНЕЧНОЕ ПОТРЕБЛЕНИЕ – это расходы на использование товаров и услуг для удовлетворения индивидуальных потребностей населения и коллективных потребностей общества в целом. АКЫРКЫ КЕРЕКТӨӨ – бул калктын жеке қеректөөлөрүн жана жалпы эле коомдун жаматтык қеректөөлөрүн қанааттандыруу үчүн товарларды жана қызматтарды колдонууга карата чыгымдар. КОНЦЕРТ – это публичное выступление артистов по определенной, заранее составленной программе. КОНЦЕРТ – бул алдын ала түзүлгөн, белгилүү программа боюнча эл алдында артисттердин өнөр көрсөтүүсү. КОНЦЕРТНЫЕ ОРГАНИЗАЦИИ – учреждения, занимающиеся организацией концертной деятельности (филармонии, концертные объединения, концертные залы) и самостоятельные коллективы (музыкальные, хоровые, танцевальные и т.д.), находящиеся на самостоятельном балансе и являющиеся юридическими лицами. КОНЦЕРТТИК УЮМДАР – концерттик иш-чараларды уюштуруу менен алектенген мекемелер (филармониялар, концерттик бирикмелер, концерттик залдар) жана өз алдынча баланста турган жана юридикалык жактар болуп саналган өз алдынча (музыкалык, хор, бий ж. б.) жамааттык мекемелер. КОЭФФИЦИЕНТ – износ основных средств, отношение суммы износа с начала года функционирования основных средств к полной балансовой стоимости основных средств на конец года. КОЭФФИЦИЕНТ – негизги каражаттардын эскирүүсү, негизги каражаттар иштеп баштаган жылдын башынан тартып эскирген суммасынын негизги каражаттардын жылдын аягына карата толук теңдеминин наркына болгон катышы. КОЭФФИЦИЕНТ ВЫБЫТИЯ (ликвидации) – отношение стоимости ликвидированных основных средств к полной балансовой стоимости основных средств на начало года. ЧЫГУУ КОЭФФИЦИЕНТИ (жоюлуу) – негизги каражаттардын жылдын башындагы толук теңдемдик наркына карата жоюлган негизги каражаттардын наркынын катышы. КОЭФФИЦИЕНТ ДЕТСКОЙ СМЕРТНОСТИ – показатель, определяющий уровень смертности детей в возрасте до 5 лет (возраст 0-4 года) на 1000 родившихся живыми, исчисляется в промилле. БАЛДАР ӨЛҮМҮНҮН КОЭФФИЦИЕНТИ – тирүү төрөлгөн балдардын 1000ине 5 жашка чейинки жаш курактагы
(0 - 4 жаштагы) балдардын өлүмүнүн деңгээлин аныктоочу көрсөткүч, промилл менен эсептелет.КОЭФФИЦИЕНТ ДОХОДНОСТИ (РЕНТАБЕЛЬНОСТЬ) КАПИТАЛА – это рассчитывается как отношение сальдированного финансового результата к среднегодовой сумме собственного капитала. Отражает сколько сомов прибыли получено предприятием на каждый сом инвестированного капитала. КАПИТАЛДЫН КИРЕШЕЛҮҮЛҮК (РЕНТАБЕЛДҮҮЛҮК) КОЭФФИЦИЕНТИ – бул сальдолоштурулган финансылык жыйынтыктын менчик капиталдын орточо жылдык суммасына карата катышы катары эсептелет. Инвестицияланган капиталдын ар бир сомуна ишканалар тарабынан канча сом пайда алынганы чагылдырылат. КОЭФФИЦИЕНТ ЕСТЕСТВЕННОГО ПРИРОСТА – разность общих коэффициентов рождаемости и смертности. Исчисляется в промилле. ТАБИГЫЙ ӨСҮҮ КОЭФФИЦИЕНТИ – төрөлүүнүн жана өлүмдүн жалпы коэффициенттеринин айырмасы. Промилл менен эсептелет. КОЭФФИЦИЕНТ ИЗНОСА – коэффициент износа основных средств (в процентах от общей стоимости средств на конец года). ЭСКИРҮҮ КОЭФИЦИЕНТИ – негизги каражаттардын эскирген коэффициенти (жылдын аягына карата каражаттардын жалпы наркынан пайыз менен). КОЭФФИЦИЕНТ КОНЦЕНТРАЦИИ ДОХОДОВ (ИНДЕКС ДЖИНИ) – это степень отклонения фактического объема распределения доходов населения от линии равномерного распределения. КИРЕШЕЛЕРДИН КОНЦЕНТРАЦИЯЛАНУУ КОЭФФИЦИЕНТИ (ИНДЕКС ДЖИНИ) – бул калктын кирешелерин бөлүштүрүүнүн иш жүзүндөгү көлөмүнүн бирдей бөлүштүрүү сызыгынан четтөө даражасы. КОЭФФИЦИЕНТЫ МЛАДЕНЧЕСКОЙ СМЕРТНОСТИ – отношение числа умерших в возрасте до 1 года к числу родившихся живыми. Исчисляется в промилле. ЫМЫРКАЙ БАЛДАРДЫН ӨЛҮМҮНҮН КОЭФФИЦИЕНТИ – тирүү төрөлгөн балдардын санынын 1 жашка чейинки жаштагы өлгөн балдардын санына болгон катышы. Промилл менен эсептелет. КОЭФФИЦИЕНТ ОБОРАЧИВАЕМОСТИ ДЕБИТОРСКОЙ ЗАДОЛЖЕННОСТИ – отражает сколько раз в течение года была получена дебиторская задолженность. Рассчитывается как отношение выручки к среднему за расчетный период значению дебиторской задолженности. ДЕБИТОРДУК КАРЫЗДЫН ЖҮГҮРТҮҮ КОЭФФИЦИЕНТИ – бир жылдын ичинде канча дебитордук карыз алынганын чагылдырат. Түшкөн акчанын дебитордук карыздын эсептелген мезгилиндеги орточо маанисине карата катышы катары эсептелет. КОЭФФИЦИЕНТ ОБОРАЧИВАЕМОСТИ КРЕДИТОРСКОЙ ЗАДОЛЖЕННОСТИ – отражает сколько раз в течение года была получена кредиторская задолженность. Рассчитывается как отношение выручки от реализации продукции к среднему за расчетный период значению кредиторской задолженности. КРЕДИТОРДУК КАРЫЗДЫН ЖҮГҮРТҮҮ КОЭФФИЦИЕНТИ – бир жылдын ичинде канча кредитордук карыз алынганын чагылдырат Өндүрүмдөрдү сатуудан түшкөн акчанын кредитордук карыздын эсептелген мезгилиндеги орточо маанисине карата катышы катары эсептелет. КОЭФФИЦИЕНТЫ СМЕРТНОСТИ ПО ПРИЧИНАМ СМЕРТИ – отношение числа умерших от указанных причин смерти к среднегодовой численности постоянного населения по текущей оценке. Рассчитываются на 100 000 населения. ӨЛҮМДҮН СЕБЕПТЕРИ БОЮНЧА ӨЛҮМ КОЭФФИЦИЕНТИ – учурдагы баалоо боюнча туруктуу калктын орточо жылдык санына карата көрсөтүлгөн өлүмдүн себептеринен өлгөндөрдүн санынын катышы. Калктын 100 000ине эсептелет. КОЭФФИЦИЕНТ СРОЧНОЙ ЛИКВИДНОСТИ – это возможность погашения предприятием краткосрочных обязательств в случае его критического положения, когда не будет возможности продать запасы и вернуть авансы. Рассчитывается как отношение срочных активов к краткосрочным обязательствам. (Рекомендуемое значение показателя в пределах от 0,8 до 1,0). Срочные активы – это оборотные активы за минусом запасов и выданных авансов. ТЕЗ ЛИКВИДДҮҮЛҮК КОЭФФИЦИЕНТИ – бул ишканалардын камдыктарды сатууга жана аванстарды кайтарып алууга мүмкүнчүлүгү жок опурталдуу абал жаралган учурунда кыска мөөнөттүк милдеттенмелерди төлөп тындыруу мүмкүнчүлүгү. Тез өтүүчү активдердин кыска мөөнөттүк милдеттенмелерине карата катышы катары эсептелет. (0,8ден 1,0гө чейинки чектерде көрсөткүчтүн сунушталган мааниси). Тез активдер – бул камдыктарды жана берилген аванстарды кемитүү менен болгон жүгүртүүдөгү активдер. КОЭФФИЦИЕНТ ТЕКУЩЕЙ ЛИКВИДНОСТИ – отношение оборотных активов к краткосрочным обязательствам, т.е. сколько денежных единиц текущих активов приходится на 1 денежную единицу текущих обязательств. (Рекомендуемое значение от 1 до 2). УЧУРДАГЫ ЛИКВИДДҮҮЛҮК КОЭФФИЦИЕНТИ – жүгүртүүдөгү активдердин кыска мөөнөттүү милдеттенмелерине карата катышы б.а. учурдагы милдеттенмелердин 1 акчалай бирдигине учурдагы активдердин канча акчалай бирдиги туура келет. (сунушталган мааниси 1ден 2ге чейин). КОЭФФИЦИЕНТ ФОНДОВ –соотношение между средними значениями доходов сравниваемых групп населения или их долями в общем объеме доходов. ФОНДДОРДУН КОЭФФИЦИЕНТИ – калктын салыштырылып жаткан топтору боюнча кирешелердин орточо маанилеринин же кирешелердин жалпы көлөмүндөгү алардын үлүштөрүнүн ортосундагы катыш. КРЕДИТЫ, ПОЛУЧЕННЫЕ В РАМКАХ РЕКРЕДИТОВАНИЯ –показывается предоставление займа или кредита юридическим или физическим лицам за счет средств, полученных по государственным займам. КАЙРА КРЕДИТТӨӨНҮН АЛКАГЫНДА АЛЫНГАН КРЕДИТТЕР – мамлекеттик зайымдар боюнча алынган каражаттардын эсебинен юридикалык же физикалык жактарга берилген карыз же кредит көрсөтүлөт. КРЕДИТОРСКАЯ ЗАДОЛЖЕННОСТЬ – это задолженность по расчетам с поставщиками и подрядчиками за поступившие материальные ценности, выполненные работы и оказанные услуги, в том числе задолженность, обеспеченная выданными векселями; задолженность по расчетам с дочерними и зависимыми обществами по всем видам операций, с рабочими и служащими по оплате труда, представляющая собой начисленные, но не выплаченные суммы оплаты труда; задолженность по страховым взносам в фонды пенсионного обеспечения, обязательного медицинского страхования и оздоровления трудящихся; задолженность по всем видам платежей в бюджет и внебюджетные фонды; задолженность по платежам по обязательному и добровольному страхованию имущества и работников организации и другим видам страхования, в которых организация является страхователем; полученные авансы, включающие сумму полученных авансов от сторонних организаций по предстоящим расчетам по заключенным договорам. КРЕДИТОРДУК КАРЫЗ – бул келип түшкөн материалдык баалуулуктар, аткарылган иштер жана көрсөтүлгөн кызматтар үчүн жеткирип берүүчүлөр жана подрядчылар менен эсептешүүлөр боюнча карыз, анын ичинде берилген векселдер менен камсыздалган карыз; эмгек акы эсептелген, бирок төлөнбөгөн суммасын билдирген эмгек акы төлөө боюнча жумушкерлер жана кызматкерлер менен болгон операциялардын бардык түрлөрү боюнча туунду жана көз каранды коомдор менен эсептешүүлөр боюнча карыз; пенсиялык камсыздоо, милдеттүү медициналык камсыздандыруу жана эмгекчилердин ден соолугун чыңдоо фонддоруна камсыздандыруу төгүмдөрү боюнча карыз; бюджетке жана бюджеттен тышкаркы фонддорго бардык түрдөгү төлөмдөр боюнча карыз; уюмдун мүлкүн жана кызматкерлерин милдеттүү жана ыктыярдуу камсыздандыруу жана ал уюм аларда камсыздандыруучу болуп саналган камсыздандыруунун башка түрлөрүнүн төлөмдөрү боюнча карыз; түзүлгөн келишимдердеги эсептешүүлөр боюнча башка уюмдардан алынган аванстардын суммаларын камтыган, алынган аванстар. КРЕСТЬЯНСКОЕ (ФЕРМЕРСКОЕ) ХОЗЯЙСТВО – самостоятельный хозяйствующий субъект, имеющий статус юридического лица, либо осуществляющий свою деятельность без образования юридического лица, деятельность которого основана преимущественно на личном труде членов одной семьи, родственников и других лиц, совместно ведущих производство сельскохозяйственной продукции, которое базируется на земельном участке и другом имуществе, принадлежащем членам крестьянского хозяйства на праве собственности или полученном в пользование (аренду). ДЫЙКАН (ФЕРМЕРДИК) ЧАРБАСЫ – юридикалык жактын статусу бар өз алдынча чарба жүргүзүүчү субъект, же юридикалык жакты түзбөстөн өз ишмердигин жүргүзүүчү субъект, анын ишмердиги көбүнчө бир үй бүлөнүн мүчөлөрүнүн, туугандарынын жана айыл чарба өндүрүмүн биргелешип өндүргөн башка адамдардын жеке эмгегинен негизделген, ал менчиктик укугуна же пайдаланууга (ижарага) алынган дыйкан чарбанын мүчөлөрүнө таандык жер участогунда же башка мүлктөн негизделген өз алдынча чарбалык субъект. Л
ЛИЦО – гражданин страны, иностранный гражданин и лицо без гражданства, постоянно проживающее или временно находящееся на территории страны, а также гражданин страны, иностранный гражданин и лицо без гражданства, постоянно проживающее в стране, но на дату проведения переписи населения, временно пребывающее на территории иностранных государств. ЖАК, АДАМ – өлкөнүн жараны, жана өлкөнүн аймагында туруктуу жашаган чет өлкөлүк жаран же жарандыгы жок убактылуу жүргөн жак (адам), ошондой эле эл каттоо өткөрүлгөн датага карата чет өлкөлөрдүн аймагына убактылуу келген өлкөнүн аймагында туруктуу жашаган чет өлкөлүк жаран же жарандыгы жок жак (адам). ЛИЦЕЙ – один из типов общеобразовательной средней школы, реализующий образовательные программы основного и среднего общего образования, обеспечивающие дополнительную (углубленную) подготовку по предметам естественнонаучных и технических профилей, и может реализовывать общеобразовательные программы начального образования. ЛИЦЕЙ – негизги жана орто билим берүү программаларын ишке ашыруу, табигый илимдер жана техникалык профилдеги сабактар боюнча кошумча (тереңдетип) даярдоо жана баштапкы билим берүүдө жалпы билим берүү программаларын ишке ашыруучу жалпы билим берүүчү орто мектептердин бир түрү. ЛИЧНЫЕ ПОДСОБНЫЕ ХОЗЯЙСТВА ГРАЖДАН – хозяйства, где граждане своим трудом обрабатывают отведенные им в установленном порядке приусадебные земельные участки, разводят сельскохозяйственных животных, производят продукцию растениеводства и животноводства. ЖАРАНДАРДЫН ЖЕКЕ КӨМӨКЧҮ ЧАРБАЛАРЫ – жарандар белгилүү тартипте аларга бөлүнүп берилген жерде, жер участокторунда өз эмгеги менен иштетип жаткан чарбалар, ал жерде айыл чарба жаныбарларын көбөйтүү менен иштеген же өсүмдүк өстүрүү жана мал чарба өндүрүмүн өндүрүүчү чарбалар. М
МАЛОЕ И СРЕДНЕЕ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО – совокупность хозяйствующих единиц: малых и средних предприятий; крестьянских (фермерских) хозяйств и индивидуальных предпринимателей. ЧАКАН ЖАНА ОРТО ИШКЕРЛИК (ЧОИ) – чарбалык бирдиктердин жыйындысы: чакан жана орто ишканалардын; дыйкан (фермердик) чарбаларынын жана жеке ишкерлердин жыйындысы. МАССОВЫЕ (публичные) БИБЛИОТЕКИ – общедоступные библиотеки, которые предоставляют возможность пользования их фондами всем слоям населения без ограничений независимо от уровня образования, специальности, вероисповедания и других признаков. ЖАЛПЫ (ачык) КИТЕПКАНАЛАР – билим деңгээлине, адистигине, динди кармашына жана башка белгилерине карабастан, калктын бардык катмары алардын фонддору менен чектөөсүз пайдаланууга мүмкүнчүлүк берүүчү жалпы жеткиликтүү китепканалар. МАТЕРИАЛЬНЫЕ ОБОРОТНЫЕ СРЕДСТВА (МОС) – запасы товаров, приобретенных у других производителей для целей переработки и другого использования в производстве (сырье и материалы, топливо, запасные части) или для дальнейшей перепродажи без какой-либо переработки. В это понятие включается также готовая, но не реализованная продукция, незавершенное производство. МАТЕРИАЛДЫК ЖҮГҮРТҮҮ КАРАЖАТТАРЫ (МЖК) – кайра иштетүү жана өндүрүштө (чийки зат жана материалдар, күйүүчү май, запастык бөлүктөр) башкага пайдалануу максатында же эч кандай кайра иштетүүсүз андан ары кайра сатуу үчүн башка өндүрүүчүлөрдөн сатып алынган товарлардын камдыктары. Бул түшүнүккө даяр, бирок сатылбаган өндүрүм, бүтпөгөн өндүрүш да кирет. МАТЕРИНСКАЯ СМЕРТНОСТЬ – смертность женщин от осложнений беременности, родов и послеродового периода. Показатель рассчитывается как отношение числа случаев материнских смертей на 100 тысяч родившихся живыми. В соответствии с рекомендациями ВОЗ, материнская смерть определяется как смерть женщины, наступившая в период беременности или в течение 42 дней после ее окончания, независимо от продолжительности и локализации беременности, от какой-либо причины, связанной с беременностью или отягощенной ею, или ее ведением, но не от несчастного случая или случайно возникшей причины. ЭНЕЛЕРДИН ӨЛҮМҮ – кош бойлуулук, төрөт жана төрөттөн кийинки мезгилде кабылдоолордон аялдардын өлүмү.
Энелердин өлүмүнүн көрсөткүчү тирүү төрөгөндөрдүн 100 миң санына болгон катышы катары эсептелет.
СДУнун (ВОЗ) сунуштарына ылайык, энелердин өлүмү кош бойлуу мезгилинде же ал аяктагандан кийин 42 күндүн ичинде келип чыккан аялдын өлүмү катары аныкталат, узактыгына жана жерине (локализациясына) карабастан, кош бойлуулук менен байланыштуу кандайдыр бир себептерден улам же ал тарабынан ишке ашырылуучу, же анын жүргүзүлүшүн, бирок бөөдө кырсыктан же кокусунан пайда болгон себептерден келип чыккандар кирбейт.
МАТЕРИАЛЬНО-ТЕХНИЧЕСКАЯ БАЗА – –комплекс зданий и оборудования, используемых для организации учебно-воспитательного процесса. Характеристики материально- технической базы конкретного уровня образования представляют собой следующие показатели: объемы площадей по функциональному назначению, учебные площади в расчете на одного учащегося, площади общежитий в расчете на одного проживающего, обеспеченность общежитиями, обеспеченность техническими средствами обучения, библиотечным фондом, предприятиями общественного питания. МАТЕРИАЛДЫК-ТЕХНИКАЛЫК БАЗА – окуу-тарбия процессин уюштуруу үчүн пайдаланылуучу имараттардын жана жабдуулардын комплекси. Билим берүүнүн конкреттүү деңгээлинин материалдык-техникалык базасынын мүнөздөмөлөрү төмөнкүдөй көрсөткүчтөрдү билдирет: функционалдык багыты боюнча аянттардын көлөмүн, бир окуучуга эсептегендеги окуу аянтын, бир жашоочуга эсептелген жатаканалардын аянтын, окутуунун техникалык каражаттарын, китепкана фондун, коомдук тамактануучу ишканалар менен камсыз болушун билдирет. МАТЕРИАЛЬНО-ТЕХНИЧЕСКАЯ БАЗА ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ – комплекс зданий и оборудования, используемых для организации учебно-воспитательного процесса. Характеристики материально–технической базы конкретного уровня образования представляют собой следующие показатели: объемы площадей по функциональному назначению, учебные площади в расчете на одного учащегося, обеспеченность техническими средствами обучения, библиотечным фондом. Статистика образования изучает также техническое состояние зданий общеобразовательных школ и их благоустройство. БИЛИМ БЕРҮҮ УЮМДАРЫНЫН МАТЕРИАЛДЫК-ТЕХНИКАЛЫК БАЗАСЫ –окуу-тарбия процессин уюштуруу үчүн колдонулуучу имараттардын жана жабдуулардын комплекси. Билим берүүнүн конкреттүү деңгээлинин материалдык–техникалык базасынын мүнөздөмөлөрү төмөнкүдөй көрсөткүчтөрдү билдирет: функцияналдык багыты боюнча аянттардын көлөмүн, бир окуучуга эсептегендеги окуу аянтын, техникалык окутуу каражаттары менен камсыздалышын, китепканалык фондун билдирет. Ошондой эле билим берүү статистикасы жалпы билим берүүчү мектептердин жана алардын имараттарынын техникалык жабдуу абалын изилдейт. МЕЖДУНАРОДНАЯ СТАНДАРТНАЯ ТОРГОВАЯ КЛАССИФИКАЦИЯ (МСТК) –классификация товаров, где они классифицируются в зависимости от стадии их производства. ЭЛ АРАЛЫК СТАНДАРТТЫК СООДА КЛАССИФИКАЦИЯСЫ (ЭССК) – алардын өндүрүлгөн стадиясына жараша классификациялана турган товарлардын классификациясы. МЕЖДУНАРОДНАЯ ТОРГОВЛЯ УСЛУГАМИ – это операции по предоставлению (экспорт) или получению (импорт) услуг, работ, результатов интеллектуальной деятельности, осуществляемых между резидентами и нерезидентами. ЭЛ АРАЛЫК КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮ СООДАСЫ – бул резиденттер жана резидент эместердин ортосунда ишке ашырылуучу интеллектуалдык ишмердиктин жыйынтыктары, кызматтар, иштерди берүү (экспорт) же алуу (импорт) боюнча операциялар. МЕЖДУНАРОДНЫЕ ТУРИСТСКИЕ ПОТОКИ – это информация о динамике экспорта и импорта туристских услуг, а также о въезде в Кыргызстан иностранных граждан и выезде за границу кыргызских граждан. ЭЛ АРАЛЫК ТУРИСТТИК АГЫМДАР – туристтик кызмат көрсөтүүлөрдүн экспортунун жана импортунун динамикасы, ошондой эле чет өлкөлүк жарандардын Кыргызстанга келүүсү жана кыргыз жарандарынын чет өлкөгө баруусу жөнүндө маалымат. МЕСТНОЕ САМОУПРАВЛЕНИЕ – самостоятельная деятельность местного сообщества в своих интересах и под свою ответственность, направленная на решение вопросов местного значения. ЖЕРГИЛИКТҮҮ ӨЗ АЛДЫНЧА БАШКАРУУ – бул өз кызыкчылыгында жана өз жоопкерчилигинин алдында жергиликтүү маанидеги маселелерди чечүүгө багытталган жергиликтүү коомчулуктун өз алдынча ишмердиги. МИГРАЦИЯ НАСЕЛЕНИЯ – передвижение людей (мигрантов) через границы территории (страны, области, района и т.п.), связанное, в основном, с переменой места жительства. Различают миграцию внутреннюю (в пределах страны) и внешнюю (международную), связанную с пересечением государственной границы. Данные о миграции получаются в результате разработки поступающих от органов Министерства цифрового развития Кыргызской Республики сведений, которые составляются при регистрации прибытия и убытия населения по месту жительства. КАЛКТЫН МИГРАЦИЯСЫ –негизинен жашаган жерин алмаштырууга байланышкан аймактын (өлкөнүн, облустун, райондун ж.б.) чек аралары аркылуу адамдардын (мигранттардын) кыймылы.
Миграцияны мамлекеттик чек арадан өтүү менен байланышкан ички (өлкөнүн чегинде) жана тышкы (эл аралык) миграция деп айырмалашат. Миграция жөнүндө маалыматтар Кыргыз Республикасынын Санариптик өнүктүрүү министрлигинин органдарынан алынган маалыматтарды иштеп чыгуунун натыйжасында алынат, алар жашаган жери боюнча калктын келүүсүн жана кетүүсүн каттоо учурунда түзүлөт.
МИГРАНТ – человек, участвующий в процессе миграции. Каждый мигрант является выбывшим по отношению к территории выбытия и прибывшим по отношению к территории прибытия. Понятие числа мигрантов содержат некоторую условность, поскольку один и тот же человек может в течение года менять место жительства не один раз. МИГРАНТ – миграция процессине катышкан адам. Ар бир мигрант чыгып кеткен аймакка карата чыгып кеткен жана келген аймакка карата келген болуп саналат. Мигранттардын саны деген түшүнүк айрым бир шарттуулукту камтыйт, себеби бир эле адам бир жыл ичинде жашаган жерин бир нече жолу өзгөртүшү мүмкүн. МИГРАЦИОННЫЙ ПРИРОСТ, ОТТОК (сальдо миграции) – это разница между числами прибывших за определенный период на данную территорию и выбывших за ее пределы. Может быть положительной величиной (если число прибывших больше числа выбывших) либо отрицательной (если число прибывших меньше числа выбывших). В последнем случае имеет место миграционный отток. МИГРАЦИЯЛЫК ӨСҮҮ, ЧЫГУУ АГЫМЫ (миграция сальдосу) – белгилүү мезгилде ушул аймакка келгендердин саны менен андан сырткары чыгып кеткендердин санынын ортосундагы айырма. Оң чоңдукта болушу мүмкүн (эгер келгендердин саны кеткендердин санынан көп болсо), же болбосо терс болушу мүмкүн (эгер келгендердин саны кеткендердин санынан аз болсо). Соңку учурда миграциялык чыгуу агымы көбүрөөк орун алат. МЛАДШИЙ СПЕЦИАЛИСТ – квалификация, присваиваемая лицам, освоившим программу среднего профессионального образования по определенной специальности. КЕНЖЕ АДИС – орто кесиптик билим берүүдө белгилүү бир адистик боюнча программаны өздөштүргөн адамдарга ыйгарылуучу квалификация. МОНИТОРИНГ (от лат. мonitor - предостерегающий) – специально организованное, систематическое наблюдение за состоянием объектов, явлений, процессов с целью их оценки, контроля или прогноза. МОНИТОРИНГ (лат. мonitor – алдын алуучу) – объекттердин, кубулуштардын, процесстердин абалын баалоо, контролдоо же болжолдоо максатында атайын уюштурулган, системалуу байкоо жүргүзүү. МОШЕННИЧЕСТВО – завладение чужим имуществом или приобретение права на имущество путем обмана или злоупотребления доверием. АЛДАМЧЫЛЫК – алдоо же ишенимин кыянаттык менен пайдалануу жолу менен башка бирөөнүн мүлкүн ээлеп алуу же мүлккө болгон укукка ээ болуу. МУЗЕИ - некоммерческое учреждение культуры, созданное для хранения, изучения и публичного представления музейных предметов и музейных коллекций, за исключением ведомственных музеев МУЗЕЙЛЕР - ведомстволук музейлерди кошпогондо, музей буюмдарын жана музей коллекцияларын сактоо, изилдөө жана эл алдында көрсөтүү үчүн түзүлгөн коммерциялык эмес маданият мекемеси Н
НАЛИЧНОЕ НАСЕЛЕНИЕ – население, находящееся на момент переписи на данной территории, включая временно проживающих. БОЛГОН КАЛК – каттоо учурунда ошол аймакта болгон калк, анын ичине убактылуу жашагандар да кирет. НАЦИОНАЛЬНОСТЬ – при переписях населения записывается со слов опрашиваемых, национальность детей определяется родителями. УЛУТ – эл каттоо учурунда суралып жаткан адамдын сөздөрү боюнча жазыла турган улут, ал эми балдардын улуту ата-энелери тарабынан аныкталган улут жазылат. НЕОПЕРАЦИОННЫЕ ДОХОДЫ – это доходы, полученные в результате инвестиционной и финансовой деятельности предприятия, включая процентный доход по облигациям и аналогичным ценным бумагам, доходы, полученные от долевого участия в деятельности других предприятий, дивиденды по акциям, доходы от сдачи имущества в аренду, положительные курсовые разницы по операциям в иностранной валюте, доход от реализации основных средств, иных материальных ценностей и прочих активов (нематериальных активов, ценных бумаг), полученные штрафы, пени, неустойки и прочие доходы, не связанные с операционной деятельностью. ОПЕРАЦИЯЛЫК ЭМЕС КИРЕШЕЛЕР – бул облигациялар жана тийиштүү баалуу кагаздар боюнча пайыздык кирешелерди кошкондогу инвестициялык жана финансылык ишмердиктин натыйжасында алынган кирешелер, башка ишканалардын ишмердигине үлүштүк катышуудан алынган кирешелер, акциялар боюнча үлүштүк кирешелер, мүлктү ижарага берүүдөн түшкөн кирешелер, чет өлкөлүк валюта операциялары боюнча оң курстук айырмачылыктарды, негизги каражаттарды, башка материалдык баалуулуктарды жана башка активдерди (материалдык эмес активдерди, баалуу кагаздарды) өткөрүүдөн түшкөн киреше, алынган айыптар, туумдар, үстөк айыптар жана операциялык ишмердик менен байланышпаган башка кирешелер. НЕОПЕРАЦИОННЫЕ РАСХОДЫ – это расходы по суммам задолженности банкам и небанковским учреждениям, по просроченным ссудам, расходы на выплату процентов по финансируемой аренде, убытки от курсовых разниц по операциям с иностранной валютой, убытки от реализации основных средств, расходы по защите окружающей среды и созданию резерва по безнадежным долгам и прочие расходы, не связанные с операционной деятельностью. ОПЕРАЦИЯЛЫК ЭМЕС ЧЫГЫМДАР – бул банктарга жана банктык эмес мекемелерге болгон карыздардын суммасы, мөөнөтү өткөн кредиттер боюнча пайыздарды, ижара боюнча каржыланган пайыздарды төлөөгө кеткен чыгымдар, чет өлкөлүк валюта операциялары боюнча курстук айырмалардагы чыгымдар, негизги каражаттарды иштетүүдөгү чыгымдар, айлана-чөйрөнү коргоо жана өнбөс карыз боюнча резервди түзүүдөгү чыгымдар, операциялык ишмердик менен байланышпаган башка чыгымдар. НОВОЕ СТРОИТЕЛЬСТВО – это
строительство комплекса объектов основного, подсобного и обслуживающего назначения вновь создаваемых предприятий, зданий и сооружений, а также филиалов и отдельных производств, которые после ввода в эксплуатацию будут находиться на самостоятельном балансе, осуществляемое на новых площадках в целях создания новой производственной мощности.
ЖАҢЫ КУРУЛУШ – бул негизги, көмөкчү жана тейлөө багытындагы жаңы түзүлүүчү ишканалар, имараттар жана курулуштар, ошондой эле филиалдар жана жаңы өндүрүштүк кубаттуулукту түзүү максатында аларды иштетүүгө киргизгенден кийин алар өз алдынча теңдемге ээ болуу менен жаңы аянттарда иштей турган объекттер комплексинин курулушу. НОМЕР – изолированное, меблированное, сдаваемое для временного проживания, жилое помещение, которое может состоять из одной, двух или более комнат.
Коэффициент использованного гостиничного фонда наличных мест равен числу ночевок, деленному на произведение единовременной вместимости и числа дней в году.
НОМЕР – өзүнчө бөлүнгөн, эмереги бар, убактылуу жашоо үчүн бериле турган турак жай, ал бир, эки же андан көп бөлмөлөрдөн турушу мүмкүн.
Мейманканалык фонддун болгон орундары колдонулган коэффициенти бир жолку сыйымдуулуктун жана бир жылдагы күндөрдүн санынын көбөйтүндүсү түнөгөн күндөрдүн бөлүнгөн санына барабар.
НОМИНАЛЬНЫЕ ДЕНЕЖНЫЕ ДОХОДЫ ДОМАШНИХ ХОЗЯЙСТВ – это сумма денежных средств, начисленных членам домашних хозяйств в текущем году. ҮЙ ЧАРБАЛАРДЫН НОМИНАЛДЫК АКЧАЛАЙ КИРЕШЕЛЕРИ – бул үстүдөгү жылда үй чарбалардын мүчөлөрүнө эсептелген акча каражаттардын суммасы. О
ОБОРОТНЫЕ АКТИВЫ – это активы, которые в течение одного года должны вновь обратиться в денежные средства (краткосрочные инвестиции, счета к получению, денежные средства, товарно-материальные запасы и прочие). ЖҮГҮРТҮҮ АКТИВДЕРИ – бул бир жылдын ичинде накталай акчага кайтарылышы керек болгон активдер (кыска мөөнөтүү инвестициялар, алууга карата эсептер, акча каражаттары, товардык-материалдык камдыктар жана башкалар). ОБОРАЧИВАЕМОСТЬ АКТИВОВ – это эффективность использования предприятием всех имеющихся у него ресурсов и рассчитывается как отношение валового дохода к среднегодовому объему активов предприятия. Коэффициент оборачиваемости активов показывает сколько раз за год на предприятии совершается полный цикл производства и обращения, приносящий эффект в виде прибыли (сколько сом выручки (валового дохода) получило предприятие на каждый сом имеющихся у него активов). АКТИВДЕРДИН ЖҮГҮРТҮҮСҮ – бул ишканалардын бардык болгон ресурстарын пайдалануунун натыйжалуулугу жана дүң кирешенин ишканасынын активдеринин орточо жылдык көлөмүнө карата катышы катары эсептелет. Активдердин жүгүртүү коэффициенти ишканаларда толук өндүрүш цикли жылына канча жолу аяктаарын жана жүгүртүүсүн, пайда түрүндө канча натыйжа алып келерин (ишкана анын активдеринин ар бир сомунан канча сом киреше (дүң киреше) алганын) көрсөтөт. ОБОРАЧИВАЕМОСТЬ ЗАПАСОВ ТОВАРНО-МАТЕРИАЛЬНЫХ ЦЕННОСТЕЙ – это эффективность использования (скорость реализации) запасов. Рассчитывается как отношение себестоимости реализованной продукции (работ, услуг) к среднегодовой стоимости товарно-материальных запасов. ТОВАРДЫК-МАТЕРИАЛДЫК БААЛУУЛУКТАРДЫН КАМДЫКТАРЫНЫН ЖҮГҮРТҮҮСҮ – камдыктарды пайдалануунун (сатуулардын ылдамдыгынын) натыйжалуулугу. Товардык-материалдык камдыктардын орточо жылдык наркына сатылган өндүрүмдүн (иштердин, кызмат көрсөтүүлөрдүн) өздүк наркынын катышы катары эсептелет. ОБОРОТ РОЗНИЧНОЙ ТОРГОВЛИ – стоимость проданных населению за наличный расчет потребительских товаров для личного потребления или использования в домашнем хозяйстве. Кроме того, оборот розничной торговли включает продажу товаров физическими лицами на вещевых, смешанных и продовольственных рынках. ЧЕКЕНЕ СООДА ЖҮГҮРТҮҮ – үй чарбада жеке пайдалануу же колдонуу үчүн керектөөчү товарларды накталай акча менен эсептешүү үчүн калкка сатылган баасы.
Мындан тышкары, чекене соода жүгүртүү өзүнө буюм-терим, аралаш жана азык-түлүк базарларында товарларды жеке жактар тарабынан сатуусун да камтыйт.
ОБОРОТ ОПТОВОЙ ТОРГОВЛИ – это продажа (перепродажа) новых и бывших в употреблении товаров розничным торговцам, промышленным, учрежденческим или профессиональным пользователям, или же другим торговым оптовым торговцам, а также лицам, действующим в качестве агентов при покупке товаров от имени таких лиц и компаний для дальнейшей перепродажи товаров. ДҮҢ СООДА ЖҮГҮРТҮҮ – бул товарларды чекене сатуучуларга, өнөр жай, ишкана, мекеме же кесиптик керектөөчүлөргө же башка дүң сатуучу соодагерлерге, ошондой эле товарларды андан ары кайра сатуу боюнча компаниялардын атынан агенттин милдетин аткаруучуларга жаңы жана колдонулган товарларды сатуу (кайра сатуу). ОБОРОТ ГОСТИНИЦ И ДРУГИХ МЕСТ ДЛЯ КРАТКОСРОЧНОГО ПРОЖИВАНИЯ – объем выручки за предоставление места для проживания. МЕЙМАНКАНАЛАРДЫН ЖАНА КЫСКА УБАКЫТ ЖАШООЧУ БАШКА ЖАЙЛАРДЫН ЖҮГҮРТҮҮСҮ – жашап туруу үчүн берилген орундан түшкөн акчанын көлөмү. ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ОРГАНИЗАЦИИ НАЧАЛЬНОГО ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ – организации, реализующие программы, включающие подготовку, повышение квалификации и переподготовку работников квалифицированного труда по основным направлениям общественно-полезной деятельности на базе основного или среднего общего образования. БИЛИМ БЕРҮҮ БОЮНЧА БАШТАЛГЫЧ КЕСИПТИК БИЛИМ БЕРҮҮ УЮМДАРЫ – бул негизги жана жалпы орто билимдин базасында коомго пайда алып келген ишмердиктин негизги багыттары боюнча классификацияланган эмгектин кызматкерлерин даярдоону, адистигин жогорулатууну жана кайра окутууну камтыган программаларды ишке ашырган уюмдар. ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ОРГАНИЗАЦИИ СРЕДНЕГО ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ – организации, реализующие профессиональные образовательные программы среднего профессионального образования, обеспечивающие приобретение профессиональных знаний, умений навыков по определенной специальности на базе основного, среднего общего или начального профессионального образования. ОРТО КЕСИПТИК БИЛИМ БЕРҮҮ БОЮНЧА БИЛИМ БЕРҮҮЧҮ УЮМДАР – бул негизги, жалпы орто же баштапкы кесиптик билимдин базасында, белгиленген адистик боюнча кесиптик билимди, көнүгүүлөрдү жана ыкмаларды өздөштүрүүнү камсыз кылуучу, орто кесиптик билим берүүнүн кесиптик билим берүүчү программаларын ишке ашыруучу уюмдар. ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫЕ ОРГАНИЗАЦИИ ВЫСШЕГО ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ - организации, реализующие профессиональные образовательные программы высшего профессионального образования, с целью получения высшего образования, а также подготовку бакалавров, специалистов и магистров на базе среднего общего, среднего профессионального и высшего профессионального образования ЖОГОРКУ КЕСИПТИК БИЛИМ БЕРҮҮНҮН БИЛИМ БЕРҮҮЧҮ УЮМДАРЫ - жогорку билим алуу максатында жогорку кесиптик билим берүүнүн кесиптик билим берүү программаларын ишке ашыруучу, ошондой эле орто жалпы, орто кесиптик жана жогорку кесиптик билим берүүнүн базасында бакалаврларды, адистерди жана магистрлерди даярдоочу уюмдар. ОБРАЩАЕМОСТЬ БИБЛИОТЕЧНОГО ФОНДА – показатель интенсивности использования фонда, исчисляемый отношением числа книговыдач к объему фонда за отчетный год. КИТЕПКАНА ФОНДУНУН ЖҮГҮРТҮҮСҮ – отчеттук жыл үчүн фонддун көлөмүнө карата китеп берүүлөрдүн санынын катышы менен эсептелүүчү фондду пайдалануунун интенсивдүүлүк көрсөткүчү. ОБЩИЙ КОЭФФИЦИЕНТ РОЖДАЕМОСТИ – это отношение числа родившихся живыми в течение календарного года к среднегодовой численности постоянного населения. Исчисляется в промилле (на 1 000 населения). ЖАЛПЫ ТӨРӨЛҮҮ КОЭФФИЦИЕНТИ – бул календардык жылдын ичинде тирүү төрөлгөндөрдүн санын туруктуу калктын орточо жылдык санына карата катышы. Промилл менен эсептелет (калктын
1 000ине алганда).ОБЩИЙ КОЭФФИЦИЕНТ СМЕРТНОСТИ – это отношение числа умерших в течение календарного года к среднегодовой численности постоянного населения. Исчисляется в промилле (на 1 000 населения). ЖАЛПЫ ӨЛҮМ КОЭФФИЦИЕНТИ – бул календарлык жылдын ичинде өлгөндөрдүн санынын туруктуу калктын орточо жылдык санына карата болгон катышы. Промилл менен эсептелет (калктын
1 000ине).ОБЩИЙ КОЭФФИЦИЕНТ БРАЧНОСТИ – это отношение числа зарегистрированных в течение календарного года браков к среднегодовой численности постоянного населения. Исчисляется в промилле (на 1 000 населения). ЖАЛПЫ НИКЕЛЕШҮҮ КОЭФФИЦИЕНТИ – бул календардык жылдын ичинде катталган никелешүүлөрдүн санынын туруктуу калктын орточо жылдык санына карата катышы. Промилл менен эсептелет (калктын 1000ине). ОБЩИЙ КОЭФФИЦИЕНТ РАЗВОДИМОСТИ – это отношение числа зарегистрированных в течение календарного года разводов к среднегодовой численности постоянного населения. Исчисляется в промилле (на 1 000 населения). ЖАЛПЫ АЖЫРАШУУ КОЭФФИЦИЕНТИ – бул календардык жылдын ичинде катталган ажырашуулардын санынын туруктуу калктын орточо жылдык санына карата катышы. Промилл менен эсептелет (калктын 1000ине). ОБЩЕЕ КОЛИЧЕСТВО ОТРАБОТАННЫХ ЧЕЛОВЕКО-ЧАСОВ – это фактически отработанные работниками часы с учетом сверхурочных и отработанных в праздничные (нерабочие) и выходные (по графику) дни, как по основной работе (должности), так и по совмещаемой в этой же организации, включая часы работы в служебных командировках. ИШТЕЛГЕН КИШИ-СААТТЫН ЖАЛПЫ САНЫ – бул иштелген киши-сааттын жалпы санына ашыкча иштеген саттары жана майрам (жумуш эмес) жана дем алыш күндөрү (график боюнча) иштеген күндөрүн, анын ичинде кызматтык иш сапарларда негизги жумушу (кызматы) боюнча да, ошондой эле ушул эле уюмда кызматтарды бириктирип иштөөсү боюнча да, иштеген саттарды эсепке алуу менен жумушкерлердин иш жүзүндө иштеген күндөрү. ОБЩАЯ ПЛОЩАДЬ ЖИЛОГО ДОМА – это сумма площадей жилых и подсобных помещений квартир (кухонь, передних, внутриквартирных коридоров, ванных или душевых, туалетов, кладовых, а также мансард, мезонинов, террас, веранд, отапливаемых и пригодных для проживания). ТУРАК ҮЙДҮН ЖАЛПЫ АЯНТЫ – бул жашоого ылайыкталган аянттардын жана көмөкчү жайлардын (ашкана, батирдин алдыңкы, ички коридорлору, ванна же душ, ажаткана, кампалык же чарбалык кошо курулган шкафтар, ошондой эле жылытылган жана жашоого жараган мансард, мезониндер, терасса, сырткы бөлмөлөр) суммасы. ОБЩЕЖИТИЕ – специально построенное или переоборудованное жилое здание, или жилые помещения в жилых зданиях и в нежилых строениях, на которые выдан единый ордер для временного проживания рабочих и служащих, студентов и других граждан на период работы или учебы. К общежитиям также относятся детские дома, дома для инвалидов и престарелых, интернаты при школах и школы-интернаты. ЖАТАКАНА – окуган мезгили үчүн убактылуу жашоого бирдиктүү ордер берилген жарандарга, жумушкерлерге, кызматкерлерге, студенттерге жана башка иштегендерге же атайын курулган же кайрадан жабдылган турак жай имараты. Жатаканаларга балдар үйлөрү, майыптар жана карылар үчүн үйлөр, мектепке караштуу интернаттар жана мектеп-интернаттар да кирет. ОБЩИЙ ОБЪЕМ ВЫПОЛНЕННЫХ НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИХ РАБОТ – общее количество выполненных научно-технических работ. Научно-технические работы включают научные исследования, научно-технические разработки и научно-технические услуги. АТКАРЫЛГАН ИЛИМИЙ-ТЕХНИКАЛЫК ИШТЕРДИН ЖАЛПЫ КӨЛӨМҮ – аткарылган илимий-техникалык иштердин жалпы саны. Илимий-техникалык иштер илимий изилдөөлөрдү, илимий-техникалык иштеп чыгууларды жана илимий-техникалык кызмат көрсөтүүлөрдү камтыйт. ОБЩАЯ ПЛОЩАДЬ КВАРТИР – это отношение общей площади жилища (в квадратных метрах) к числу комнат в квартире. БАТИРЛЕРДИН ЖАЛПЫ АЯНТЫ – бул турак жайдын жалпы аянтынын (кв. метр) батирдеги бөлмөлөрдүн санына карата катышы. ОБЩАЯ ПЛОЩАДЬ ЖИЛОГО ЗДАНИЯ – это сумма полезных площадей всех жилых помещений и площадей всех нежилых помещений, а также площадей частей жилого дома, являющихся общим имуществом. ТУРАК ЖАЙ ИМАРАТЫНЫН ЖАЛПЫ АЯНТЫ – бул бардык турак жайлардын жана турак эмес жайлардын аянттарынын, ошондой эле турак үйдүн жалпы мүлк болуп эсептелген бөлүктөрүнүн пайдалуу аянттарынын суммасы. ОБЩЕСТВЕННЫЙ ЖИЛИЩНЫЙ ФОНД – это фонд, находящийся в собственности общественных объединений. КООМДУК ТУРАК ЖАЙ ФОНДУ – бул коомдук бирикмелердин менчигинде турган фонд. ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ОРГАНИЗАЦИЯ – образовательная организация, осуществляющая в качестве основной цели ее деятельности образовательную деятельность по образовательным программам начального общего, основного общего и среднего общего образования. ЖАЛПЫ БИЛИМ БЕРҮҮЧҮ УЮМ – ишмердүүлүгүнүн негизги максаты катары башталгыч жалпы, негизги жалпы жана орто жалпы билим берүү программалары боюнча билим берүү ишин жүзөгө ашыруучу билим берүү уюму. ОБЪЕМЫ ОКАЗАННЫХ УСЛУГ – это обьемы услуг за ремонт и техническое обслуживание автомобилей, ремонт бытовых изделий и предметов личного пользования, часть общего объема торговли, характеризующую продажу этих услуг. КӨРСӨТҮЛГӨН КЫЗМАТТАРДЫН КӨЛӨМДӨРҮ – бул автоунааларды оңдоо жана техникалык тейлөө, жеке колдонуучу жана турмуш тиричилик буюмдарды оңдоо үчүн көрсөтүлгөн кызматтардын көлөмдөрү, ушул кызматтарды сатууну мүнөздөөчү сооданын жалпы көлөмүнүн бөлүгү. ОБЪЕМ ПРОИЗВОДСТВА ПРОМЫШЛЕННОЙ ПРОДУКЦИИ – сумма данных об объеме производства промышленной продукции, работ и услуг промышленного характера, произведенных хозяйствующими субъектами. Учитывается в стоимостном выражении в целом, по видам экономической деятельности и территории с месячной и годовой периодичностью. Данные об объеме продукции приводятся в ценах, действовавших в отчетном году. Объем продукции промышленного предприятия определяется по заводскому методу без стоимости внутризаводского оборота. Стоимость сырья и материалов заказчика, не оплачиваемых предприятием – изготовителем готовой продукции, в объем продукции не включается. ӨНӨР ЖАЙ ӨНДҮРҮМҮНҮН КӨЛӨМҮ – чарба жүргүзүүчү субъекттер өндүргөн өнөр жай өндүрүмү, өндүрүштүк мүнөздөгү иш жана тейлөө көлөмүнүн маалыматтарынын суммасы. Экономикалык ишмердиктин жана аймактын түрлөрү боюнча ай сайын жана жыл сайын нарк түрүндө эсепке алынат. Өндүрүмдүн көлөмү тууралуу маалыматтар отчеттук жылдагы баада келтирилет. Өнөр жай ишканасынын өндүрүмүнүн көлөмү заводдун ыкмасы менен ички заводдун жүгүртүү наркысыз аныкталат. Даяр өндүрүмдү чыгарган ишкана тарабынан акы төлөнбөгөн чийки заттын жана тапшырыкчынын материалдарынын наркы өндүрүмдүн көлөмүнө киргизилбейт. ОБЪЕМ ВЫПОЛНЕННЫХ НАУЧНО-ТЕХНИЧЕСКИХ РАБОТ СОБСТВЕННЫМИ СИЛАМИ – это объем работ, выполненных собственными силами отчитывающейся организации. ӨЗ КҮЧҮ МЕНЕН АТКАРЫЛГАН ИЛИМИЙ-ТЕХНИКАЛЫК ИШТЕРДИН КӨЛӨМҮ – бул отчет берүүчү уюмдардын өз күчү менен аткарылган иштеринин көлөмү. ОБЪЕКТЫ ИНВЕСТИЦИОННОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ – это совокупность хозяйствующих и иных субъектов, вкладывающих и получающих средства в виде финансовых и нефинансовых активов. ИНВЕСТИЦИЯЛЫК ИШМЕРДИК ОБЪЕКТТЕРИ – бул финансылык жана финансылык эмес активдер түрүндө каражаттарын салуучу жана алуучу чарба жүргүзүүчү жана башка субъекттер. ОБЪЕКТ СТРОИТЕЛЬСТВА – это каждое отдельно стоящее здание или сооружение (со всем относящимся к нему оборудованием, инструментом и инвентарем, галереями, эстокадами, внутренними инженерными сетями водоснабжения, канализации, газопроводов, теплопроводов, электроснабжения, радиофикации, подсобными и вспомогательными надворными постройками, благоустройством и другими работами и затратами), на строительство, реконструкцию, расширение или техническое перевооружение, которого должен быть составлен отдельный проект и смета. КУРУЛУШ ОБЪЕКТИСИ – бул ар бир өз алдынча турган имараттар же курулмалар (ага кирген бардык жабдуулары, каражаттары жана инвентарлары, галереялары, эстокадалары, суу жеткирүүчү ички инженердик тармактары, канализациялары, газ түтүктөрү, жылуулук түтүктөрү, электр жеткирүү, радиофикациялар, көмөкчү жана короодогу курулуштар, көрктөндүрүүчү жана башка иштер жана чыгымдары менен) анын курулушуна, кайра оңдоолоруна, кеңейтүүгө же техникалык жактан кайра жабдууларга өзүнчө долбоор түзүлүшү керек болгон курулуштар. ОБЪЕМ ВАЛОВОГО ВЫПУСКА ПРОДУКЦИИ СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА – сумма продукции растениеводства и животноводства в стоимостной оценке по фактическим ценам данного года, стоимости услуг, оказанных сельскому хозяйству. Товарная часть продукции сельскохозяйственных предприятий и населения оценивается по фактическим ценам реализации, не товарная – по себестоимости.
В продукцию сельского хозяйства включается стоимость сырых 7 продуктов, полученных от урожая данного года и в результате выращивания и хозяйственного использования сельскохозяйственных животных, стоимость выращивания молодых многолетних насаждений и изменение стоимости незавершенного производства продукции растениеводства от начала к концу года.
АЙЫЛ ЧАРБА ӨНДҮРҮМҮНҮН ДҮҢ ЧЫГАРЫЛГАН КӨЛӨМҮ – нарктык баа менен ушул жылдын иш жүзүндөгү баалары боюнча өсүмдүк өстүрүүчүлүк жана мал чарбачылык өндүрүмүнүн жана айыл чарбага көрсөтүлгөн тейлөөлөрдүн наркынын суммасы. Калктын жана айыл чарба ишканаларынын өндүрүмүнүн товардык бөлүгү сатып өткөрүүнүн иш жүзүндөгү баалары боюнча, товардык эмес бөлүгү өздүк наркы боюнча эсептелет.
Айыл чарба өндүрүмүнө ушул жылдын түшүмүнөн алынган, айыл чарба малын өстүрүүнүн жана чарбада пайдалануунун натыйжасында алынган иштетилбеген өндүрүмүнүн наркы, көп жылдык жаш өсүмдүктөрдү өстүрүүнүн наркы жана өсүмдүк өстүрүүчүлүк өндүрүмүнүн бүтпөгөн өндүрүшүнүн наркынын жылдын башынан тартып аягына чейинки өзгөрүлгөн наркы кирет.
ОБЪЕМ ПОДРЯДНЫХ РАБОТ – объем работ, выполненных строительными организациями собственными силами, отражается стоимость подрядных работ, в которую включается стоимость строительно-монтажных работ (новое строительство, реконструкция, расширение и техническое перевооружение), работ по капитальному и текущему ремонту и других подрядных работ (пусконаладочных, культурно-технических, буровзрывных, вскрышных и др.). ПОДРЯДДЫК ИШТЕРДИН КӨЛӨМҮ – курулуш уюмдарынын өз күчү менен аткарылган иштеринин көлөмү, анда подряддык иштердин наркы чагылдырылат, ага курулуш-монтаждоо иштери (жаңы курулуш, реконструкция, кеңейтүү жана техникалык кайра жабдуу), капиталдык жана кезектеги оңдоо боюнча иштер жана башка подряддык иштер (иштетип, жөнгө салуу, маданий-техникалык, бургулап жардыруу, ачуу ж.б.) кирет. ОПТОВАЯ ЦЕНА – стоимость, по которой представители ритейла и дистрибьюторы покупают продукцию компании партиями. Минимальное количество товара в оптовом заказе каждое производство устанавливает самостоятельно. Поэтому размер партий у разных компаний может существенно отличаться. Ритейл – это розничная торговля, продажа товаров и услуг конечному потребителю. ДҮҢ БАА – бул компаниянын өндүрүмүн сатып алуучу ритейланын өкүлдөрү жана дистрибьюторлор тарабынан партия менен сатып алынуучу наркы. Дүң буйуртмадагы товарлардын минималдуу санын ар бир өндүрүш өз алдынча белгилейт. Ошондуктан, ар кандай компаниялардын партияларынын көлөмү олуттуу айырмаланышы мүмкүн. Чекене (ритейл) – бул чекене соода, товарларды жана кызматтарды акыркы керектөөчүгө сатуу. ОПТОВАЯ, РОЗНИЧНАЯ ТОРГОВЛЯ; РЕМОНТ АВТОМОБИЛЕЙ И МОТОЦИКЛОВ - вид торговли, включает в себя торговлю автомобилями, узлами и принадлежностями, техническое обслуживание и ремонт автомобилей, розничную торговлю моторным топливом, оптовую торговлю, розничную торговлю. ДҮҢ, ЧЕКЕНЕ СООДА; АВТОУНААЛАРДЫ ЖАНА МОТОЦИКЛДЕРДИ ОҢДОО – соода ишмердигинин түрү, өзүнө автоунааларды, тетиктерди жана жабдуулардын соодасын, автоунааларды техникалык жактан тейлөө жана оңдоо, мотор майынын чекене соодасын, дүң соода, чекене соода кызматтарын камтыйт. ОРГАНИЗАЦИИ ОТДЫХА – оздоровительные организации, предназначенные для отдыха практически здоровых людей. К ним относятся дома, пансионаты и другие организации отдыха, туристские базы, базы отдыха, детские оздоровительные комплексы и спортивно-оздоровительные лагеря. ЭС АЛУУ УЮМДАРЫ – ден соолугу дээрлик жакшы адамдардын эс алуусу үчүн багытталган, ден соолукту чыңдоочу уюмдар. Буга эс алуу үйлөрү, пансионаттар ж.б., туристтик базалар, эс алуу базалары, ден соолукту чыңдоочу балдар комплекстери жана спорттук-ден соолукту чыңдоочу лагерлер кирет. ОРГАНИЗОВАННЫЙ И НЕОРГАНИЗОВАННЫЙ СЕКТОР ТУРИЗМА – это удовлетворение своих потребностей туристами по-разному. Они могут получить соответствующий набор услуг при посредничестве туристской фирмы или без ее участия, оплатить поездку с комплексным обслуживанием заблаговременно или каждую услугу в отдельности по мере пользования ею на месте. Строго регламентированные путешествия, предлагаемые туристскими фирмами и реализуемые обычно на условиях предварительной оплаты, относятся к организованному туризму. Организованные туристы приобретают туры по заранее согласованным маршрутам, срокам пребывания, объему предоставляемых услуг через специальный туристский сбытовой аппарат. Одни из них предпочитают туры с комплексным обслуживанием, другие ограничиваются частичным туристским обслуживанием (купив, например, курсовку только на питание). УЮШТУРУЛГАН ЖАНА УЮШТУРУЛБАГАН ТУРИЗМ СЕКТОРУ – бул туристтердин өз муктаждыктарын ар түрдүүчө канаттандыруусу. Алар, туристтик фирманын ортомчулугу менен же болбосо анын катышуусусуз, кызматтардын тийиштүү топтомун сатып алышы мүмкүн, кызматтардын комплексин камтыган барып-келүүнүн акчасын алдын ала төлөп коюшу мүмкүн, же болбосо ал жерге келгенде ар бир кызматтын акысын өзүнчө төлөшү мүмкүн. Туристтик фирмалар тарабынан сунуш кылынган саякаттардын регламенттери катуу аныкталган болуп, демейки, акчасын алдын ала төлөө шартында гана сатылат, булар уюштурулган туризмге тийиштүү. Уюштурулган туристтер алдын ала макулдашылган маршрут, жашоо мөөнөтү, көрсөтүлө турган кызматтардын көлөмү боюнча атайын туристтик сатуу аппараты аркылуу сатып алышат. Алардын айрымдары комплекстүү кызматтарды камтыган турду тандап алышат, айрымдары жарым-жартылай (мисалы, курсовка тамактанууга гана) туристтик тейлөө менен чектелишет. ОРГАНИЗОВАННЫЕ, НЕОРГАНИЗОВАННЫЕ ТУРИСТЫ – это туристы, которые не связаны никакими взаимными обязательствами с разного рода посредниками, прежде всего, туристскими фирмами. Они путешествуют на принципах самодеятельности и самообслуживания. УЮШТУРУЛГАН, УЮШТУРУЛБАГАН ТУРИСТТЕР – бул ар кайсы типтеги ортомчулар, биринчи кезекте туристтик фирмалар менен эч кандай өз ара милдеттенмелер менен байланышпаган туристтер. Алар өз алдынча жана өзүн-өзү тейлөө принциптеринде саякатташат. ОРГАНИЗОВАННАЯ ПРЕСТУПНОСТЬ - деятельность, осуществляемая организованными преступными группами, преступными сообществами (преступными организациями), вооруженными группами (бандами), характеризующаяся признаками, определенными уголовным законодательством Кыргызской Республики. УЮШКАН КЫЛМЫШТУУЛУК - Кыргыз Республикасынын кылмыш-жаза мыйзамдарында аныкталган белгилер менен мүнөздөлгөн уюшкан кылмыштуу топтор, кылмыштуу шериктиктер (кылмыштуу уюмдар), куралдуу топтор (бандалар) тарабынан жасалуучу иштер. ОСНОВНЫЕ ФОНДЫ – это показатель ввода основных фондов, куда включается стоимость законченных строительством и вводимых в действие предприятий, зданий и сооружений, стоимость вводимых в действие машин, оборудования, транспортных средств всех видов, стоимость многолетних насаждений и т.д. НЕГИЗГИ ФОНДДОР – бул негизги фонддорду ишке киргизүү көрсөткүчү, ага бүткөрүлгөн курулуштардын жана ишке киргизиле турган ишканалардын, имараттар жана курулмалардын, ишке киргизиле турган машиналардын, жабдуулардын, бардык түрдөгү унаа каражаттарынын, көп жылдык өсүмдүктөрдүн ж.б. наркы камтылат. ОСТРОТА БЕДНОСТИ – это средневзвешенное отклонение доходов бедных слоев населения от величины черты бедности. КУРЧ КЕДЕЙЛИК – бул калктын кедей катмарынын кирешесинин кедейчиликтин чегинен орточо өлчөмдө четтөөсү. ОСУЖДЕННЫЕ – лица, в отношении которых судами вынесены обвинительные приговоры, вступившие в законную силу. СОТТОЛГОНДОР – мыйзамдуу күчүнө кирген, соттор тарабынан аларга карата айыптоо өкүмдөрү чыгарылган адамдар. ОТКРЫТАЯ ЭКОНОМИКА – это экономика, участвующая в международной торговле и международных финансовых отношениях с различными странами мира. АЧЫК ЭКОНОМИКА – бул дүйнөнүн ар кайсы өлкөлөрү менен эл аралык соодага жана эл аралык финансылык мамилелерге катышуучу экономика. ОТЕЧЕСТВЕННЫЙ ИНВЕСТОР (РЕЗИДЕНТ) – юридические и физические лица Кыргызской Республики, а также иностранные граждане и лица без гражданства, имеющие статус резидента Кыргызской Республики и осуществляющие инвестиционную деятельность на ее территории. АТА МЕКЕНДИК ИНВЕСТОР (РЕЗИДЕНТ) – Кыргыз Республикасынын юридикалык жана жеке жактары, ошондой эле Кыргыз Республикасынын резиденти статусуна ээ болгон жана анын аймагында инвестициялык ишти жүзөгө ашыруучу чет өлкөлүк жарандар жана жарандыгы жок адамдар. ОХВАТ ДЕТЕЙ В ВОЗРАСТЕ 1-6 ЛЕТ ДОШКОЛЬНЫМИ ОРГАНИЗАЦИЯМИ – это отношение численности детей, посещающих постоянные дошкольные организации к численности детей в возрасте 1-6 лет по данным статистики демографии, скорректированной на численность детей 5-6 лет, обучающихся в общеобразовательных школах. МЕКТЕПКЕ ЧЕЙИНКИ УЮМДАР МЕНЕН 1-6 ЖАШ КУРАКТАГЫ БАЛДАРДЫ КАМТУУ – бул демография статистикасынын маалыматтары боюнча мектепке чейинки уюмдарга барган балдардын туруктуу санынын 1-6 жаштагы балдардын санына карата жалпы билим берүүчү мектептерде окуган 5-6 жаштагы балдардын түзөтүлгөн санына болгон катышы. ОХВАТ ОБЩИМ СРЕДНИМ ОБРАЗОВАНИЕМ – это отношение численности учащихся всех возрастов в общеобразовательных школах к численности населения в возрасте 7-17 лет. ЖАЛПЫ ОРТО БИЛИМ БЕРҮҮ МЕНЕН КАМТУУ – бул жалпы билим берүү мектептериндеги бардык жаш курактагы окуучулардын санынын 7-17 жаш курактагылардын санына болгон катышы. ОХОТА И ЛЕСНОЕ ХОЗЯЙСТВО И ПРЕДОСТАВЛЕНИЕ УСЛУГ В ЭТИХ ОБЛАСТЯХ – объем продукции в стоимостном выражении, полученной в результате выращивания лесных насаждений (лесоводство, лесозаготовки), сырых продуктов, полученных от охоты (охота и ловля животных для приготовления пищи, получения шкур, кожи, разведение и селекция дичи, услуги по содействию развития охоты), сбора дикорастущих плодов и ягод и прочих готовых продуктов природы, оценка леса, защита от пожаров, транспортировка бревен, контроль посадочного материала.
Для исчисления индексов физического объема продукции сельского хозяйства, охоты и лесного хозяйства используется показатель ее объема в постоянных ценах.
АҢЧЫЛЫК ЖАНА ТОКОЙ ЧАРБАСЫ ЖАНА УШУЛ ЖААТТА КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮ – токой өсүмдүктөрүн өстүрүүнүн (токойчулук, токой өнүмдөрүн даярдоонун) натыйжасында алынган өндүрүмдүн, аңчылыктын (тамак-ашты даярдоо, терини, булгаарыны алуу үчүн аң уулоо жана мергенчилик, жапайы канаттууларды көбөйтүү менен тукумдаштыруу, аңчылыктын өнүгүшүнө көмөк көрсөтүү боюнча тейлөөлөр), жапайы мөмө-жемиштерди жана башка табигый даяр өнүмдөрдү чогултуунун натыйжасында алынган иштетилбеген өнүмдөрдүн нарктык түрдөгү көлөмү, токойду баалоо, өрттөн коргоо, жыгач ташуу, олтургузуучу материалды контролдоо.
Айыл чарба, аңчылык жана токой чарба өндүрүмүнүн физикалык көлөмүнүн индексин эсептеп чыгаруу үчүн анын көлөмүнүн туруктуу баадагы көрсөткүчү колдонулат.
ОЦЕНКА – это многозначное понятие, обозначающее способ установления значимости чего-либо для действующего и познающего субъекта. БААЛОО – бул учурдагы жана таанылган субъекттин кайсы бир маанилүүлүгүн аныктоо ыкмасын билдирген көп маанилүү түшүнүк. П
ПАРЫ – это площадь пашни, вспаханная осенью прошлого года или весной текущего года, но не занятая посевами в целях восстановления плодородия почвы, где в течении вегетационного периода проводится боронование, культивация. АҢЫЗ – мурунку жылдын күзүндө же үстүбүздөгү жылдын жазында айдалган жер, ал жер вегетация мезгилинде малаланып, культивацияланат, бул аянтка жер кыртышынын түшүмдүүлүгүн калыбына келтирүү максатында өсүмдүктөр себилбейт. ПАШНЯ – сельскохозяйственные угодья, систематически обрабатываемые и используемые под посев сельскохозяйственных культур, включая многолетние травы и пары. АЙДОО ЖЕРИ – айыл чарба өсүмдүктөрүн себүү үчүн туруктуу иштетилүүчү жана колдонулуучу айыл чарбасынын айдоо жерлери, анын ичинде көп жылдык чөптөр жана аңыздар да кирет. ПЛОТНОСТЬ НАСЕЛЕНИЯ – это уровень и степень заселенности отдельных территорий населением, их концентрации на определенный момент. Показатель рассчитывается как отношение общей численности населения данной территории к располагаемой площади, выражается в численности населения (человек), приходящейся на один квадратный километр. КАЛКТЫН ЖЫШТЫГЫ – бул айрым аймактарда жайгашкан калктын жыштыгынын деңгээли жана даражасы, алардын белгилүү мезгилге топтолушу (концентрациясы). Көрсөткүч ушул аймактын калкынын жалпы санынын башкаруусундагы аянтка болгон катышы катары эсептелет, бул бир квадрат километрге туура келе турган калктын санында (адам) туюнтулат. ПЕРЕПИСЬ НАСЕЛЕНИЯ И ЖИЛИЩНОГО ФОНДА –мероприятие, которое одновременно позволяет получать информацию о населении и жилищном фонде в рамках одного и того же процесса регистрации; ЭЛ ЖАНА ТУРАК ЖАЙ ФОНДУН КАТТОО – бир эле каттоо процессинин алкагында эл жана турак жай фонду жөнүндө бир учурда маалымат алууга мүмкүнчүлүк берүүчү иш-чара. ПЕРЕПИСЬ НАСЕЛЕНИЯ –мероприятие, позволяющее производить через регулярные интервалы времени официальный учет (или контрольную сверку) численности населения, проживающего на территории страны, наряду с получением информации по набору социальных, демографических и экономических характеристик населения. ЭЛ КАТТОО – калктын социалдык, демографиялык жана экономикалык мүнөздөмөлөрүн чогултуу боюнча маалымат алуу менен катар эле үзгүлтүксүз убакыт аралыгында өлкөнүн аймагында жашоочу элдин санын расмий эсепке алууга (же контролдоп текшерүүгө) мүмкүнчүлүк берүүчү иш-чара. ПЕРЕПИСЬ ЖИЛИЩНОГО ФОНДА – мероприятие, позволяющее производить через регулярные интервалы времени официальный учет (или контрольную оценку) всех единиц жилищного фонда на территории страны, наряду со сбором информации по избранному набору характеристик жилищного фонда. ТУРАК ЖАЙ ФОНДУН КАТТОО – өлкөнүн аймагында бардык турак жай бирдиктерин туруктуу убакыт аралыгында, турак жай фондунун тандалып алынган мүнөздөмөлөрү боюнча маалыматтарды чогултуу менен катар расмий эсепке алууга (же контролдоп баалоого) мүмкүндүк берүүчү иш чара. ПЕРИОДИЧНОСТЬ – это регулярные интервалы времени, где перепись населения должна проводиться с тем, чтобы получать сопоставимую информацию в установленной последовательности. Как правило, такой интервал времени составляет 10 лет. МЕЗГИЛДҮҮЛҮК – бул убакыттын туруктуу аралыктары (интервалы), анда ирээти менен белгиленген салыштырылуучу маалымат алуу үчүн эл каттоо туруктуу убакыт аралыгында өткөрүлүшү керек. Эреже боюнча мындай убакыттын аралыгы 10 жылды түзөт. ПЕРВИЧНАЯ МЕДИКО-САНИТАРНАЯ ПОМОЩЬ – это одна из форм медико-санитарной помощи, существенно необходимая и доступная как для каждого человека в отдельности, так и для всего населения, и предоставляемая на приемлемой для него основе, при его активном участии и при затратах, соответствующих возможностям населения и страны. БИРИНЧИ МЕДИЦИНАЛЫК-САНИТАРДЫК ЖАРДАМ – бул медициналык-санитардык жардам формаларынын бири, ал ар бир адам үчүн да, бүтүндөй калк үчүн да өтө керектүү жана ал үчүн жөндүү негизде бериле турган жана анын жигердүү катышуусуна жана калктын жана өлкөнүн мүмкүнчүлүктөрүнө жараша чыгымдары менен болгон медициналык жардам. ПЕРЕВОЗКА ГРУЗОВ ВОЗДУШНЫМ ТРАНСПОРТОМ – это перевозка грузов самолетами, количество перевезенных грузов исчисляется как сумма веса всех грузов, почты и платного багажа, перевезенных в отчетном периоде самолетами. ЖҮКТӨРДҮ АБА УНААСЫ МЕНЕН ТАШУУ – жүктөрдү, учактар менен ташуу, ташылган жүктөрдүн саны отчеттук мезгил ичинде ташылган бардык жүктөрдүн, почта жүктөрүнүн жана акылуу жүктөрдүн салмагынын суммасы катары эсептелет. ПЕРЕВОЗКА ГРУЗОВ МОРСКИМ ТРАНСПОРТОМ – это перевозки грузов на морском транспорте, учитываются по отправлению в тоннах в каботажном и заграничном плавании. ЖҮКТӨРДҮ ДЕҢИЗ УНААСЫ МЕНЕН ТАШУУ – бул жүктөрдү деңиз унаасы менен ташуу, каботажда жана чет өлкөгө суу унаасында тонна менен жөнөтүүлгөн жүктөр боюнча эсепке алынат. ПЕРЕВОЗКА ГРУЗОВ АВТОМОБИЛЕМ – это перевозки грузов на автомобильном транспорте, грузовыми автомобилями, пикапами и фургонами на шасси легковых автомобилей и автоприцепами. Учет перевезенных грузов осуществляется по моменту прибытия. Объем перевезенных грузов указывается по фактическому весу перевезенных грузов с учетом веса тары, веса контейнеров за каждую поездку (заезд). ЖҮКТӨРДҮ АВТОУНАА МЕНЕН ТАШУУ – бул жүк ташуучу автоунаалар, пикаптар жана жеңил автоунаалардын шассилеринде фургондор жана автоприцептер менен жүк ташуулар. Ташылган жүктөрдү эсепке алуу жүк келген убакыты боюнча жүргүзүлөт. Ташылган жүктөрдүн көлөмү ар бир келген (кирген) учурдагы идиштин (таранын) салмагын, контейнердин салмагын эсепке алуу менен ташылган жүктөрдүн иш жүзүндөгү салмагы боюнча көрсөтүлөт. ПЕРЕПИСЬ ЖИЛИЩНОГО ФОНДА – мероприятие, позволяющее производить через регулярные интервалы времени официальный учет (или контрольную оценку) всех единиц жилищного фонда на территории страны, наряду со сбором информации по избранному набору характеристик жилищного фонда. ТУРАК ЖАЙ ФОНДУН КАТТОО – турак жай фондунун мүнөздөмөлөрүнүн тандалган топтому боюнча маалымат чогултуу менен катар эле үзгүлтүксүз убакыт аралыгында өлкөнүн аймагындагы турак жай фондунун бардык бирдиктерин расмий эсепке алууга (же контролдоп баалоого) мүмкүнчүлүк берүүчү иш-чара. ПЛАТЕЖНЫЙ БАЛАНС – статистический документ, который отражает суммарные данные о внешнеэкономических операциях с другими странами мира за определенный период времени. ТӨЛӨМ ТЕҢДЕМИ – белгилүү бир мезгил үчүн дүйнөнүн башка өлкөлөрү менен жүргүзүлгөн тышкы экономикалык операциялар жөнүндө кошунду маалыматтарды чагылдырган статистикалык документ. ПОГОЛОВЬЕ СКОТА – поголовье соответствующего вида скота, на конец года устанавливается на основе ежегодных сплошных учетов. Поголовье яков учитывается в составе крупного рогатого скота. МАЛ БАШЫ – малдын тийиштүү түрүндөгү мал башы, жыл аягында ар жылдык жалпы эсептөөлөрдүн негизинде белгиленет. Топоздордун башы бодо малдын курамында эсепке алынат. ПОКАЗАТЕЛЬ – обобщённая характеристика какого-либо объекта, процесса или его результата, понятия или их свойств, обычно, выраженная в какой либо форме. КӨРСӨТКҮЧ – кандайдыр бир объекттин, процесстин же анын натыйжасынын, түшүнүктөрдүн же демейки, кандайдыр бир формада берилген жалпыланган мүнөздөмө. ПОКУПАТЕЛЬНАЯ СПОСОБНОСТЬ ДЕНЕЖНЫХ ДОХОДОВ НАСЕЛЕНИЯ – это потенциальная возможность приобретения определенного товара, выражаемая отношением среднего дохода на душу населения на среднюю цену товара. КАЛКТЫН АКЧАЛАЙ КИРЕШЕЛЕРИНИН САТЫП АЛУУ ЖӨНДӨМДҮҮЛҮГҮ – бул белгилүү товарды сатып алуунун потенциалдуу мүмкүнчүлүгү, калктын киши башына орточо акчалай кирешесинин товардын орточо баасына карата катышы. ПОЛЕЗНАЯ ПЛОЩАДЬ – сумма жилой и нежилой площадей жилого дома. Площадь неотапливаемых помещений, расположенных в цокольном или подвальном этажах жилого дома, в полезную площадь не включается. ПАЙДАЛУУ АЯНТ – турак жай имаратынын жана турак жай эмес үйдүн аянттарынын суммасы. Турак үйдүн жертөлөсүндө же жертөлө кабаттарында жайгашкан жылытылбаган жайлардын аянты пайдалуу аянтка кирбейт. ПОРТФЕЛЬНЫЕ ИНВЕСТИЦИИ – это покупка акций, не дающих право вкладчикам влиять на функционирование предприятия, и составляющих менее 10 процентов в уставном (совместном) капитале предприятия, а также облигаций, векселей и других долговых ценных бумаг. ПОРТФЕЛДИК ИНВЕСТИЦИЯЛАР – бул ишкананын ишине аманатчылардын кийлигишүүсүнө таасирин тийгизүү укугун бербеген жана ишкананын уставдык капиталында 10 пайыздан азыраагын түзгөн, акцияларды, ошондой эле облигацияларды, векселдерди ж.б. карыздык баалуу кагаздарды сатып алуу. ПОСТОЯННОЕ НАСЕЛЕНИЕ – население, постоянно проживающее на момент переписи на данной территории, включая временно отсутствующих. ТУРУКТУУ КАЛК – каттоо учурунда ошол аймакта туруктуу жашаган калк, анын ичине убактылуу жоктор да кирет. ПОСТОЯННО ПРОЖИВАЮЩИЕ – все постоянно проживающие в Кыргызской Республике граждане Кыргызской Республики, иностранные граждане и лица без гражданства, находящиеся на дату переписи по месту жительства (месту пребывания) на территории Кыргызской Республики. ТУРУКТУУ ЖАШООЧУЛАР – Кыргыз Республикасында туруктуу жашаган бардык Кыргыз Республикасынын жарандары, чет өлкөлүк жарандар жана каттоо жүргүзүлгөн датада Кыргыз Республикасынын аймагында (келген орду) жашаган ордунда болгон жарандыгы жок жактар. ПОСЕВНЫЕ ПЛОЩАДИ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ КУЛЬТУР – площадь, занятая посевами сельскохозяйственных культур к концу сева яровых культур. В состав посевной площади включаются озимые посевы осени предшествующего года за вычетом погибших в осенне-зимний период, все яровые посевы текущего года, включая посевы по погибшим озимым, а также сохранившиеся площади многолетних трав посева прошлых лет. АЙЫЛ ЧАРБА ӨСҮМДҮКТӨРҮН АЙДОО АЯНТЫ – жаздык өсүмдүктөр себилгенден кийинки айыл чарба өсүмдүктөр айдалган аянт. Айдоо аянтынын курамына мурунку жылы күзүндө себилген күздүк айдоолор, анын ичинде күз-кыш мезгилинде эгиндер чыкпай калган аянттар, үстүбүздөгү жылы себилген бардык жаздык дан өсүмдүктөрү, анын ичинде өткөн жылдардын көп жылдык чөптөрдүн сакталган аянттары да кирет. ПОТРЕБИТЕЛЬСКИЕ РАСХОДЫ ДОМАШНИХ ХОЗЯЙСТВ – денежные расходы на приобретение потребительских непродовольственных товаров и услуг, а также оценки стоимости потребления продовольственных товаров. ҮЙ ЧАРБАЛАРДЫН КЕРЕКТӨӨ ЧЫГЫМДАРЫ – азык-түлүк эмес керектөө товарларын жана кызмат көрсөтүүлөрдү сатып алууга, ошондой эле азык-түлүк товарларынын керектөө наркын баалоого кеткен акчалай чыгымдар. ПОТРЕБЛЕНИЕ ОСНОВНОГО КАПИТАЛА – уменьшение стоимости основного капитала, используемого в производстве, в течение отчетного периода в результате его физического и морального износа и случайных повреждений. НЕГИЗГИ КАПИТАЛДЫ КЕРЕКТӨӨ – отчеттук мезгилдин ичинде анын физикалык жана моралдык жактан эскиргендигинин жана кокусунан бузулгандыгынын натыйжасында, өндүрүштө колдонулган негизги капиталдын наркынын азайышы. ПОТРЕБЛЕНИЕ ПРОДУКТОВ ПИТАНИЯ НА ДУШУ НАСЕЛЕНИЯ – отношение потребленных населением продуктов питания в натуральном выражении к среднегодовой численности наличного населения. КИШИ БАШЫНА ТАМАК-АШ АЗЫКТАРЫН КЕРЕКТӨӨ – калк тарабынан керектелген накталай түрдөгү тамак-аш азыктарынын калктын орточо жылдык санына карата катышы. ПОХОЗЯЙСТВЕННАЯ КНИГА – это книжная форма ведения первичной учётной документации, предусмотренной административным органом населённого пункта. ЧАРБА КИТЕБИ – бул калк жайгашкан пункттун администрациялык органы тарабынан каралган алгачкы эсепке алуу документациясын жүргүзүү китебинин формасы. ПРЕДОСТАВЛЕНИЕ КОЙКО-СУТОК ГОСТИНИЦАМИ –использование постоянных и временных мест, включая бронирование номеров и мест, и койка-сутка определяется на основании книги учета проживающих. МЕЙМАНКАНАЛАР ТАРАБЫНАН БЕРИЛГЕН КОЙКА-СУТКА – туруктуу жана убактылуу орундарды, анын ичинде номерлерди жана орундарды ээлеп коюу менен колдонуу жана койка-сутка жашоочуларды эсепке алуу китебинин негизинде аныкталат. ПРЕСТУПЛЕНИЕ – это уголовное, общественно опасное, виновное и наказуемое деяние. КЫЛМЫШ – бул кылмыштуу, коомго коркунучтуу, айыпталуучу жана жазалануучу жосун. ПРЕСТУПЛЕНИЕ ПРОТИВ ЛИЧНОСТИ – преступления, посягающие на жизнь, здоровье, свободу, честь и достоинство личности. АДАМГА КАРШЫ КЫЛМЫШ – адамдын өмүрүнө, ден соолугуна, эркиндигине, кадыр-баркына, жеке ар-намысына тийүү менен жасалган кылмыштар. ПРЕДПРИЯТИЕ ПРЯМОГО ИНВЕСТОРА – это предприятие, являющееся резидентом одной страны, которое прямо или косвенно владеет 10 и более процентами голосующих акций (или эквивалентом, дающим право на аналогичную долю при голосовании) в капитале предприятия прямого инвестирования, являющегося резидентом другой страны. ТҮЗ ИНВЕСТОРДУН ИШКАНАСЫ – бул башка бир өлкөнүн резиденти болуп саналган түз инвестициялоочу ишкананын капиталында ал түз же кыйыр түрдө добуш берүүчү акциялардын 10 же андан жогору пайызына ээ болгон добуш берүүчү акцияларга (же добуш берүү учурунда ага окшош үлүшүнө карата укук берүүчү эквиваленти) ээлик кылган бир өлкөнүн резиденти болуп саналган ишкана. ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ (ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО) – инициативная самостоятельная деятельность юридических лиц или граждан, направленная на получение прибыли или личного дохода. ИШКЕРЛИК ИШМЕРДИГИ (ИШКЕРЧИЛИК) – пайда же жеке киреше алууга багытталган юридикалык жактардын же демилгечил жарандардын өз алдынча ишмердиги. ПРИЕМ УЧАЩИХСЯ – показатель численности лиц, принятых на обучение в данном учебном году. Осуществляется в соответствии с утвержденными правилами. В число принятых не включают второгодников и лиц, восстановленных на обучение. ОКУУЧУЛАРДЫ КАБЫЛ АЛУУ – ушул окуу жылында окууга кабыл алынган жактардын санынын көрсөткүчү. Бекитилген эрежелерге ылайык жүргүзүлөт. Экинчи жылга калтырылгандар жана окууга кайрадан калыбына келтирилгендер кабыл алынгандардын санына кирбейт. ПРИБЫЛЬ (УБЫТОК (- ) ОТ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОДУКЦИИ (РАБОТ, УСЛУГ)) – основной финансовый показатель деятельности предприятий, определяется как разность между выручкой (валовым доходом) и расходами на производство и реализацию продукции (товаров, работ, услуг). Если расходы на производство и реализацию превышают выручку (валовой доход), образуется убыток. ӨНДҮРҮМДӨРДҮ (ИШТЕРДИ, КЫЗМАТТАРДЫ) САТУУДАН ТҮШКӨН АКЧА (ЧЫГАША) – ишканалардын ишмердигинин негизги финансылык көрсөткүчү, өндүрүмдөрдү (товарларды, иштерди, кызмат көрсөтүүлөрдү) өндүрүүгө жана өткөрүүгө карата чыгымдар менен түшкөн акчанын (дүң кирешенин) ортосундагы айырма катары аныкталат. Эгерде өндүрүүгө жана өткөрүүгө кеткен чыгымдар түшкөн акчадан (дүң киреше) ашып кетсе, анда чыгаша пайда болот. ПРОИЗВОДСТВО ТОВАРОВ ДЛЯ ТУРИЗМА - производство промышленной продукции в натуральном выражении, которая учитывается по валовому выпуску.
К промышленным товарам, способствующим развитию туризма, относятся спортивно-туристические товары, изделия народно-художественных промыслов, включая производство национальной одежды, калпаков, юрт и национальных ковров, а также минеральных вод, национальных напитков и др. товаров.
ТУРИЗМ ҮЧҮН ТОВАР ӨНДҮРҮҮ- дүң чыгарылышы боюнча эсепке алынган өнөр жай продукциясын натуралай түрдө өндүрүү. Туризм үчүн өнөр жай товарларына спорттук-туристтик товарлар, элдик көркөм кол өнөрчүлүк буюмдары, анын ичинде улуттук кийимдер, калпактар, боз үйлөр жана килемдер ошондой эле минералдык суулар, улуттук суусундуктар ж.б. товарлар кирет. ПРОСРОЧЕННАЯ ЗАДОЛЖЕННОСТЬ – задолженность, не погашенная в сроки, установленные договором. ТӨЛӨӨ МӨӨНӨТҮ ӨТКӨН КАРЫЗ – келишимде каралган мөөнөттөрдө төлөнбөгөн карыз. ПРОИЗВОДСТВО ПРОМЫШЛЕННОЙ ПРОДУКЦИИ – это, в натуральном выражении, как правило, валовой выпуск продукции, т.е. включая продукцию, израсходованную на промышленно-производственные нужды внутри данного предприятия и выработанную из давальческого сырья. Давальческое сырье - это сырье, принадлежащее заказчику и переданное на промышленную переработку другим предприятиям для производства из него продукции в соответствии с заключенными договорами. ӨНӨР ЖАЙ ӨНДҮРҮМҮН ӨНДҮРҮҮ – бул нак алганда, эреже катары, өндүрүмдүн дүң чыгарылышы, башкача айтканда, анын ичинде ошол ишкананын ичинде өнөр жай өндүрүштүк муктаждыка чыгымдалган жана бериле турган чийки заттан иштелип чыккан өндүрүм да кирет. Бериле турган чийки зат – бул буйуртмачыга таандык жана түзүлгөн келишимге ылайык андан өнүм өндүрүү үчүн башка ишканага өнөр жайлык кайра иштетүүгө берилген чийки зат (сырье). ПРОМЕЖУТОЧНОЕ ПОТРЕБЛЕНИЕ – это потребление товаров и услуг, которые трансформируются или полностью потребляются в процессе производства в отчетном периоде. ОРТО АРАЛЫК КЕРЕКТӨӨ – бул отчеттук мезгилдин ичинде өндүрүш процессинде алар трансформацияланган же толук керектелген товарларды жана кызматтарды керектөө. ПРОЧИЙ КАПИТАЛ – это прямые инвестиции, которые охватывают операции по привлечению заемных средств-кредитов, полученных от зарубежных совладельцев предприятия, а также торговых кредитов, представляющих собой заем средств на оплату товаров и услуг по договорам между покупателем и поставщиком (прямым инвестором). БАШКА КАПИТАЛ – бул ишканалардын чет өлкөлүк кош ээлеринен алынган кредит-каражаттарды тартуу боюнча операцияларды, ошондой эле сатып алуучу жана жөнөтүүчүнүн (түз инвестордун) ортосунда түзүлгөн келишимдер боюнча товарлардын жана кызматтардын акысын төлөөгө карата карыз каражаттарды билдирүүчү соода кредиттерин камтыган түз инвестициялар. ПРОЧАЯ КРЕДИТОРСКАЯ ЗАДОЛЖЕННОСТЬ – это кредиторская задолженность перед нерезидентами, отличная от торговой кредиторской задолженности (обязательства по налогам, плате за предоставление ценных бумаг в долг, обязательства по зарплате, дивидендам и отчислениям и т.д.). БАШКА КРЕДИТОРДУК КАРЫЗ – бул соодалык кредитордук карыздан айырмаланган, резидент эместердин алдындагы кредитордук карыз (салык, баалуу кагаздарды карызга берүүдөгү төлөм боюнча милдеттенмелер, эмгек акы, дивиденддер жана чегерүүлөр ж.б. боюнча милдеттенмелер). ПРОЧАЯ ДЕБИТОРСКАЯ ЗАДОЛЖЕННОСТЬ – это дебиторская задолженность нерезидентов, отличная от торговой дебиторской задолженности (обязательства нерезидентов по налогам, плате за предоставление ценных бумаг в долг, обязательства по зарплате, дивидендам и отчислениям и т.д.). БАШКА ДЕБИТОРДУК КАРЫЗ – бул соодалык дебитордук карыздан айырмаланган резидент эместердин дебитордук карызы (резидент эместердин салыктары, баалуу кагаздарды карызга берүү үчүн төлөм боюнча милдеттенмелер, эмгек акы, дивиденддер жана чегерүүлөр ж.б. боюнча милдеттенмелери). ПРОИЗВОДСТВЕННЫЕ ЗАПАСЫ – это фактические остатки запасов сырья, основных материалов, топлива, покупных полуфабрикатов, комплектующих изделий и других материальных ценностей, относимых в соответствии с Положением о бухгалтерском учете к производственным запасам. ӨНДҮРҮШТҮК КАМДЫКТАР - бул чийки заттардын камдыктарынын, негизги материалдардын, күйүүчү майдын, сатылып алынган полуфабрикаттардын, толуктоочу буюмдардын жана өндүрүштүк камдыктарга карата бухгалтердик эсепке алуу жөнүндө Жобого ылайык киргизилген башка материалдык баалуулуктардын иш жүзүндөгү калдыктары. ПРОИЗВОДСТВО МЯСА (В УБОЙНОМ ВЕСЕ) – это мясо всех видов скота и птицы, жир-сырец, пищевые субпродукты. ЭТ ӨНДҮРҮҮ (СОЙГОНДОН КИЙИНКИ САЛМАКТА) – бул бардык түрдөгү мал жана канаттуулардын эти, чийки май, тамак-аш субөндүрүмдөрү. ПРОИЗВОДСТВО МОЛОКА –фактически надоенное коровье, овечье, козье и кобылье молоко, независимо от того, было ли оно реализовано или часть его потреблена в хозяйстве на выпойку телят. Молоко, высосанное телятами при подсосном их содержании, в продукцию не включается и не учитывается при расчете продуктивности коров. СҮТ ӨНДҮРҮҮ – анын сатылганына же анын кайсы бир бөлүгү чарбадагы музоолорду жана торопойлорду эмизүү үчүн керектелгенине карабастан, уйдун, койдун, эчкинин жана бээнин иш жүзүндө саалган сүтү. Музоолорду багып чоңойтуу үчүн музоолор эмген сүт өндүрүмгө киргизилбейт жана уйлардын өндүрүмдүүлүгүн эсептөө учурунда эсепке алынбайт. ПРОИЗВОДСТВО ШЕРСТИ –фактически настриженная овечья, козья шерсть, козий пух и шерсть повторной стрижки, независимо от того, была ли она реализована или использована на внутри-хозяйственные нужды. Вес шерсти показывается физический, полученный непосредственно после стрижки, т.е. немытой шерсти. ЖҮН ӨНДҮРҮҮ – анын сатылганына же ички чарбалык керектөөлөргө колдонулганына карабастан, койдун, эчкинин иш жүзүндө кыркылган жүнү, эчкинин тыбыты жана кайра кыркылган жүнү. Бардык жүндүн салмагы кыркылгандан кийин дароо алынган, башкача айтканда, жуулбаган жүндүн физикалык салмагы көрсөтүлөт. ПРОИЗВОДСТВО ЯИЦ – это сбор яиц от всех видов домашней птицы, включая яйца, использованные на воспроизводство птицы. ЖУМУРТКА ӨНДҮРҮҮ – бардык түрдөгү үй канаттууларынан чогултулган, анын ичинде канаттууларды көбөйтүү үчүн колдонулган жумурткалар. ПРОИЗВОДСТВО ОСНОВНЫХ ВИДОВ ПРОДУКЦИИ СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА НА ДУШУ НАСЕЛЕНИЯ – отношение произведенной продукции сельского хозяйства в натуральном выражении к среднегодовой численности наличного населения КИШИ БАШЫНА АЙЫЛ ЧАРБА ӨНДҮРҮМҮНҮН НЕГИЗГИ ТҮРЛӨРҮН ӨНДҮРҮҮ – накталай түрдө өндүрүлгөн айыл чарба өндүрүмүнүн болгон калктын орточо жылдык санына карата болгон катышы. ПРЯМЫЕ ИНОСТРАННЫЕ ИНВЕСТИЦИИ – инвестиции иностранных юридических или физических лиц, полностью владеющих предприятием или контролирующих не менее 10 процентов акций или уставного капитала предприятия. ЧЕТ ӨЛКӨЛҮК ТҮЗ ИНВЕСТИЦИЯЛАР – ишканага толугу менен ээ болгон же ишкананын 10 пайыздан кем эмес акцияларын же уставдык капиталын көзөмөлдөгөн чет өлкөлүк юридикалык жактардын же жеке адамдардын инвестициялары. Р
РАЗВИТИЕ – процесс, направленный на закономерные изменения, приводящий к возникновению количественных, качественных и структурных преобразований и улучшений в обществе или государстве. ӨНҮГҮҮ – коомдо же мамлекетте сандык, сапаттык жана түзүмдүк кайра түзүлүштөрдүн жана жакшыртуулардын жаралышына алып келе турган, багытталган жана мыйзам ченемдүү өзгөртүү процесси. РАЗРАБОТКИ – опытно-конструкторские и проектно-технологические работы, обеспечивающие создание новых материалов, продуктов, устройств, технологических процессов. ИШТЕП ЧЫГУУЛАР – жаңы материалдарды, өнүмдөрдү, түзүлүштөрдү, технологиялык процесстерди түзүүнү камсыздоочу тажрыйбалык конструктордук жана долбоорлук технологиялык иштер. РАЗБОЙ – нападение с целью завладения чужим имуществом, совершенное с применением насилия, опасного для жизни или здоровья, либо с угрозой применения такого насилия. КАРАКЧЫЛЫК – башка бирөөнүн мүлкүнө ээлик кылуу максатында өмүргө жана ден соолукка коркунуч келтирген зомбулукту колдонуу менен же ушундай зомбулукту колдоном деп коркутуу менен кол салуу. РАСХОДЫ ДОМАШНИХ ХОЗЯЙСТВ НА САНАТОРНО-ОЗДОРОВИТЕЛЬНЫЕ УСЛУГИ – данные о расходах домашних хозяйств на оплату санаторно-оздоровительных услуг, полученных по результатам выборочного обследования бюджетов домашних хозяйств. САНАТОРИЙ-ДЕН СООЛУК ЧЫҢДОО КЫЗМАТТАРЫНА ҮЙ ЧАРБАЛАРДЫН КЕТКЕН ЧЫГЫМДАРЫ – үй чарбалардын бюджеттерин тандалма изилдөөнүн жыйынтыктары боюнча алынган санаторий-ден соолукту чыңдоочу кызматтардын акысын төлөөгө кеткен үй чарбалардын чыгымдары жөнүндө маалыматтар. РАСПОЛАГАЕМЫЕ ДЕНЕЖНЫЕ ДОХОДЫ – это денежные доходы текущего периода за минусом обязательных платежей и взносов. КОЛДО БАР АКЧАЛАЙ КИРЕШЕЛЕР – үстүдөгү жылда милдеттүү төлөмдөрдү жана мүчөлүк төгүмдөрдү алгандан кийинки акчалай кирешелер. РАСПРЕДЕЛЕНИЕ НАСЕЛЕНИЯ ПО ВЕЛИЧИНЕ СРЕДНЕДУШЕВЫХ ДЕНЕЖНЫХ ДОХОДОВ – это дифференциация населения по уровню материального достатка и представляет собой показатели численности (или долей) населения, сгруппированного в заданных интервалах по уровню среднедушевых денежных доходов. КИШИ БАШЫНА АКЧАЛАЙ КИРЕШЕНИН КӨЛӨМҮ БОЮНЧА КАЛКТЫ БӨЛҮШТҮРҮҮ – бул калктын материалдык жетиштүүлүгүнүн деңгээли боюнча дифференциациясы жана киши башына орточо акчалай кирешелердин деңгээли боюнча берилген аралыктарда топтоштурулган калктын санынын (же үлүшүнүн) көрсөткүчтөрүн билдирет. РАСПРЕДЕЛЕНИЕ ОБЩЕГО ОБЪЕМА ДЕНЕЖНЫХ ДОХОДОВ ПО РАЗЛИЧНЫМ ГРУППАМ НАСЕЛЕНИЯ – это доля общего объема денежных доходов, которая приходится на каждую из десяти (или двадцати) процентных групп населения, ранжированного по мере возрастания среднедушевых денежных доходов. АКЧАЛАЙ КИРЕШЕНИН ЖАЛПЫ КӨЛӨМҮН КАЛКТЫН АР ТҮРДҮҮ ТОПТОРУ БОЮНЧА БӨЛҮШТҮРҮҮ – бул калктын он (же жыйырма) пайыздык топторуна туура келген, киши башына акчалай кирешелердин өсүшү боюнча бөлүнгөн жалпы көлөмдүн үлүшү. РАСХОДЫ НА НЕПРОДОВОЛЬСТВЕННЫЕ ТОВАРЫ – это расходы на одежду, обувь, ткани, мебель, предметы домашнего обихода, бытовую технику, товары длительного пользования, предметы личной гигиены, автотранспортные средства и горюче-смазочные материалы для них и другие непродовольственные товары. АЗЫК-ТҮЛҮК ЭМЕС ТОВАРЛАРГА ЧЫГЫМДАР – бул кийимге, бут кийимге, кездемеге, эмерекке, үйдө керектөөчү буюмдарга, турмуш тиричилик техникасына, күндөлүк турмуш тиричилик буюмдарына, узак мөөнөткө колдонулуучу товарларга, өздүк гигиена бюмдарына, автоунаа каражаттарына жана аларга күйүүчү-майлоочу материалдарга жана башка азык-түлүк эмес товарларга карата чыгымдар. РАСШИРЕНИЕ ДЕЙСТВУЮЩИХ ПРЕДПРИЯТИЙ – строительство дополнительных производств на действующем предприятии (сооружении), а также строительство новых и расширение существующих отдельных цехов и объектов основного, подсобного и обслуживающего назначения на территории действующих предприятий или примыкающих к ним площадках в целях создания дополнительных или новых производственных мощностей. ИШТЕП ЖАТКАН ИШКАНАЛАРДЫ КЕҢЕЙТҮҮ - иштеп жаткан ишканага кошумча өндүрүштүн курулушу, ошондой эле жаңы курулушту жана болгон цехтерди жана кошумча же жаңы өндүрүштүк кубаттуулукту түзүү максатында иштеп жаткан же аларга жанаша жаткан аянттардын аймагында негизги, көмөкчү жана тейлөө багытындагы негизги объекттерди жана болгон айрым цехтерди кеңейтүү үчүн жаңы өндүрүштөрдүн курулушу. РАСЧЕТНЫЕ СЧЕТА И ДЕПОЗИТЫ – денежные средства предприятия на счетах, вкладах, депозитах, а также денежные документы и иные денежные эквиваленты в зарубежных банках. ЭСЕПТЕШҮҮ ЭСЕПТЕРИ ЖАНА ДЕПОЗИТТЕР – бул ишкананын эсептериндеги, аманаттарындагы, депозиттериндеги акчалай каражаттар, ошондой эле акча документтери жана чет өлкөлөрдөгү банктардагы акчанын башка эквиваленттери. РАСХОДЫ НА ПРОИЗВОДСТВО И РЕАЛИЗАЦИЮ ПРОДУКЦИИ (ТОВАРОВ, РАБОТ, УСЛУГ) – это сумма затрат, связанная с основным видом деятельности: производством, приобретением и продажей продукции, товаров, выполнением работ, оказанием услуг. Состоит из себестоимости производства продукции, работ и услуг, расходов по реализации, а также общих и административных расходов.
Включает материальные затраты, затраты на оплату труда и социальные нужды, расходы по страхованию и амортизации основных средств, расходы по оплате услуг сторонних организаций и т.п.
ӨНДҮРҮМДӨРДҮ (ТОВАРЛАРДЫ, ИШТЕРДИ, КЫЗМАТТАРДЫ) ӨНДҮРҮҮГӨ ЖАНА САТЫП ӨТКӨРҮҮГӨ КАРАТА ЧЫГЫМДАР – бул ишмердиктин негизги түрү: өндүрүмдөрдү, товарларды, аткарылган иштерди, көрсөтүлгөн кызмат көрсөтүүлөрдү өндүрүү, сатып алуу жана сатуу менен байланышкан чыгымдардын суммасы. Өндүрүмдөрдү, иштерди жана кызмат көрсөтүүлөрдү өндүрүүнүн, өткөрүү боюнча чыгымдардын, ошондой эле жалпы жана административдик чыгымдардын өздүк наркынан турат.
Ал материалдык чыгымдарды, эмгек акы төлөөгө жана социалдык керектөөгө карата чыгымдарды, негизги каражаттарды камсыздандыруу жана амортизация боюнча чыгымдарды, башка уюмдардын кызмат көрсөтүүлөрүнүн акысын төлөө боюнча чыгымдарды ж.б. камтыйт.
РЕАЛЬНЫЕ ДЕНЕЖНЫЕ ДОХОДЫ ДОМАШНИХ ХОЗЯЙСТВ – это денежные доходы текущего периода, скорректированные на индекс потребительских цен. ҮЙ ЧАРБАЛАРДЫН РЕАЛДУУ АКЧАЛАЙ КИРЕШЕЛЕРИ – бул керектөө бааларынын индексине туураланган учурдагы мезгилдеги акчалай кирешелер. РЕАЛЬНЫЕ РАСПОЛАГАЕМЫЕ ДЕНЕЖНЫЕ ДОХОДЫ – это денежные доходы текущего периода за минусом обязательных платежей и взносов, скорректированных на индекс потребительских цен. КОЛДО БАР РЕАЛДУУ АКЧАЛАЙ КИРЕШЕЛЕР – бул керектөө бааларынын индексине туураланган милдеттүү төлөмдөрдү жана мүчөлүк төгүмдөрдү минустоо менен учурдагы мезгилдеги акчалай кирешелер. РЕАЛИЗАЦИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННОЙ ПРОДУКЦИИ – это показатель, характеризующий реализацию основных продуктов сельского хозяйства всеми категориями хозяйств по различным каналам сбыта - заготовительным организациям, на рынке, по бартерным сделкам, на биржах, аукционах, реализованных населению через систему общественного питания и в порядке оплаты труда. АЙЫЛ ЧАРБА ӨНДҮРҮМҮН САТУУ – бул ар түрдүү категориядагы чарбалар тарабынан сатып өткөрүүнүн ар кандай каналдары боюнча – даярдоочу уюмдар, рынок, бартердик бүтүмдөр, биржа, аукцион боюнча, коомдук тамак-аш тутуму аркылуу калкка сатылып өткөрүлгөн жана эмгек акыны төлөөгө жумшалган айыл чарбанын негизги өнүмдөрүн сатып өткөрүлүшүн мүнөздөөчү көрсөткүч. РЕГИОН – это область, район; часть страны, отличающаяся совокупностью естественных и исторически сложившихся, относительно устойчивых экономико-географических и иных особенностей. РЕГИОН – бул облус, район; туруктуу экономикалык-географиялык жана башка өзгөчөлүктөргө карата табигый жана тарыхий жактан кошулуусу менен айырмаланган өлкөнүн бир бөлүгү. РЕГИОНАЛЬНОЕ РАЗВИТИЕ - это функционирование региональной системы, ориентированной на позитивную динамику уровня и качества жизни населения, обеспеченную устойчивым, сбалансированным и многофакторным развитием социального, хозяйственного, ресурсного и экологического потенциалов. РЕГИОНДУК ӨНҮГҮҮ - бул социалдык, чарбалык, ресурстук жана экологиялык мүмкүнчүлүктөрдүн туруктуу, теңдемделген жана көп факторлуу өнүгүүсү менен камсыздалган, элдин жашоо деңгээлинин сапатынын оң динамикасына багытталган региондук тутумдун иштөөсү. РЕИНВЕСТИРОВАННАЯ ПРИБЫЛЬ – это часть прибыли, принадлежащей прямому инвестору, направляемой к расширению его участия в деятельности предприятия. КАЙРА ИНВЕСТИЦИЯЛАНГАН КИРЕШЕ – ишкананын ишмердигине инвестордун катышуусун кеңейтүүгө багытталган кирешенин түз инвесторго таандык бир бөлүгү. РЕНТАБЕЛЬНОСТЬ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ПРЕДПРИЯТИЯ – это эффективность деятельности предприятия в целом, т.е. с учетом неоперационных доходов и расходов. Рассчитывается как отношение сальдированного финансового результата предприятия к расходам на производство и реализацию продукции. ИШКАНА ИШМЕРДИГИНИН РЕНТАБЕЛДҮҮЛҮГҮ – бул жалпы, б.а. операциялык эмес кирешелерди жана чыгымдарды эсепке алуу менен ишкананын ишмердигинин натыйжалуулугу. Ишкананын сальдолоштурулган финансылык жыйынтыгынын өндүрүмдү өндүрүүгө жана өткөрүүгө кеткен чыгымдарына карата катышы катары эсептелет. РЕНТАБЕЛЬНОСТЬ ОПЕРАЦИОННОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ – относительная величина, выраженная в процентах и характеризующая эффективность производственной деятельности. Представляет собой отношение прибыли от реализации продукции и услуг к расходам на производство и реализацию продукции. В том случае, если получен убыток от реализации продукции, имеет место убыточность. ОПЕРАЦИЯЛЫК ИШМЕРДИКТИН РЕНТАБЕЛДҮҮЛҮГҮ – бул пайыздарда чагылдырылган жана өндүрүштүк ишмердиктин натыйжалуулугун мүнөздөгөн салыштырмалуу чоңдук. Продукцияларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү өткөрүүдөн түшкөн пайданын өнүмдү өндүрүүгө жана өткөрүүгө кеткен чыгымдарына болгон мамилесин көрсөтөт. Эгерде өндүрүмдү өткөрүүдөн чыгаша алынса, анда чыгашалуулук орун алат. РЫНОЧНЫЕ УСЛУГИ В СФЕРЕ ТУРИЗМА – это данные о динамике объемов рыночных услуг в сфере туризма, сформированные на основе сплошного и выборочного наблюдения.
Объем оказанных услуг учитывается в размере средств, полученных от потребителей и доплат за счет организаций, включенных в цену услуги. Доплаты, производимые за счет средств органов социальной защиты, государственного или местного бюджета, в объем этих услуг не включаются.
- В объеме услуг деятельности туристических агентств учитывается стоимость путевок на туристские маршруты и экскурсионное обслуживание, которая включает в себя услуги пассажирского транспорта, проживание и питание в туристских гостиничных комплексах (туристских центрах, гостиницах, кемпингах, в индивидуальном жилье граждан и прочих), стоимость туристско-оздоровительного, культурно-массового обслуживания и т.п.
- В объем услуг санаторно-курортной деятельности входит стоимость путевок в санаторно-курортные и оздоровительные учреждения, а также размер платы потребителей за дополнительные услуги, предоставляемые отдыхающим за отдельную плату сверх стоимости путевок (услуги стоматологических, косметологических, массажных и других лечебных кабинетов и т.д.).
- В объем услуг гостиниц включается фактический размер платы потребителей за проживание в них.
В объем услуг, предоставленных ресторанами, барами, столовыми и другими предприятиями по поставке готовой пищи, включается стоимость проданной потребителям собственной кулинарной продукции, а также покупных товаров, проданных на месте без кулинарной обработки.
ТУРИЗМ ЧӨЙРӨСҮНДӨ РЫНОКТУК КЫЗМАТТАР – бул бөлүктө жалпы жана тандалма изилдөөлөрдүн негизинде түзүлгөн, туризм чөйрөсүндөгү рыноктук кызматтар боюнча көлөмдүн динамикасы жөнүндө маалыматтар.
Көрсөтүлгөн кызматтардын көлөмү керектөөчүлөрдөн жана кызматтын баасына киргизилген кошумча төлөмдөрдөн алынган каражаттардын өлчөмүндө эсепке алынат. Ал эми социалдык коргоо органдарынын, мамлекеттик жана жергиликтүү бюджеттин каражаттарынын эсебинен төлөнгөн кошумча акылар бул кызматтардын көлөмүнө киргизилбейт.
- Туристтик агенттиктердин ишмердигинин көлөмүндө туристтик маршруттарга жана экскурсиялык тейлөөлөргө жолдомолордун (путевка) наркы эсепке алынат, ал өзүнө жүргүнчү транспорт, туристтик мейманканалык комплекстерде (туристтик борборлордо, мейманканаларда, кемпингдерде, жарандардын жеке турак үйлөрүндө ж.б.) жашоо жана тамактануу, туристтик-ден соолукту чыңдоочу, маданий-массалык тейлөөлөр ж.б.у.с. кызматтарды камтыйт.
- Санаторий-курорттук ишмердик кызматтарынын көлөмүнө санатордук-курорттук жана ден соолукту чыңдоочу мекемелерге жолдомолордун (путевка) наркы, ошондой эле жолдомонун (путевка) наркынан тышкары өзүнчө акчага, эс алуучуларга көрсөтүлүүчү кошумча кызмат көрсөтүүлөр (стоматология, косметология, массаж жана башка дарылоо кабинеттеринин кызмат көрсөтүүлөрү ж.б.) үчүн керектөөчүлөрдүн төлөгөн акысынын өлчөмү да кирет.
- Мейманканалардын кызмат көрсөтүүлөрүнүн көлөмүнө ал жерде жашагандыгы үчүн керектөөчүлөр тарабынан төлөнгөн акынын иш жүзүндөгү өлчөмү киргизилет. Ресторан, бар, ашкана жана даяр тамак-ашты жеткирүү боюнча башка ишканалар тарабынан көрсөтүлгөн кызмат көрсөтүүлөрдүн көлөмүнө өздүк кулинардык продукциясынын керектөөчүлөргө сатылган наркы, ошондой эле кулинардык жактан иштетилбеген, ошол жеринде сатып алынуучу товарлардын наркы киргизилет.
РЫНОЧНЫЕ УСЛУГИ – это услуги, являющиеся объектом купли и продажи, где затраты производителей покрываются за счет выручки от их реализации. Стоимость оказанных услуг определяется в текущих рыночных ценах, включающих НДС, акциз и другие обязательные аналогичные платежи по предприятиям (юридическим лицам) и индивидуальным предпринимателям (физическим лицам) с основным видом экономической деятельности, осуществляющим предпринимательскую деятельность в сфере услуг, независимо от формы собственности. РЫНОКТУК КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮЛӨР – бул сатуу же сатып алуу объекти болуп эсептелген кызмат көрсөтүү, мында өндүрүүчүлөрдүн чыгымдары сатып өткөрүүдөн түшкөн акчанын эсебинен жабылат.
Көрсөтүлгөн кызмат көрсөтүүлөрдүн наркы КНС, акциз жана башка ушул өңдүү милдеттендирилген төлөмдөрдү
камтыган кезектеги рыноктук баа менен аныкталат, чарба жүргүзүүчү субъекттер б.а. экономикалык ишмердиктин, негизги түрү менен алектенген жана кызмат көрсөтүү чөйрөсүндө менчиктин формасынан көз карандысыз ишмердигин ишке ашырган ишканалар (юридикалык жактар) жана жеке ишкерлер (жеке адамдар) көрсөтөт.
С
САЛЬДИРОВАННЫЙ ФИНАНСОВЫЙ РЕЗУЛЬТАТ (прибыль минус убыток) – это конечный финансовый результат, выявленный на основании бухгалтерского учета всех хозяйственных операций предприятий. Представляет собой сумму прибыли (убытка) от реализации продукции (работ, услуг) и неоперационных доходов, уменьшенных на сумму расходов по этим операциям. САЛЬДОЛОШТУРУЛГАН ФИНАНСЫЛЫК ЖЫЙЫНТЫК (пайда минус чыгаша) – бул ишканалардын бардык чарбалык операцияларынын бухгалтердик эсебинин негизинде аныкталган акыркы финансылык көрсөткүч. Өндүрүмдү (иштерди, кызмат көрсөтүүлөрдү) өткөрүүдөн түшкөн пайданын (чыгашанын) жана ушул операциялар боюнча чыгымдардын суммасына азайтылган операциялык эмес кирешелердин суммасы катары аныкталат. САНАТОРНО-КУРОРТНЫЕ УЧРЕЖДЕНИЯ – санатории, профилактории, детские санатории, пансионаты с лечением и другие. САНАТОРИЙ-КУРОРТТУК МЕКЕМЕЛЕР – санаторийлер, профилакторийлер, балдар санаторийлери, дарылануучу шарттары бар пансионаттар ж.б. мекемелер САНАТОРИИ И ПАНСИОНАТЫ С ЛЕЧЕНИЕМ – лечебно-профилактические организации, оснащенные койками и обеспечивающие больным за определенный промежуток времени реабилитационное лечение, главным образом, на основе использования целебных свойств природных лечебных факторов (климата, минеральных вод, лечебных грязей и др.). ДАРЫЛООЧУ САНАТОРИЙЛЕР ЖАНА ПАНСИОНАТТАР – койкалар менен жабдылган жана аныкталган бир убакыттын ичинде оорулуу адамдарга реабилитациялык дарыланууну камсыз кыла турган, негизинен, жаратылыштын дарылоо (климат, минералдык суу, дарылык баткак ж.б.) факторунун дарылык касиеттерин пайдалануунун негизинде оорунун алдын алуу, дарылоо боюнча уюмдар. САНАТОРИИ-ПРОФИЛАКТОРИИ – лечебно-профилактические организации, оснащенные койками, действующие при организациях, обеспечивающих лечебно-оздоровительные мероприятия работникам без отрыва от производства, в свободное от работы время. САНАТОРИЙ-ПРОФИЛАКТОРИЙЛЕР – жумуштан тышкары бош мезгилде, өндүрүштөн чыкпастан, кызматкерлерге оорунун алдын алууну, дарыланууну камсыз кылуучу уюмдарга караштуу оорунун алдын алуучу, дарылоочу уюмдар, ал койкалар менен жабдылат. СЕБЕСТОИМОСТЬ РЕАЛИЗОВАННОЙ ПРОДУКЦИИ, ТОВАРОВ, РАБОТ, УСЛУГ – это совокупность всех затрат, которые связаны непосредственно с процессом производства и реализацией продукции, представленных в денежном выражении. Отражаются учтенные затраты на производство продукции, работ, услуг в доле, относящейся к реализованным (проданным) в отчетном периоде продукции, работам, услугам. САТЫЛГАН ӨНДҮРҮМДӨРДҮН ТОВАРЛАРДЫН, ИШТЕРДИН, КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮЛӨРДҮН ӨТКӨРҮЛГӨН ӨЗДҮК НАРКЫ – алар өндүрүштүк процесс жана акчалай түрдө берилген өндүрүмдү иштетүү менен түз байланышкан бардык чыгымдардын жыйындысы. Отчеттук мезгилде өткөрүлгөн (сатылган) өндүрүмдөргө, иштерге, кызмат көрсөтүүлөргө кирген үлүштөгү өндүрүмдөрдүн, иштердин, кызмат көрсөтүүлөрдүн өндүрүшүнө карата эсепке алынган чыгымдар чагылдырылат. СЕКТОР НЕФИНАНСОВЫХ КОРПОРАЦИЙ (ПРЕДПРИЯТИЙ) –институциональные единицы, основной функцией которых является производство товаров и нефинансовых услуг с целью продажи их на рынке и получения прибыли. ФИНАНСЫЛЫК ЭМЕС КОРПОРАЦИЯЛАР (ИШКАНАЛАР) СЕКТОРУ –базарда сатуу жана киреше алуу максатында товарларды чыгаруу жана финансылык эмес кызматтарды көрсөтүү алардын негизги функциясы болгон институционалдык бирдиктер. СЕКТОР ФИНАНСОВЫХ КОРПОРАЦИЙ (УЧРЕЖДЕНИЙ) – это все корпорации и квазикорпорации, основной функцией которых является оказание услуг финансового посредничества или вспомогательная финансовая деятельность. ФИНАНСЫЛЫК КОРПОРАЦИЯЛАР (МЕКЕМЕЛЕР) СЕКТОРУ – негизги функциясы финансылык ортомчулук кызматтарды же көмөкчү финансылык иштерди көрсөтүү болгон бардык корпорациялар жана квазикорпорациялар. СЕКТОР ОРГАНОВ ГОСУДАРСТВЕННОГО УПРАВЛЕНИЯ – это институциональные единицы, выполняющие функции органов государственного управления в качестве основного вида деятельности. МАМЛЕКЕТТИК БАШКАРУУ ОРГАНДАРЫНЫН СЕКТОРУ – бул ишмердиктин негизги түрү катары мамлекеттик башкаруу органдарынын функцияларын аткаруучу институционалдык бирдиктер. СЕКТОР ДОМАШНИХ ХОЗЯЙСТВ – это совокупность домашних хозяйств, основными функциями которых является потребление товаров и услуг, а также производство товаров и услуг для реализации и собственного потребления. ҮЙ ЧАРБАЛАР СЕКТОРУ – үй чарбалардын жыйындысы, алардын негизги функциялары товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү керектөө, ошондой эле сатып өткөрүү жана жеке керектөө үчүн товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү өндүрүү болуп саналат. СЕКТОР НЕКОММЕРЧЕСКИХ ОРГАНИЗАЦИЙ – это нерыночные некоммерческие организации, финансируемые и контролируемые домашними хозяйствами, обслуживающими домашние хозяйства. КОММЕРЦИЯЛЫК ЭМЕС УЮМДАРДЫН СЕКТОРУ – үй чарбаларын тейлөөчү, үй чарбалар тарабынан каржылана жана контролдоого алына турган рынокток эмес коммерциялык эмес уюмдар. СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫЕ УСЛУГИ – стоимость услуг, оказанных сельхозпроизводителям по улучшению земель, химизации почв и другим агрохимическим работам, зоотехническому обслуживанию животноводства, по эксплуатации ирригационных и мелиоративных систем, услуги по посеву, обработке и уборке сельскохозяйственных культур, услуги по уходу за скотом и птицей (осеменение, прививки, купка, стрижка, уборка животноводческих помещений, выпас и перегон скота, транспортировка продукции животноводства). АЙЫЛ ЧАРБА КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮЛӨРҮ – жерлерди жакшыртуу, химиялык заттарды себүү жана башка агрохимиялык иштер, мал чарбачылыгына зоотехникалык кызмат көрсөтүү, ирригациялык жана мелиорациялык тутумдарды иштетүү, айыл чарба өсүмдүктөрүн себүү, иштетүү жана жыйноо боюнча кызмат көрсөтүүлөр, мал менен канаттууларды багуу боюнча (тукумдаштыруу, эмдөө, күпкөгө салуу, кыркуу, мал чарба жайларын тазалоо, малды жаюу жана малдын жайытын которуу, мал чарба өндүрүмүн ташуу) айыл чарба өндүрүүчүлөрүнө көрсөтүлгөн кызматтардын наркы. СЕМЬЯ – это основанное на браке или родстве, или свойстве объединение людей, проживающих совместно, связанных общностью быта и взаимной ответственностью. ҮЙ БҮЛӨ – никеге же тууганчылыкка же чогуу жашагандыгынан негизделген, турмуш-тиричилигинин жана жалпы өз ара жоопкерчиликтери менен байланышкан адамдардын бирикмеси. СЕСТРИНСКИЕ ПРЕДПРИЯТИЯ – это предприятия, которые находятся под контролем или влиянием одного и того же прямого инвестора, но не обладающие 10 процентами голосующих акций в капитале друг друга (или эквивалентом, дающим право на аналогичную долю при голосовании), то есть, это структуры, имеющие одного общего прямого инвестора. ТУУНДУ ИШКАНАЛАР – бул бир эле түз инвестордун контролунда же таасиринде болгон, бирок бири биринин капиталында 10 пайыздык добуш берүүчү акцияларга (же добуш берүүдө ушуга тең үлүштө укук берүүчү эквивалентке) ээ эмес ишканалар, тагыраак айтканда, бул бир түз жалпы инвестору бар түзүмдөр. СИСТЕМА МОНИТОРИНГА И ОЦЕНКИ РАЗВИТИЯ РЕГИОНОВ – это система, характеризующая результативность деятельности территориальных органов по решению задач регионального развития и использованию для этих целей государственных ресурсов. РЕГИОНДОРДУН ӨНҮГҮҮСҮНҮН МОНИТОРИНГ ЖАНА БААЛОО ТУТУМУ – бул региондук өнүгүү маселелерин чечүү жана ушул максаттар үчүн мамлекеттик ресурстарды пайдалануу боюнча аймактык органдардын ишмердигинин натыйжалуулугун мүнөздөгөн тутум. СКОТ И ПТИЦА НА УБОЙ (в живом весе) – это показатель, характеризующий результат использования скота и птицы для забоя на мясо. СОЮЛУУЧУ МАЛ ЖАНА КАНАТТУУ (тирүүлөй салмакта) – бул этке төгүү үчүн союлган мал менен канаттууларды пайдалануунун натыйжасын мүнөздөөчү көрсөткүч. СЛИВОЧНОЕ МАСЛО - пищевой продукт, изготавливаемый сепарированием или сбиванием сливок, полученных из коровьего молока, реже - из молока другого крупного и мелкого рогатого скота АК МАЙ – уйдун сүтүнөн, сейрек учурда - бодо жана майда малдын сүтүнөн сепоратор машинасынын жардамы менен каймак бөлүнүп алынган же чалуу жолу менен жасалган тамак-аш өнүмү. СЛИВКИ - это молочный продукт, получаемый из цельного молока путём сепарации жировой фракции. КАМ КАЙМАК– майлуу фракциясын бөлүп алуу жолу менен чийки сүттөн алынган сүт өнүмү. СМЕРТНОСТЬ НАСЕЛЕНИЯ - процесс вымирания поколения, один из двух главных процессов воспроизводства населения. КАЛКТЫН ӨЛҮМҮ – муундардын жоголуу процесси, калкты өстүрүүнүн эң башкы эки процессинин бири. СООТНОШЕНИЕ ЧИСЛЕННОСТИ МУЖЧИН И ЖЕНЩИН – отношение общего количества мужчин к общему количеству женщин за календарный год. ЭРКЕКТЕРДИН ЖАНА АЯЛДАРДЫН САНЫНЫН КАТЫШЫ – календардык жыл үчүн аялдардын жалпы санына эркектердин жалпы санынын катышы. СООТНОШЕНИЕ ПОТРЕБИТЕЛЬСКИХ ЦЕН – показатель, характеризующий разрыв (в процентах) между потребительскими ценами на товары отечественных производителей и их аналогами, импортируемыми из различных стран. КЕРЕКТӨӨ БААЛАРЫНЫН КАТЫШЫ – ата мекендик өндүрүүчүлөрдүн товарларына жана алардын ар кайсы өлкөлөрдөн алып келинген ага окшош товарларга керектөө бааларынын ортосундагы ажырымды (пайыз менен) мүнөздөөчү көрсөткүч. СОСТАВ ОСУЖДЕННЫХ – распределение общего числа осужденных по полу, возрасту, мерам наказания, назначенным судами, по видам совершенных преступлений. СОТТОЛГОНДОРДУН КУРАМЫ – жынысы, курагы, сот тарабынан белгилеген жазанын түрү, жасалган кылмыштардын түрлөрү боюнча соттолгондордун жалпы санын бөлүштүрүү. СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ - воспроизводство, постепенные структурные и качественные изменения в экономике, производственных силах, факторах роста и развития, науки, образования, культуры, качества и уровня жизни. Для него характерно воспроизводство общественных систем и прогрессивная направленность. Социально-экономическое развитие состоит из развития общественных отношений. СОЦИАЛДЫК-ЭКОНОМИКАЛЫК ӨНҮГҮҮ –экономикада, өндүрүштүк күчтөрдө, өсүш жана өнүгүү, илим, билим берүү, маданият, жашоо деңгээли жана сапат факторлорундагы өндүрүүлөр, акырындык менен болуучу түзүмдүк жана сапаттуу өзгөрүүлөр. Ага коомдук тутумдардын кайра жаралышы жана прогрессивдүү багыт мүнөздүү. Социалдык-экономикалык өнүгүү коомдук мамилелерди өнүктүрүүдөн турат. СОЦИАЛЬНОЕ ЖИЛЬЕ – это жилье, предназначенное для предоставления по социальному найму, в первую очередь малообеспеченным и социально-уязвимым слоям населения, которые не в состоянии его купить. СОЦИАЛДЫК ТУРАК ЖАЙ – бул биринчи кезекте, аз камсыз болгон жана аны өзү сатып алууга кудуретсиз, калктын социалдык аялуу катмарына, социалдык жалдоо боюнча берүүгө арналган турак жай. СПЕЦИАЛИСТ – профессиональная квалификационная степень полного высшего профессионального образования по соответствующей специальности с правом повышения квалификации в соответствующих формах послевузовского образования. АДИС – жогорку окуу жайларынан кийинки билим берүүнүн тиешелүү формаларында квалификациясын жогорулатуу укугу менен тиешелүү адистик боюнча толук жогорку кесиптик билимдин кесиптик квалификациялык даражасы. СПИСОЧНАЯ ЧИСЛЕННОСТЬ РАБОТНИКОВ – это списочная численность работников, в которую включаются все наемные работники, принятые по трудовому договору (контракту) на постоянную, временную или сезонную работу на срок один день и более, а также работавшие собственники предприятий, получавшие зарплату на данном предприятии. ЖУМУШКЕРЛЕРДИН ТИЗМЕЛИК САНЫ – бул жумушкерлердин тизмелик санына бир күндүк жана андан көп мөөнөткө туруктуу, убактылуу же сезондук жумушка эмгек келишими (контракт) боюнча кабыл алынган бардык жалданма жумушкерлер, ошондой эле ушул ишканадан эмгек акы алып иштеген ишканалардын ээлери да кирет. СРЕДНИЙ ВОЗРАСТ НАСЕЛЕНИЯ – это средняя арифметическая из значений возрастов всех людей в данном населении КАЛКТЫН ОРТОЧО ЖАШ КУРАГЫ – бул ошол калктуу конуштагы бардык элдин жаш курак маанилеринин орточо арифметикалык саны. СРЕДНЕМЕСЯЧНАЯ НОМИНАЛЬНАЯ НАЧИСЛЕННАЯ ЗАРАБОТНАЯ ПЛАТА РАБОТНИКОВ МАЛОГО ПРЕДПРИЯТИЯ – исчисляется путем деления фактически начисленного фонда заработной платы работников списочного состава (включая оплату труда совместителей) на численность работников, принимаемую для исчисления средней заработной платы, и на число месяцев в отчетном периоде. ЧАКАН ИШКАНАНЫН КЫЗМАТКЕРЛЕРИНИН ОРТОЧО АЙЛЫК НОМИНАЛДЫК ЭСЕПТЕЛГЕН ЭМГЕК АКЫСЫ - тизмелик курамдагы жумушкерлердин (анын ичинде кызматтарды кошуп иштегендердин эмгек акыларын төлөө) эмгек акыларынын иш жүзүндө эсептелген фондун орточо эмгек акыны эсептөө үчүн кабыл алынган жумушкерлердин санына жана отчеттук мезгилдеги айлардын санына бөлүү жолу менен эсептелет. СРЕДНЕЕ КОЛИЧЕСТВО ОТРАБОТАННЫХ ЧЕЛОВЕКО-ЧАСОВ НА ОДНОГО РАБОТНИКА – среднее количество отработанных человеко-часов на одного работника, исчисляется делением общего количества отработанных работниками человеко-часов в отчетном периоде на среднюю численность соответствующей категории работников за тот же период. БИР ЖУМУШКЕРГЕ ИШТЕЛГЕН КИШИ-СААТТЫН ОРТОЧО САНЫ – бир жумушкерге иштелген киши-сааттын орточо саны, отчеттук мезгилде жумушкерлер тарабынан иштелген киши-сааттын жалпы санын ошол эле мезгилдеги тийиштүү категориядагы жумушкерлердин орточо санына бөлүү жолу менен эсептелет. СРЕДНЕДУШЕВАЯ СУТОЧНАЯ КАЛОРИЙНОСТЬ ПИТАНИЯ – это характеристика состава пищевых веществ в потребленных продуктах питания на одного члена домашнего хозяйства, измеряемая в килокалориях. ТАМАК-АШТЫН КИШИ БАШЫНА СУТКАЛЫК КАЛОРИЯЛУУЛУГУ – үй чарбанын бир мүчөсүнө туура келген, керектелүүчү тамак-аш өнүмдөрүндөгү азык заттарынын курамынын мүнөзү жана килокалория менен өлчөнөт. СРЕДНЕДУШЕВЫЕ ДЕНЕЖНЫЕ ДОХОДЫ – это деление общей суммы денежного дохода за отчетный период на численность наличного населения. КИШИ БАШЫНА АКЧАЛАЙ КИРЕШЕЛЕР – отчеттук мезгилдеги акчалай кирешенин жалпы суммасын болгон калктын санына бөлүү. СРЕДНИЙ РАЗМЕР НАЗНАЧЕННОЙ МЕСЯЧНОЙ ПЕНСИИ – это отношение общей суммы назначенных месячных пенсий всем пенсионерам, состоящим на учете в органах Социального Фонда и других государственных органов к их общей численности. ПЕНСИЯНЫН ДАЙЫНДАЛГАН ОРТОЧО АЙЛЫК ӨЛЧӨМҮ – Социалдык фонддун органдарында, башка мамлекеттик органдардын каттоосунда турган бардык пенсионерлерге дайындалган бир айлык пенсиялардын жалпы суммасынын алардын жалпы санына болгон катышы. СРЕДНЕМЕСЯЧНЫЙ РАЗМЕР НАЗНАЧЕННОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО СОЦИАЛЬНОГО ПОСОБИЯ – это средний размер назначенных месячных государственных социальных пособий, исчисляется как отношение общей суммы назначенных месячных пособий всем получателям, состоящим на учете в органах труда и социальной защиты, к их численности. МАМЛЕКЕТТИК СОЦИАЛДЫК ЖӨЛӨКПУЛДУН ДАЙЫНДАЛГАН ОРТОЧО АЙЛЫК ӨЛЧӨМҮ – бул мамлекеттик социалдык жөлөкпулдардын дайындалган бир айлык орточо өлчөмү, эмгек жана социалдык жактан коргоо органдарында каттоодо турган бардык алуучуларга дайындалган бир айлык жөлөкпулдардын жалпы суммасынын алардын санына болгон катышы катары эсептелет. СРЕДНЕМЕСЯЧНЫЙ РАЗМЕР НАЗНАЧЕННОЙ МАТЕРИАЛЬНОЙ ПОМОЩИ
НА ДЕТЕЙ-ИНВАЛИДОВ, ВОСПИТЫВАЮЩИХСЯ И ОБУЧАЮЩИХСЯ НА ДОМУ –рассчитывается путем деления общей назначенной суммы в отчетном периоде на численность получателей, которым назначена помощь, и на число месяцев в отчетном периоде.ҮЙДӨ ТАРБИЯЛАНУУЧУ ЖАНА ОКУУЧУ МАЙЫП БАЛДАРГА ДАЙЫНДАЛГАН МАТЕРИАЛДЫК ЖАРДАМДЫН ОРТОЧО АЙЛЫК ӨЛЧӨМҮ –отчеттук мезгилде жалпы дайындалган сумманы жардам алуучулардын санына жана отчеттук мезгилдеги айлардын санына бөлүү жолу менен эсептелет. СРЕДНИЙ ГОДОВОЙ НАСТРИГ ШЕРСТИ ОТ ОДНОЙ ОВЦЫ – показатель, характеризующий шерстную продуктивность, рассчитывается делением валового настрига шерсти на поголовье овец, имевшихся на начало года. БИР КОЙДОН КЫРКЫЛГАН ОРТОЧО ЖЫЛДЫК ЖҮН – жүндүн өндүрүмдүүлүгүн мүнөздөөчү көрсөткүч, ал дүң кыркылган жүндү жылдын башында болгон койдун санына бөлүү жолу менен эсептелет. СРЕДНЯЯ ГОДОВАЯ ЯЙЦЕНОСКОСТЬ КУР-НЕСУШЕК – показатель, характеризующий яичную продуктивность кур, рассчитывается делением валового сбора яиц на среднее поголовье кур- несушек. ТООКТУН ЖЫЛДЫК ОРТОЧО ЖУМУРТКАЛООСУ – тооктун жумуртка тууганын мүнөздөөчү көрсөткүч, ал жумуртканын дүң жыйымын тооктордун орточо санына бөлүү жолу менен эсептелет. CТАНДАРТИЗИРОВАННЫЙ КОЭФФИЦИЕНТ СМЕРТНОСТИ НАСЕЛЕНИЯ – это коэффициент, который показывает, какой величины был бы уровень смертности в сравниваемых группах населения, если бы возрастной состав этих групп был одинаков (за стандарт принята возрастная структура населения Европы). КАЛКТЫН ӨЛҮМҮНҮН CТАНДАРТТАЛГАН КОЭФФИЦИЕНТИ – бул
калктын салыштырылуучу топторунда, эгерде ушул топтордун курактык курамы бирдей болсо, өлүмдүн деңгээлинин көлөмү кандай болмоктугун көрсөткөн коэффициент (стандарт катары Европа калкынын курактык түзүмү кабыл алынган).
СТАТИСТИКА ПРОИЗВОДСТВЕННОГО ТРАВМАТИЗМА – это количественные характеристики производственного травматизма: число пострадавших при несчастных случаях на производстве, в том числе со смертельным исходом, число дней нетрудоспособности у пострадавших на производстве. ӨНДҮРҮШТҮК ЖАРАКАТ АЛУУ СТАТИСТИКАСЫ – бул өндүрүштүк жаракат алуулардын сандык мүнөздөмөлөрү: өндүрүштө кырсыктан жабыр тарткандардын саны, анын ичинде өлүмгө алып келген, өндүрүштө жабыркагандардын эмгекке жараксыз болгон күндөрүнүн саны. СТОИМОСТНАЯ ОЦЕНКА УСЛУГ – это оценка, которая производится по рыночным ценам, которые были реально согласованы между участниками сделки в тыс. сомов и тыс. долларов США (пересчитывается отчитывающейся организацией по официальному курсу Нацбанка на дату совершения операции). КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮЛӨРДҮН НАРКТЫК БААЛООСУ – бул бүтүмдүн катышуучуларынын ортосунда миң сом жана миң АКШ долларында реалдуу макулдашылган базар баалары боюнча жүргүзүлө турган нарктык баалоо (отчёт тапшыруучу уюмдар тарабынан операция жүргүзүлгөн күнгө карата Улуттук банктын расмий курсу боюнча кайра эсептелет). СТОИМОСТЬ ЗАКОНЧЕННОГО СТРОИТЕЛЬСТВА - это стоимость вводимых в действие в отчетном периоде зданий и сооружений, железнодорожных линий, автомобильных дорог, аэропортов, трубопроводов, средств связи, линий электропередачи, объектов сельского хозяйства, оросительных, осушительных и обводнительных систем, каналов и гидротехнических сооружений, торговых и складских помещений и предприятий общественного питания, жилых домов, учреждений науки, просвещения, искусства, культуры, здравоохранения, административных зданий, подсобных и вспомогательных зданий и сооружений (включая затраты по благоустройству территорий застройки и другие работы, входящие в состав строящихся объектов). БҮТКӨН КУРУЛУШТУН НАРКЫ – отчеттук мезгилде аягына чыккан жана колдонууга киргизилген курулуштардын, имараттардын жана курулмалардын, темир жол линияларынын, автоунаа жолдорунун, аэропорттордун, түтүктөрдүн, байланыш каражаттарынын, электр берүүчү линиялардын, айыл чарба объекттеринин, өстүрүүчү, кургатуучу жана суу жеткирүүчү тутумунун, каналдар жана гидротехникалык курулмалардын, соода жана кампа имараттары жана коомдук тамактануучу ишканалардын, жашоочу үйлөрдүн, илимий мекемелердин, маданият, көрктөндүрүү, искусство, саламаттыкты сактоо, административдик имараттар, жардамчы жана көмөкчү имараттар жана курулмалардын наркы (курулуш объектисинин курамына кирген курулуш аймагын жашылдандыруу боюнча жана башка жумуштардын чыгымдарын кошкондогу) наркы. СТОИМОСТЬ ДОГОВОРОВ ЛИЗИНГА – это общая сумма лизинговых платежей, а также выкупная цена предмета лизинга в случае, если договором лизинга предусмотрен переход права собственности на предмет лизинга к лизингополучателю в рамках данного договора. ЛИЗИНГ КЕЛИШИМДЕРИНИН НАРКЫ – бул лизингдик төлөмдөрдүн жалпы суммасы, ошондой эле, эгерде лизинг келишиминин чегинде лизинг предмети лизинг алуучунун менчиктик укугуна өтүүсү каралса, лизинг предметинин сатып алынуучу баасы. СТРУКТУРА ПОТРЕБИТЕЛЬСКИХ РАСХОДОВ – доля затрат домохозяйств на покупку продуктов питания, питание вне дома, приобретение алкогольных напитков, табачных изделий, непродовольственных товаров и платных услуг. КЕРЕКТӨӨ ЧЫГЫМДАРЫНЫН ТҮЗҮМҮ – үй чарбаларынын тамак-аш өнүмдөрүнө, үйдөн сырткары тамактанууга, алкоголдук ичимдиктерге, тамеки буюмдарына, азык-түлүк эмес товарларга жана акы төлөнүүчү кызматтарга кеткен чыгымдардын үлүшү. СТРУКТУРА ДЕНЕЖНЫХ ДОХОДОВ – это состав суммарных денежных доходов домашних хозяйств по источникам их поступления. АКЧАЛАЙ КИРЕШЕЛЕРДИН ТҮЗҮМҮ – бул алардын келип түшкөн булактары боюнча үй чарбаларынын акчалай кирешелеринин курамы. СТРУКТУРА ДЕНЕЖНЫХ РАСХОДОВ НАСЕЛЕНИЯ – денежные расходы, которые включают потребительские расходы, материальную помощь родственникам и знакомым, алименты, налоги, платежи и другие выплаты, погашение кредита и долга. КАЛКТЫН АКЧАЛАЙ ЧЫГЫМДАРЫНЫН ТҮЗҮМҮ – керектөө чыгашаларына, туугандарына жана тааныштарына материалдык жардамга, алиментке, салыктарга, төлөмдөргө жана башка төлөөлөргө, кредитти жана карызды төлөөгө кеткен акчалай чыгымдар. СТРОЙКА - совокупность создаваемых зданий и сооружений (объектов), строительство, расширение и реконструкция которых осуществляется, как правило, по единой проектно-сметной документации. КУРУЛУШ – эреже боюнча, бирдиктүү долбоордук сметалык документация боюнча куруу, кеңейтүү жана реконструкциялоо аркылуу курула турган имараттардын жана курулмалардын (объекттердин) жыйындысы. СУБСИДИЯ – финансовое содействие государства (или общественной организации) определенному предприятию или отрасли экономики, определенной группе предприятий или отраслей экономики, которая может предоставляться в виде государственных дотаций, займов, гарантий по обязательствам, покупки акций либо предоставления налоговых льгот, а также предоставление товаров по льготным ценам, снижающим издержки производства или торговли. СУБСИДИЯ – мамлекет (же коомдук уюм) тарабынан белгилүү бир ишканага же экономика тармагына, ишканалардын белгилүү тобуна же экономика тармактарына берилген финансылык жардам, бул жардам мамлекеттик дотация, зайым, милдеттенмелер боюнча кепилдиктер, акцияларды сатып алуу же салык жеңилдиктерин берүү, ошондой эле товарларды өндүрүштүн же сооданын чыгымдарын төмөндөтүүчү жеңилдетилген баа боюнча берилиши мүмкүн. СЧЕТ ПРОИЗВОДСТВА – основные моменты процесса производства, т.е. валовой выпуск - со стороны ресурсов и промежуточное потребление - со стороны использования.
Первый счет – счет производства – описывает основные моменты процесса производства, т.е. валовой выпуск - со стороны ресурсов и промежуточное потребление - со стороны использования.
ӨНДҮРҮШТҮН ЭСЕБИ – өндүрүштүк процесстин негизги учурлары, б.а. ресурстар тарабынан - дүң чыгарылыш, пайдалануу жагынан - арадагы керектөө учурлары.
Биринчи эсеп – өндүрүштүн эсеби - өндүрүш процессинин негизги учурларын баяндайт, б.а. ресурстар тарабынан - дүң чыгарылыш, пайдалануу тарабынан - арадагы керектөө учурларын баяндайт.
СЧЕТ ОБРАЗОВАНИЯ ДОХОДОВ – это распределение валового внутреннего продукта производителями между участниками, непосредственно связанными с процессом производства: работники (оплата труда), государство (налоги) и капитал (валовая прибыль и приравненные к ней доходы/валовой смешанный доход). КИРЕШЕЛЕРДИН ТҮЗҮЛГӨН ЭСЕБИ – бул эсеп ички дүң өнүмдү өндүрүүчүлөрдүн өндүрүш процесси менен түздөн-түз байланышкан катышуучулардын ортосундагы бөлүнүшү: жумушчулар (эмгек акы), мамлекет (салыктар) жана капитал (дүң пайда жана аларга теңдештирилген кирешелер/аралаш дүң киреше). СЧЕТ РАСПРЕДЕЛЕНИЯ ПЕРВИЧНЫХ ДОХОДОВ – операции по распределению доходов, полученных непосредственно в результате производственной деятельности. АЛГАЧКЫ КИРЕШЕЛЕРДИ БӨЛҮШТҮРҮҮ ЭСЕБИ – эсеп өндүрүштүн ишмердигинин натыйжасында түздөн-түз алынган кирешелерди бөлүштүрүү боюнча операциялар. СЧЕТ ВТОРИЧНОГО
РАСПРЕДЕЛЕНИЯ ДОХОДОВ –
отражение всех остальных форм распределения доходов, имея в ресурсной части первичные доходы и текущие трансферты полученные, в использовании - текущие трансферты переданные.
КИРЕШЕЛЕРДИ ЭКИНЧИ ЖОЛУ БӨЛҮШТҮРҮҮ ЭСЕБИ – эсеп, ресурстук бөлүгүндө алынган биринчи киршелери жана учурдагы берилген трансферттери, ал эми пайдаланууда - берилген учурдагы трансферттери бар кирешелерди бөлүштүрүүнүн бардык калган формаларын чагылдыруу. СЧЕТ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ДОХОДОВ – использование доходов в счете, валовой располагаемый доход выступает в качестве ресурсов, а расходы на конечное потребление домашних хозяйств, государства и НКООДХ – в качестве использования. КИРЕШЕЛЕРДИ КОЛДОНУУ ЭСЕБИ – эсептеги кирешелерди пайдалануу, ресурс катары колдо болгон дүң киреше, ал эми үй чарбаларынын, мамлекеттин жана ҮЧТКЭУнун акыркы керектөөсүнө карата чыгымдар – пайдалануу катары чыгат. СЧЕТ ОПЕРАЦИЙ С КАПИТАЛОМ – сбережения и капитальные трансферты, которые представляют собой совокупность ресурсов, доступных для приобретения нефинансовых активов: накопление основного капитала и изменение запасов материальных оборотных средств. КАПИТАЛЫ МЕНЕН ОПЕРАЦИЯЛАР ЭСЕБИ – финансылык эмес активдерди сатып алуу үчүн жеткиликтүү ресурстардын жыйындысы: негизги капиталдын топтоосун жана материалдык жүгүртүү каражаттарынын камдыктарынын өзгөрүшүн көрсөтүүчү салымдар (аманаттар) жана капиталдык трансферттер. СЧЕТ ОСТАЛЬНОГО МИРА – группа счетов, отражающих все операции, осуществляемые между экономикой страны (резидентами) и остальными странами мира (нерезидентами). БАШКА ДҮЙНӨ ЭСЕБИ – өлкөнүн экономикасы (резиденттердин) жана дүйнөнүн башка өлкөлөрүнүн (резидент эместердин) ортосунда жүргүзүлүүчү бардык операцияларды чагылдыруучу эсептер тобу. СЧЕТ ДРУГИХ ИЗМЕНЕНИЙ В ОБЪЁМЕ АКТИВОВ – изменения в активах и обязательствах и в собственном капитале, происходящие за счет факторов, не относящихся к операциям по накоплению АКТИВДЕРДИН КӨЛӨМҮНДӨ БАШКА ӨЗГӨРҮҮЛӨРДҮН ЭСЕБИ – активдердеги жана милдеттенмелердеги жана топтоо боюнча операцияларга кирбеген факторлордун эсебинен жүрө турган менчик капиталдагы өзгөрүүлөр. Т
ТЕКУЩИЙ РЕМОНТ – систематические и своевременно проводимые работы по предупреждению преждевременного износа конструкций, отделки и инженерного оборудования, а также работы по устранению мелких повреждений и неисправностей в конструкциях и оборудовании, возникающих в процессе эксплуатации зданий. УЧУРДАГЫ ОҢДОО – конструкциялардын, жасалгалардын жана инженердик жабдуулардын мезгилинен мурда эскирүүсүнүн алдын алуу боюнча туруктуу жана өз убагында жүргүзүлүүчү, ошондой эле имараттарды иштетүү процессинде жаралган конструкциялардагы, жабдуулардагы майда бузулуштарды жана жараксыздарды четтетүү иштери. ТЕКУЩИЙ ПРОФИЛАКТИЧЕСКИЙ РЕМОНТ – выявляемый и планируемый заранее по времени выполнения, объемам и стоимости ремонта. УЧУРДАГЫ АЛДЫН АЛА ОҢДОО – оңдоону аткаруу убакыты, көлөмдөрү жана наркы боюнча мурдатан аныкталган жана пландалган оңдоо. ТЕКУЩИЙ НЕПРЕДВИДЕННЫЙ РЕМОНТ - выявляемый в процессе эксплуатации и выполняемый, как правило, в срочном порядке. УЧУРДАГЫ КҮТҮҮСҮЗ ОҢДОО – иштетүү процессинде жаралуучу жана, эреже боюнча, тез аранын ичинде аткарылуучу оңдоо. ТОВАРЫ - это стоимость остатков товаров, приобретаемых предприятиями, для дальнейшей реализации в ценах приобретения. ТОВАРЛАР - бул сатып алынуучу бааларда андан ары сатуу үчүн ишканалар тарабынан сатылып алынган товарлардын калдыктарынын наркы. ТОВАРНАЯ НОМЕНКЛАТУРА ВНЕШНЕЭКОНОМИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ – подготовленная на базе Гармонизированной системы описания и кодирования товаров Всемирной таможенной организации. ТЫШКЫ ЭКОНОМИКАЛЫК ИШМЕРДИКТИН ТОВАРДЫК НОМЕНКЛАТУРАСЫ - бул Дүйнөлүк бажы уюмунун товарларды кодировкалоонун жана баяндоонун шайкеш келтирилген (гармонизацияланган) тутумунун базасынан даярдалган. ТОВАРНАЯ СТРУКТУРА ТОВАРООБОРОТА – объем каждого товара или товарной группы в общем объеме товарооборота. Дает качественную оценку процесса удовлетворения покупательского спроса и показывает распределение затрат населения на приобретение различных товаров. ТОВАР ЖҮГҮРТҮҮНҮН ТОВАРДЫК ТҮЗҮМҮ – товар жүгүртүүнүн жалпы көлөмүнүн ичинде ар бир товардын же товардык топтун көлөмү. Бул көрсөткүч сатып алуунун талабын канааттандыруу процессине сапаты жагынан баа берип, калктын ар кайсы товарларды сатып алууга кеткен сарптоолорунун бөлүштүрүлүшүн көрсөтөт. ТОВАРНЫЕ ЗАПАСЫ - товары, находящиеся в сфере торговли, а также у изготовителя и в пути, рассматриваемые как часть товарных ресурсов страны. ТОВАРДЫК КАМДЫКТАР – соода чөйрөсүндө болгон товарлар, ошондой эле, азыркы учурда өндүрүүчүдө болгон жана жолдо келе жаткан товарлар, алар өлкөнүн товардык ресурстарынын бөлүгү болуп саналат. ТОВАРНОСТЬ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННОЙ ПРОДУКЦИИ – отношение реализованной продукции к произведенной. АЙЫЛ ЧАРБА ӨНДҮРҮМҮНҮН ТОВАРДУУЛУГУ – сатылган өндүрүмдүн өндүрүлгөнгө карата болгон катышы. ТОРГОВЫЕ КРЕДИТЫ/ АВАНСЫ – торговая кредиторская задолженность перед нерезидентами за импорт товаров и услуг, а также авансы, полученные от нерезидентов в счет будущей поставки товарно-материальных запасов, работ и услуг (предоплата по экспорту товаров и услуг). СООДА КРЕДИТТЕРИ/ АВАНСТАР – товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү импорттоо үчүн резидент эместердин алдындагы соода кредиттик карыз, ошондой эле товардык материалдык камдыктарды, иштерди жана кызмат көрсөтүүлөрдү (товарларды жана кызмат көрсөтүүлөрдү экспорттоо боюнча алдын ала төлөө) келечекте жөнөтүүнүн эсебинен резидент эместерден алынган аванстар. ТРАНЗИТНЫЕ ТОВАРЫ – это товары, перемещаемые с одной таможенной территории на другую. ТРАНЗИТТИК ТОВАРЛАР - бул үчүнчү өлкө аркылуу бир бажы аймагынан башка бир аймакка өтүүчү товарлар. ТРАНСПОРТИРОВАНИЕ ГРУЗОВ – это перекачка нефти (нефтепродуктов, газа), т.е. транспортирование грузов по трубопроводам, первоначальное отправление груза, принятого предприятиями трубопроводного транспорта, для доставки из районов добычи (производства) или из-за границы в пункты потребления (перевалочные базы, предприятия по переработке, газораспределительные станции, пункты налива в вагоны цистерны, танкерные суда, автомобили-цистерны и т.п.). ЖҮКТӨРДҮ ТАШУУ - бул мунайзатты (нефть, газ) сордуруп чыгаруу, б.а. казып алуу районунан (өндүрүштөн) же чет өлкөдөн керектөөчү пункттарга (кайра жүктөө базалары, кайра иштетүү боюнча ишканалар, газ бөлүштүрүүчү станциялар, вагон-цистерналарга куюу пункттары, танкердик кемелер, автоунаа-цистерналар ж.б.) түтүк аркылуу өткөрүү боюнча транспорт ишканалары тарабынан кабыл алынган баштапкы жүктөрдү жөнөтүү боюнча жүктү транспорт менен ташуу. ТРАНКИНГОВАЯ (ПОДВИЖНАЯ РАДИОТЕЛЕФОННАЯ) СВЯЗЬ –это транкинговая связь, которая предназначена для обеспечения мобильных подвижных пользователей двухсторонней связью независимо от местоположения во всем регионе действия сети за счет использования вынесенных приемо-передающих станций и различных ретрансляторов. ТРАНКИНГДИК (КЫЙМЫЛДУУ РАДИОТЕЛЕФОН) БАЙЛАНЫШ – бул чыгарылган кабыл алуу-берүү станцияларын жана ар түрдүү ретрансляторлорду пайдалануунун эсебинен бардык региондордо тармакты ишке киргизүү, жайгашкан жерине карабастан эки тараптуу байланыш менен мобилдик кыймылдуу пайдалануучуларды камсыздоо үчүн арналган транкингдик байланыш. ТРАНКИНГОВЫЕ СИСТЕМЫ – сектор рынка, который имеет с обычными радиосистемами много общих черт. Так, радиус зон обслуживания как в транкинговых, так и в обычных системах делается максимально возможным и зависит в основном от высоты подвеса антенн базовых станций. ТРАНКИНГ СИСТЕМАЛАРЫ – радио системалары менен жалпы мүнөздөмөлөргө ээ болгон рынок сектору. Тейлөө чөлкөмүнүн радиусу транкингдик да, жөнөкөй тутумдарда да максималдуу мүмкүнчүлүктө жасалат жана негизинен базалык станциялардын антенналарынын илинген бийиктигине жараша болот. ТУРИСТСКИЕ ПЕРЕВОЗКИ – информация о перевозках пассажиров по видам сообщения, развитии транспортного обслуживания туристов на железнодорожном, воздушном и автомобильном транспорте. ТУРИСТТИК ТАШУУЛАР – каттамдардын түрлөрү боюнча жүргүнчүлөрдү ташуу, темир жол, аба жана автоунаа транспортунда туристтерди транспорттук жактан тейлөөнүн өнүгүшү жөнүндө маалымат. ТУРИСТСКИЕ РЕСУРСЫ – информация о числе и посещаемости учреждений культуры и искусства. Приводятся данные по театрам, музеям, концертным организациям, цирку, киноустановкам, а также заповедникам и природным национальным паркам.
ЗАПОВЕДНИКИ - уникальные или наиболее типичные для географических зон участки территории, изъятые из хозяйственного пользования для сохранения и изучения природного комплекса. Целью заповедников служит также восстановление популяции ценных птиц, животных и растений.
ТУРИСТТИК РЕСУРСТАР – маданият жана искусство мекемелеринин саны жана аларга келип көрүүлөр жөнүндө маалымат. Театр, музей, концерттик уюмдар, цирк, киножабдуулар, ошондой эле коруктар жана улуттук жаратылыш парктар тууралуу маалыматтар келтирилет.
КОРУКТАР – аймактын уникалдуу участоктору же болбосо географиялык чөлкөмдөрү (зоналары) үчүн мүнөздүү участоктор, алар табигый комплексти сактоо жана иликтөө үчүн чарбалык колдонуудан тышкары чыгарылган. Коруктардын максаты – баалуу куштарды, жаныбарларды жана өсүмдүктөрдү жалпыга ачык жарыялоону (публикациялоону) калыбына келтирүү болуп саналат.
У
УБОРОЧНАЯ ПЛОЩАДЬ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ КУЛЬТУР – это площадь, на которой в текущем году должна производиться уборка урожая. Ее размер определяют исключением из весенней продуктивной площади участков, на которых посевы погибли летом данного года. АЙЫЛ ЧАРБА ӨСҮМДҮКТӨРҮН ЖЫЙНОО АЯНТЫ – бул үстүдөгү жылы андан түшүм жыйнала турган аянт. Анын өлчөмү, үстүдөгү жылдын жай айларында анда себилген өсүмдүктөр жарактан чыккан участоктордун жазгы өндүрүмдүү аянтынан алып салуу менен аныкталат. УРОВЕНЬ ДЕТСКОЙ БЕДНОСТИ – дети в возрасте 0-17 лет, проживающие в домохозяйствах со среднедушевыми потребительскими расходами ниже черты бедности, в процентах к общей численности детей соответствующего возраста. БАЛДАРДЫН КЕДЕЙЛИК ДЕҢГЭЭЛИ – киши башына керектөө чыгымдары кедейликтин чегинен төмөн үй чарбаларда жашаган 0-17 жаш курактагы балдар, тиешелүү курактагы балдардын жалпы санына карата, пайыз менен. УРОВЕНЬ ЖИЗНИ – совокупность материальных и духовных благ и услуг, обеспечивающих удовлетворение жизненно необходимых потребностей населения. ЖАШОО ДЕҢГЭЭЛИ – калктын жашоосунун зарыл болгон муктаждыктарын канааттандырууну камсыз кылуучу материалдык жана руханий жыргалчылыктардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн жыйындысы. УРОВЕНЬ БЕДНОСТИ – доля населения, уровень потребления которого ниже черты бедности. КЕДЕЙЛИКТИН ДЕҢГЭЭЛИ – калктын үлүшү, алардын керектөө деңгээли кедейликтин чегинен төмөн. УРОВЕНЬ БЕЗРАБОТИЦЫ –удельный вес численности безработных в численности рабочей силы, измеренный в процентах. ЖУМУШСУЗДУК ДЕҢГЭЭЛИ – пайыз менен өлчөнгөн жумушчу күчтүн санындагы жумушсуздардын санынын салыштырма салмагы. УРОВЕНЬ БЕЗРАБОТИЦЫ СРЕДИ МОЛОДЕЖИ – удельный вес численности безработного населения в возрасте 15-28 лет в численности рабочей силы в этом же возрасте, измеренный в процентах. ЖАШТАР АРАСЫНДА ЖУМУШСУЗДУК ДЕҢГЭЭЛИ –пайыз менен өлчөнгөн ушул эле курактагы жумушчу күчтүн санында 15–25 жаш курактагы жумушсуз калктын санынын салыштырма салмагы. УРОВЕНЬ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ НА 100 000 НАСЕЛЕНИЯ – отношение числа больных с впервые установленным диагнозом к среднегодовой численности постоянного населения, полученный результат умножается на 100 000. КАЛКТЫН 100 000ине АЛГАНДА ООРУГА ЧАЛДЫГУУ ДЕҢГЭЭЛИ – биринчи жолу диагноз менен аныкталган оорулуулардын санынын туруктуу калктын орточо жылдык санына карата катышы, алынган натыйжа 100 000 көбөйтүлөт. УРОВЕНЬ ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ БЕЗРАБОТНЫХ В ЧИСЛЕННОСТИ РАБОЧЕЙ СИЛЫ – доля численности безработных, зарегистрированных в государственных органах занятости, в численности экономически активного населения, измеренная в процентах. ЖУМУШЧУ КҮЧТҮН САНЫНДА КАТТАЛГАН ЖУМУШСУЗДАРДЫН ДЕҢГЭЭЛИ – жумуш менен камсыздоочу мамлекеттик органдарда, экономикалык активдүү калктын санында катталган жумушсуздардын санында пайыз менен өлчөнгөн үлүшү. УРОВЕНЬ УЧАСТИЯ В СОСТАВЕ РАБОЧЕЙ СИЛЫ – удельный вес численности рабочей силы в общей численности населения в возрасте 15 лет и старше, измеренный в процентах. ЖУМУШЧУ КҮЧТҮН КУРАМЫНДА КАТЫШУУ ДЕҢГЭЭЛИ – пайыз менен өлчөнгөн 15 жана андан жогору жаш курактагы жумушчу күчтүн санынын салыштырма салмагы. УРОВЕНЬ КРАЙНЕЙ БЕДНОСТИ – доля населения с уровнем потребления ниже крайней черты бедности. АКЫРКЫ КЕДЕЙЛИК ДЕҢГЭЭЛИ – калктын керектөө деңгээли кедейликтин акыркы чегинен төмөн болгон үлүшү. УРОВЕНЬ КРАЙНЕЙ ДЕТСКОЙ БЕДНОСТИ – дети в возрасте 0-17 лет, проживающие в домохозяйствах со среднедушевыми потребительскими расходами ниже крайней черты бедности, в процентах к общей численности детей соответствующего возраста. БАЛДАРДЫН АКЫРКЫ КЕДЕЙЛИК ДЕҢГЭЭЛИ – киши башына керектөө чыгымдары кедейликтин акыркы чегинен да төмөн үй чарбаларда жашаган 0-17 жаш курактагы балдар, тиешелүү курактагы балдардын жалпы санына карата, пайыз менен. УРОВЕНЬ ПРЕСТУПНОСТИ НА 10 000 НАСЕЛЕНИЯ – число зарегистрированных преступлений в расчете на 10 тысяч населения данного района, области, республики. КАЛКТЫН 100 000ине АЛГАНДА
КЫЛМЫШТУУЛУК ДЕҢГЭЭЛИ – республиканын, облустун, райондун калкынын 10 миңине деп эсептегендеги катталган кылмыштардын саны.
УРОЖАЙНОСТЬ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ КУЛЬТУР – показатель, характеризующий средний сбор сельскохозяйственной продукции с единицы площади. АЙЫЛ ЧАРБА ӨСҮМДҮКТӨРҮНҮН ТҮШҮМДҮҮЛҮГҮ – аянт бирдигинен айыл чарба өндүрүмүнүн орточо жыйымын мүнөздөөчү көрсөткүч. УСЛУГИ – это виды деятельности, осуществляемые производителями по заказу потребителей, в процессе выполнения которых не создается новый материально-вещественный продукт, но изменяется качество имеющегося продукта или вида деятельности. КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮЛӨР – бул
керектөөчүлөрдүн тапшырыгы боюнча өндүрүүчүлөр тарабынан ишке ашырылган ишмердиктин түрлөрү, аларды аткаруу процессинде жаңы материалдык буюм өнүм чыгарылбайт, бирок, болгон өнүмдүн сапаты же ишмердиктин түрү өзгөрөт.
УСЛУГИ ИНФОРМАЦИИ И СВЯЗИ – услуги издательской деятельности, в том числе издание программного обеспечения; производство кинофильмов, видео- и телевизионных программ, звукозапись и издание музыки, радиовещание и телевидение; объемы услуг связи от передачи и приема информации с помощью различных средств связи, предоставление услуг в области информационных технологий и предоставлении прочих информационных услуг. МААЛЫМАТ ЖАНА БАЙЛАНЫШ КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮ – басма ишмердиги, анын ичинде программалык камсыздоону басып чыгаруу; кинотасмаларды, видео жана телекөрсөтүү программаларын өндүрүү, үн жазуу жана музыка басып чыгаруу, радио уктуруу жана теле көрсөтүү; маалыматтык технологиялар жана байланыштын түрдүү каражаттарынын жардамы менен маалыматты берүү жана кабыл алуу кызмат көрсөтүүсү жана башка маалыматтык кызмат көрсөтүүлөрдүн көлөмү. УСЛУГИ ТРАНСПОРТА – деятельность, связанная с услугами пассажирского и грузового транспорта. УНАА КЫЗМАТТАРЫ – жүргүнчү жана жүк ташуучу унаа кызматтарына байланышкан ишмердиктер. УСЛУГИ СВЯЗИ – услуги деятельности национальной почты, курьерская деятельность и услуги электрической связи городской и сельской телефонной сети, международной и междугородной телефонной сети, телеграфа, трансляции телевизионных программ, по обеспечению доступа к сети «Интернет», мобильной телефонной связи. БАЙЛАНЫШ КЫЗМАТТАРЫ – улуттук почта ишмердиги, чабармандык ишмердик менен шаардык жана айылдык телефон түйүндөрүнүн электрондук байланыш кызматтары, эл аралык жана шаар аралык телефон түйүндөрү, телеграф, телекөрсөтүү программаларын берүүлөр, «Интернет» түйүнүнө туташууну камсыз кылуу, уюлдук телефон байланыш кызматтары. УСЛУГИ ПО ОПЕРАЦИЯМ С НЕДВИЖИМЫМ ИМУЩЕСТВОМ – объемы услуг, оказанных арендодателями, агентами или посредниками по продаже или покупке недвижимости, аренде недвижимости, оценке недвижимости или получению имущества кредитором, который возвращает его после погашения долга; по управлению недвижимостью и определению прав собственности на недвижимость. КЫЙМЫЛСЫЗ МҮЛК ОПЕРАЦИЯЛАРЫ БОЮНЧА КЫЗМАТ КӨРСӨТҮҮЛӨР – кыймылсыз мүлктү сатуу же сатып алуу, кыймылсыз мүлктү ижарага алуу, кыймылсыз мүлктү баалоо же карыз төлөнгөндөн кийин кайтарылуучу мүлктү кредитор тарабынан алуу, кыймылсыз мүлктү башкаруу жана кыймылсыз мүлккө менчиктик укугун аныктоо боюнча ижарага берүүчүлөрдүн, агенттердин же ортомчулардын көрсөткөн кызматтарынын көлөмдөрү. УСЛУГИ ОБРАЗОВАНИЯ – платные (рыночные) услуги дошкольного, школьного образования, технического и профессионального среднего образования, высшего образования, деятельности вечерних образовательных школ, обучение на различных курсах для взрослых и детей, прочее образование, не включенное в другие группировки. БИЛИМ БЕРҮҮ КЫЗМАТТАРЫ – мектепке чейинки, мектепте билим берүү, техникалык жана кесиптик орто билим берүү, жогорку билим берүү, кечки билим берүү мектептеринин ишмердиги, чоңдор жана балдар үчүн ар кандай курстарда окутуу, башка топторго киргизилбеген башка билим берүү боюнча акылуу (рыноктук) кызмат көрсөтүүлөр. УСЛУГИ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ И СОЦИАЛЬНОЕ ОБСЛУЖИВАНИЕ НАСЕЛЕНИЯ – услуги больничных учреждений, врачебной практики, прочей деятельности по охране здоровья человека, предоставлению социальных услуг. САЛАМАТТЫКТЫ САКТОО КЫЗМАТТАРЫ ЖАНА КАЛКТЫ СОЦИАЛДЫК ЖАКТАН ТЕЙЛӨӨ – оорукана мекемелеринин кызматтары, дарыгерлердин тажрыйбалары, адамдын саламаттыгын сактоо боюнча башка ишмердиктер, социалдык кызмат көрсөтүүлөр. УСЛУГИ ПРОЧЕЙ ОБСЛУЖИВАЮЩЕЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ – услуги по ремонту компьютеров, предметов личного пользования и бытовых товаров и прочее индивидуальное (персональное) обслуживание. БАШКА ТЕЙЛӨӨ ИШМЕРДИК БОЮНЧА КЫЗМАТТАР – компьютерлерди, жеке колдонуучу буюмдарды жана тиричилик товарларды оңдоо жана башка жеке (персоналдык) тейлөө боюнча кызмат көрсөтүүлөр. УСЛУГИ ПО ФИНАНСОВОМУ ПОСРЕДНИЧЕСТВУ И СТРАХОВАНИЮ – деятельность, связанная с получением и перераспределением финансовых средств и страхованием. ФИНАНСЫЛЫК ОРТОМЧУЛУК ЖАНА КАМСЫЗДАНДЫРУУ БОЮНЧА КЫЗМАТТАР – финансылык каражаттарды алуу, кайра бөлүштүрүү жана камсыздандыруу менен байланышкан ишмердик. ПОЧТОВЫЕ УСЛУГИ – услуги служб национальной почты для местных и зарубежных адресатов по приему, сбору, обработке и доставке газет, журналов и других периодических изданий, также услуги по подписке на периодические издания. ПОЧТА КЫЗМАТТАРЫ – жергиликтүү жана чет элдик даректер боюнча газеталарды, журналдарды жана башка мезгилдик басылмаларды кабыл алуу, чогултуу, иштетүү жана жеткирүү үчүн улуттук почта кызмат көрсөтүүлөрү, ошондой эле мезгилдик басылмаларга жазылуу боюнча кызмат көрсөтүүлөр. УСТАВНЫЙ КАПИТАЛ - размер вкладов учредителей, внесенных ими при открытии компании, или размер эмиссии, зарегистрированной государственными органами. УСТАВДЫК КАПИТАЛ - компанияны ачуу учурунда алар тарабынан киргизилген демөөрчүлөрдүн салымдарынын өлчөмү же мамлекеттик органдарында катталган эмиссиянын өлчөмү. УЧРЕЖДЕНИЕ КУЛЬТУРЫ КЛУБНОГО ТИПА – клубы, дома культуры, центры народного творчества, автоклубы, деятельность коллективов самодеятельного народного творчества и других клубных формирований. КЛУБ ТИБИНДЕГИ МАДАНИЯТ МЕКЕМЕСИ – клубдар, маданият үйлөрү, элдик чыгармачылык борборлор, автоклубдар, өз демилгеси менен иштеген элдик чыгармачылык жамааттардын иши жана башка клубдук түзүлүштөр. Ф
ФАКТИЧЕСКИ УБРАННАЯ ПЛОЩАДЬ – площадь, на которой проведены уборочные работы. ИШ ЖҮЗҮНДӨ ТҮШҮМ ЖЫЙНАЛГАН АЯНТ – түшүм жыйноо иштери жүргүзүлүп бүткөн аянт. ФИЗИЧЕСКОЕ ЛИЦО, ЗАНЯТОЕ ИНДИВИДУАЛЬНОЙ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬЮ – гражданин, имеющий право заниматься предпринимательской деятельностью без образования юридического лица с момента государственной регистрации в качестве индивидуального предпринимателя или на патентной основе по отдельным видам предпринимательской деятельности согласно Законодательству Кыргызской Республики. ЖЕКЕ ИШКЕРЛИК МЕНЕН ИШ ЖҮРГҮЗҮҮЧҮ ЖЕКЕ ЖАК – Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык юридикалык жакты түзбөстөн, жеке ишкер катары мамлекеттик каттоодон өткөн учурдан тартып иштөөгө, же патенттик негизде ишкерлик иштин белгилүү түрү боюнча иштөөгө укугу бар жаран. ФИНАНСЫ ТУРИСТСКОЙ СФЕРЫ - данные о финансовом состоянии предприятий и организаций сферы туризма. ТУРИСТТИК ЧӨЙРӨНҮН ФИНАНСЫСЫ – туризм чөйрөсүндө иштеген ишканалардын жана уюмдардын финансылык абалы жөнүндө маалымат. ФИНАНСОВЫЙ СЧЕТ – это счет операций с финансовыми активами и обязательствами, которые осуществляются между институциональными единицами, являющимися резидентами данной страны, и между институциональными единицами- резидентами и остальным миром. ФИНАНСЫЛЫК ЭСЕП – финансылык эсептеги финансылык активдер жана милдеттенмелер менен болгон операциялар эсеби, алар ошол өлкөнүн резиденттери болуп саналган институционалдык резидент-бирдиктердин жана башка дүйнө ортосунда жүргүзүлөт. ФИНАНСОВЫЙ ЛИЗИНГ – это вид лизинга, связанный с реализацией договора лизинга, в котором лизингодателю в основе лизинговых платежей посредством начисления амортизации (по правилам страны, определенной в договоре) возмещается стоимость предмета лизинга в размере не менее 75% его первоначальной (восстановительной) стоимости независимо от того, будет ли сделка завершена выкупом объекта лизинга лизингополучателем или его возвратом лизингодателю. ФИНАНСЫЛЫК ЛИЗИНГ – бул лизинг келишимин ишке ашырууга байланышкан лизингдин түрү, анда бүтүм лизинг алуучу тарабынан лизинг объектисин сатып алуу менен аяктагандыгына же аны лизинг берүүчүгө кайтарып бергендигине карабастан, амортизация чегерүү аркылуу лизинг төлөө курамында (келишимде белгиленген тараптын эрежеси боюнча) алгачкы (калыбына келтирилген) наркынын 75% дан аз эмес өлчөмдө лизинг предметинин наркы лизинг берүүчүгө кайтарып берилет. ФИНАНСОВЫЕ ВЛОЖЕНИЯ – долгосрочные и краткосрочные инвестиции предприятия в депозитные вклады, ценные бумаги, уставные фонды других предприятий стран СНГ и других государств, а также кредиты и займы, выданные другим хозяйствующим субъектам. ФИНАНСЫЛЫК САЛЫМДАР – депозиттик салымдарга, баалуу кагаздарга, КМШ өлкөлөрүнүн жана башка мамлекеттердин ишканаларынын уставдык фонддоруна узак мөөнөттүү жана кыска мөөнөттүү инвестициялары, ошондой эле башка чарба жүргүзүүчү субъекттерге берилген кредиттер жана карыздар. ФОНДООТДАЧА – показатель эффективности использования основных производственных фондов. Исчисляется как отношение объема произведенной продукции, работ и услуг за определенный период к средней стоимости основных производственных фондов за этот же период. ФОНДДУК КАЙТАРЫМ – негизги өндүрүштүк фонддорду пайдалануунун натыйжалуулук көрсөткүчү. Белгилүү мезгилдин ичинде өндүрүлгөн өндүрүмдүн, иштин, кызматтардын көлөмүнүн ушул эле мезгил ичинде негизги өндүрүштүк фонддордун орточо наркына карата катышы катары эсептелет. ФОНДОВООРУЖЕННОСТЬ – показатель, характеризующий оснащенность работников предприятия или отраслей основными производственными фондами. Рассчитывается как отношение среднегодовой стоимости основных производственных фондов к среднегодовой списочной численности работников. ФОНДДУК ЖАБДУУ – ишкананын же тармактын кызматкерлерин негизги өндүрүштүк фонддор менен жабдылышын мүнөздөөчү көрсөткүч. Негизги өндүрүштүк фонддордун орточо жылдык наркынын орточо жылдык тизмедеги кызматкерлердин санына карата катышы катары эсептелет. Х
ЦЕНЫ НА ТУРИСТСКИЕ УСЛУГИ – данные об индексе потребительских цен и тарифов (ИПЦ) на отдельные виды платных услуг и их средние цены. ИПЦ характеризует изменение тарифов во времени и пространстве и измеряет отношение стоимости фиксированного набора услуг в текущем периоде к его стоимости в базисном периоде. Средние цены и тарифы на услуги-представители по республике исчисляются из средних цен по регионам, взвешенных на долю регионов в общем объеме потребительских расходов населения. ТУРИСТТИК КЫЗМАТТАРГА КАРАТА БААЛАР – акы төлөнүүчү тейлөөлөрдүн айрым түрлөрүнүн керектөө бааларынын жана тарифтеринин индекси (КБИ) жана алардын орточо баалары жөнүндө маалымат. КБИ убакыттын жана мейкиндиктин ичинде тарифтердин өзгөрүлүшүн мүнөздөйт, ошондой эле кезектеги мезгилдин ичинде так аныкталган тейлөөлөрдүн наркынын базистик мезгил ичиндеги наркына карата салыштырмалуулугун ченейт. Республика боюнча өкүл-кызматтардын орточо баалары жана тарифтери аймактар боюнча калктын керектөөчү чыгымдарынын жалпы көлөмүндөгү аймактардын үлүшүнөн өлчөнгөн орточо баалардан эсептелет. ЦЕНТР СЕМЕЙНОЙ МЕДИЦИНЫ (ЦСМ) – государственное медицинское учреждение, оказывающее медико-санитарную помощь населению на амбулаторном уровне, осуществляющее координацию деятельности Групп семейных врачей и служб по оказанию первичной специализированной медико-санитарной помощи. (Типовое положение «О Центре семейной медицины» от 30 января 2002 года №34). ҮЙ-БҮЛӨЛҮК МЕДИЦИНА БОРБОРУ (ҮМБ) – калкка амбулаториялык деңгээлде медициналык-санитардык жардам көрсөтүүчү, үй-бүлөлүк дарыгерлер топторунун жана биринчи адистештирилген медициналык-санитардык жардам көрсөтүү боюнча кызматынын координациялоо ишин жүзөгө ашыруучу мамлекеттик медициналык мекеме. ЦЕНЫ НА ПРОДОВОЛЬСТВЕННЫЕ ТОВАРЫ – цены на отобранные для регистрации конкретные виды продовольственных товаров, по которым они реализуются конечному потребителю (населению), учитывают все расходы и налоги, кроме дополнительных платежей за доставку. АЗЫК-ТҮЛҮК ТОВАРЛАРГА БААЛАР – тандалып алынган азык-түлүк товарларынын конкреттүү түрлөрүн каттоо үчүн баалар, ошол баалар боюнча акыркы керектөөчүгө (элге) сатылат, жеткирүү үчүн кошумча төлөмдөрдөн башка, бардык чыгымдар жана салыктар эсепке алынат. ЦЕНЫ НА НЕПРОДОВОЛЬСТВЕННЫЕ ТОВАРЫ – цены на отобранные для регистрации конкретные виды продовольственных товаров, по которым они реализуются конечному потребителю (населению), учитывают все расходы и налоги, кроме дополнительных платежей за доставку. АЗЫК-ТҮЛҮК ЭМЕС ТОВАРЛАРГА БААЛАР – азык-түлүк товарларынын конкреттүү түрлөрүн каттоо үчүн тандалып алынган баалар, ошол баалар боюнча акыркы керектөөчүгө (элге) сатылат, жеткирүү үчүн кошумча төлөмдөрдөн башка, бардык чыгымдар жана салыктар эсепке алынат. ЦЕНЫ И ТАРИФЫ НА ПЛАТНЫЕ УСЛУГИ - оплата за единицу отобранных для регистрации различных видов платных услуг, оказываемых населению (образование, здравоохранение, ритуальные, жилищно-коммунальные, культурно-бытовые и т.д.). АКЫЛУУ КЫЗМАТТАРГА БААЛАР ЖАНА ТАРИФТЕР – калкка көрсөтүлүүчү акылуу кызмат көрсөтүүлөрдүн ар кандай түрүн (билим берүү, саламаттык сактоо, сөөк коюу, турак-жай коммуналдык, маданий-турмуш-тиричилик ж.б. кызматтарды) каттоого тандалып алынган бирдик акы. ЦЕНЫ ПРЕДПРИЯТИЙ-ПРОИЗВОДИТЕЛЕЙ – цена единицы произведенной промышленной продукции в момент ее выхода из ворот предприятия, без учета НДС, акцизов, прочих косвенных налогов, торговой, сбытовой наценки, транспортных и других расходов, связанных с движением продукции от производителя к покупателю. ӨНДҮРҮҮЧҮ ИШКАНАЛАРДЫН БААЛАРЫ – өндүрүлгөн өнөр жай товарларын, өнүмдөрдү өндүрүүчүлөрдөн сатып алуучуларга чейинки кыймылын, КНСти, акциздерди, башка кыйыр салыктарды, соода, сатып өткөрүү баасын, транспорттук жана башка чыгымдарды эске албаганда, ишканадан тышка чыгаруу учурундагы өнүмдөрдүн баасы. ЦИРК – зрелищное предприятие, располагающее зданием с ареной (манежем), в котором даются цирковые представления. ЦИРК – цирк оюндары көрсөтүлө турган аренасы (манежи) бар имараты менен көркөм оюн-зоок ишканасы. Ч
ЧАСТНЫЙ ЖИЛИЩНЫЙ ФОНД - фонд, находящийся в собственности граждан и негосударственных юридических лиц, в том числе жилищно-строительных кооперативов (ЖСК). ЖЕКЕ ТУРАК ЖАЙ ФОНДУ – жарандардын жана мамлекеттик эмес юридикалык жактардын, анын ичинде турак жай курулуш кооперативдердин менчигинде турган фонд. ЧАСТОТА АБОРТОВ НА 100 РОДИВШИХСЯ – отношение общего числа абортов за год к общему числу родившихся на 100 родившихся. ТӨРӨЛГӨНДӨРДҮН 100нө БОЮНАН АЛДЫРУУНУН ЖЫШТЫГЫ –төрөлгөндөрдүн 100нө бир жылдык боюнан алдыруунун жалпы санынын катышы. ЧЕРТА БЕДНОСТИ – граница минимального дохода на одного человека, необходимого для удовлетворения минимальных потребностей человека. КЕДЕЙЛИКТИН ЧЕГИ – адамдын минималдуу керектөөлөрүн канааттандыруу үчүн бир адамга зарыл болгон минималдуу киреше чеги. ЧЕРТА КРАЙНЕЙ БЕДНОСТИ – граница минимального дохода на одного человека, необходимого для удовлетворения минимальных потребностей человека в питании на уровне 2100 ккал в день. КЕДЕЙЛИКТИН АКЫРКЫ ЧЕГИ – aдамдын суткасына минималдуу 2100 ккал тамактануу талабын канааттандыруу үчүн зарыл болгон минималдуу киреше чеги. ЧИСЛО ВЫБЫВШИХ – число лиц, выехавших с данного региона за его пределы за отчетный период. ЧЫГЫП КЕТКЕНДЕРДИН САНЫ – отчеттук мезгил ичинде ошол региондун чегинен чыгып кеткен адамдардын саны. ЧИСЛО ЧИТАТЕЛЕЙ БИБЛИОТЕК – общее число читателей, пользующихся библиотекой в течение отчетного года. Подсчет проводится по читательским формулярам. КИТЕПКАНАЛАРДЫН ОКУРМАНДАРЫНЫН САНЫ – отчеттук жыл ичинде китепканага кирген окурмандардын жалпы саны. Эсептөө окурмандардын формулярлары боюнча жүргүзүлөт. ЧИСЛЕННОСТЬ ПОЛУЧАТЕЛЕЙ ПЕНСИЙ – число лиц на конец (начало) отчетного года, которым назначена ежемесячная денежная сумма на условиях, предусмотренных законодательством о пенсионном обеспечении. Общая численность пенсионеров подсчитывается по числу лицевых счетов пенсионеров, состоящих на учете в органах социальной защиты. ПЕНСИЯ АЛУУЧУЛАРДЫН САНЫ – пенсиялык камсыз кылуу жөнүндө мыйзамда каралган шарттарда аларга ар айлык акчалай сумма дайындалган, отчеттук жылдын аягына (башына) карата адамдардын саны. Пенсионерлердин жалпы саны социалдык коргоо органдарында каттоодо турган пенсионерлердин өздүк эсептеринин саны боюнча эсептелет. ЧИСЛЕННОСТЬ ПОЛУЧАТЕЛЕЙ ГОСУДАРСТВЕННЫХ СОЦИАЛЬНЫХ ПОСОБИЙ – численность получателей государственных социальных пособий по инвалидности, по случаю потери кормильца и по возрасту – число лиц на конец (начало) отчетного года, которым назначена ежемесячная денежная сумма на условиях, предусмотренных законом Кыргызской Республики «О государственном социальном пособии». Общая численность получателей государственных социальных пособий подсчитывается по числу лицевых счетов получателей, состоящих на учете в органах социальной защиты. МАМЛЕКЕТТИК СОЦИАЛДЫК ЖӨЛӨКПУЛДАРДЫ АЛУУЧУЛАРДЫН САНЫ – майыптыгы, үй-бүлөнү багуучунун өлүмү жана жаш курагы боюнча мамлекеттик социалдык жөлөкпул алуучулардын саны, аларга "Мамлекеттик социалдык жөлөкпулдар жөнүндө" Кыргыз Республикасынын Мыйзамында каралган шарттарда ар айлык акчалай сумма дайындалган, отчеттук жылдын аягына (башына) карата болгон адамдардын саны. Мамлекеттик социалдык жөлөкпул алуучулардын жалпы саны социалдык коргоо органдарынын каттоосунда турган, алуучулардын өздүк эсептеринин саны боюнча эсептелет. ЧИСЛО ЗАРЕГИСТРИРОВАННЫХ ПРЕСТУПЛЕНИЙ – число выявленных и официально взятых на учет общественно опасных деяний, предусмотренных уголовным законодательством. КАТТАЛГАН КЫЛМЫШТАРДЫН САНЫ –кылмыш-жаза мыйзамдарында каралган аныкталган жана расмий катталган коомго коркунучтуу жосундардын саны. ЧИСЛО ОСУЖДЕННЫХ ЛИЦ – лица, в отношении которых судами вынесено обвинительные приговоры, вступившие в законную силу. СОТТОЛГОН АДАМДАРДЫН САНЫ – соттор тарабынан айыптоо өкүмдөрү чыгарылган, мыйзамдуу түрдө күчүнө кирген соттолгон жактардын саны. ЧИСЛО ВЫЯВЛЕННЫХ ЛИЦ, СОВЕРШИВШИХ ПРЕСТУПЛЕНИЯ – официально взятые на учет лица по преступлениям, предварительное расследование которых окончено. КЫЛМЫШ ЖАСАГАНДЫГЫ АНЫКТАЛГАН АДАМДАРДЫН САНЫ - алдын ала тергөө иштери аяктаган кылмыштары үчүн расмий катталган адамдар. ЧИСЛО МЕСТ В ДОШКОЛЬНЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЯХ – фактическое число мест в дошкольных образовательных организациях. МЕКТЕПКЕ ЧЕЙИНКИ БИЛИМ БЕРҮҮ УЮМДАРДАГЫ ОРУНДАРДЫН САНЫ – мектепке чейинки билим берүү уюмдарда иш жүзүндөгү орундардын саны ЧИСЛЕННОСТЬ ДЕТЕЙ В ДОШКОЛЬНЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЯХ – численность детей дошкольного возраста, состоящих на конец отчетного года (на 31 декабря) в списках дошкольной образовательной организации, независимо от того, посетили дети в этот день дошкольную образовательную организацию или нет. МЕКТЕПКЕ ЧЕЙИНКИ БИЛИМ БЕРҮҮ УЮМДАРДАГЫ БАЛДАРДЫН САНЫ – ошол күнү балдар мектепке чейинки билим берүү уюмуна барганына же барбаганына карабастан, отчеттук жылдын аягына (31-декабрга) карата мектепке чейинки билим берүү уюмунун тизмелеринде катталган, мектепке чейинки курактагы балдардын саны. ЧИСЛЕННОСТЬ РАБОТНИКОВ ДОШКОЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ – фактическая численность всех работников дошкольной организации, включая совместителей. Весь педагогический персонал распределяется на персонал, работающий с полной и неполной нагрузкой. МЕКТЕПКЕ ЧЕЙИНКИ УЮМДАРДАГЫ ЖУМУШКЕРЛЕРДИН САНЫ – мектепке чейинки уюмдардын бардык кызматкерлеринин, анын ичинде айкалыштырып иштегендердин иш жүзүндөгү саны.
Бардык педагогикалык персонал толук жана толук эмес жүктөм менен иштеген персоналга бөлүштүрүлөт.
ЧИСЛЕННОСТЬ УЧАЩИХСЯ – численность обучающихся в дневных общеобразовательных школах. Численность учащихся характеризуется данными на начало учебного года: по типам школ, классам, возрастам, полу и другим показателям. Сведения о численности учащихся, окончивших класс и переведенных в следующий класс, приведены на конец прошлого учебного года. ОКУУЧУЛАРДЫН САНЫ – күндүзгү жалпы билим берүүчү мектептерде окугандардын саны. Окуучулардын саны окуу жылынын башталышына карата маалыматтар менен: мектептердин типтери, класстар, курагы, жынысы боюнча жана башка көрсөткүчтөр боюнча берилет. Классты бүтүргөн жана кийинки класска которулган окуучулардын саны тууралуу маалыматтар өткөн окуу жылынын аягына карата көрсөтүлөт. ЧИСЛО ДНЕВНЫХ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ШКОЛ – это число данных по дневным общеобразовательным школам, гимназиям, лицеям, школам для детей с ограниченными возможностями в развитии, специальным школам для детей и подростков, нуждающихся в особых условиях воспитания, комплексам «школа-детский сад». Дневные общеобразовательные школы группируются по типам школ: начальные, основные и средние. В общее число общеобразовательных школ не включаются школы при средних и высших профессиональных учебных заведениях. КҮНДҮЗГҮ ЖАЛПЫ БИЛИМ БЕРҮҮЧҮ МЕКТЕПТЕРДИН САНЫ – күндүзгү жалпы билим берүүчү мектептер, гимназиялар, лицейлер, өнүгүү мүмкүнчүлүгү чектелген балдар үчүн мектептер, тарбиялоонун өзгөчө шарттарына муктаж балдар жана өспүрүмдөр үчүн атайын мектептер, "мектеп-бала бакча" комплекстери боюнча маалыматтардын саны. Күндүзгү жалпы билим берүү мектептери мектептердин типтери боюнча: баштапкы, негизги жана орто болуп топтоштурулат. Жалпы билим берүүчү мектептердин жалпы санына орто жана кесиптик жогорку кесиптик окуу жайлардагы мектептер киргизилген жок. ЧИСЛЕННОСТЬ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ РАБОТНИКОВ – численность лиц, занимающихся обучением и воспитанием учащихся, имеющих соответствующее профессиональное образование, а также лица, не имеющие соответствующего профессионального образования, но из-за отсутствия необходимых специалистов по решению Совета организации, получившие право заниматься педагогической деятельностью. К педагогическим кадрам относятся физические лица, а не занимаемые педагогические должности. ПЕДАГОГИКАЛЫК ЖУМУШКЕРЛЕРДИН САНЫ – тиешелүү кесиптик билими бар, окуучуларды окутуу менен иш жүргүзгөн жактардын, ошондой эле тиешелүү кесиптик билими жок, бирок адистердин жоктугуна байланыштуу уюмдун Кеңешинин чечими боюнча педагогикалык ишмердик менен иштөөгө карата укук алган жактардын саны. Педагогикалык кадрларга педагогикалык кызмат ордун ээлегендер эмес, а жеке адамдар кирет. ЧИСЛО ВЕЧЕРНИХ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ШКОЛ – это число данных по вечерним (сменным) общеобразовательным школам. Вечерние (сменные) общеобразовательные школы сгруппированы по видам школ: основные и общие средние. В общее число общеобразовательных школ не включаются школы, имеющие отдельные классы или вечерние отделения при дневных общеобразовательных школах. КЕЧКИ ЖАЛПЫ БИЛИМ БЕРҮҮ УЮМДАРЫНЫН САНЫ – жалпы билим берүүчү кечки (кезметтик) мектептер боюнча маалыматтардын саны. Кечки (кезметтик) жалпы билим берүү мектептери мектептердин түрлөрү боюнча: негизги жана жалпы орто болуп топтоштурулат. Жалпы билим берүүчү мектептердин жалпы санына күндүзгү жалпы билим берүүчү мектептердин алдындагы өзүнчө класстары же кечки бөлүмдөрү бар мектептер киргизилбейт. ЧИСЛО ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ -
к числу образовательных организаций относятся дошкольные образовательные организации, общеобразовательные организации, внешкольные образовательные организации, специальные образовательные организации, организации дополнительного образования детей, подростков и молодежи, организации начального, среднего, высшего и послевузовского профессионального образования, организации дополнительного профессионального образования.
БИЛИМ БЕРҮҮ УЮМДАРЫНЫН САНЫ -
билим берүү уюмдарына мектепке чейинки билим берүү уюмдары, жалпы билим берүү уюмдары, мектептен тышкаркы билим берүү уюмдары, атайын билим берүү уюмдары, балдарга, өспүрүмдөргө жана жаштарга кошумча билим берүү уюмдары, башталгыч, орто, жогорку жана жогорку окуу жайдан кийинки кесиптик билим берүү уюмдары, кошумча кесиптик билим берүү уюмдары кирет.
ЧИСЛО ОРГАНИЗАЦИЙ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ – общее число больничных организаций, амбулаторно-поликлинических организаций, организаций скорой медицинской помощи, охраны материнства и детства всех форм собственности. САЛАМАТТЫК САКТОО УЮМДАРЫНЫН САНЫ – оорукана уюмдарынын, амбулаториялык-бейтапканалык уюмдардын, медициналык тез жардам уюмдарынын, бардык менчик формаларында энени жана баланы коргоо уюмдарынын жалпы саны. ЧИСЛЕННОСТЬ ВРАЧЕЙ – все врачи с высшим медицинским образованием, занятые на конец года, в лечебных, санитарных организациях, учреждениях социального обеспечения, медицинских научно- исследовательских институтах, а также учреждениях по подготовке кадров, в аппарате органов здравоохранения и др. В число врачей включаются физические лица, а не число занимаемых врачами должностей. ДАРЫГЕРЛЕРДИН САНЫ – жылдын аягына карата дарылоо, санитардык уюмдарда, социалдык камсыз кылуу мекемелеринде, медициналык илимий-изилдөө институттарында, ошондой эле кадрларды даярдоо боюнча мекемелерде, саламаттык сактоо органдарынын аппаратында жана башка жактарда иштеген, жогорку медициналык билими бар бардык дарыгерлер. Дарыгерлердин санына дарыгерлер тарабынан ээленген кызматтардын саны эмес, жеке жактар кирет. ЧИСЛО БОЛЬНИЧНЫХ КОЕК – число больничных коек на конец года, оборудованных необходимым инвентарем и готовых принять больных, независимо от того, заняты они больными или нет. ООРУКАНА КОЙКАЛАРЫНЫН САНЫ – жылдын аягына карата оорулуулар тарабынан ээленген, же боштугуна карабастан, зарыл керектүү шаймандар менен жабдылган жана оорулууларды кабыл алууга даяр болгон оорукана койкаларынын саны. ЧИСЛЕННОСТЬ ВРАЧЕЙ НА
10 000 НАСЕЛЕНИЯ – отношение числа врачей к среднегодовой численности постоянного населения, полученный результат умножается на 10 000.КАЛКТЫН 10000не ДАРЫГЕРЛЕРДИН САНЫ – туруктуу калктын орточо жылдык санына карата дарыгерлердин санынын катышы, алынган натыйжа 10 000ге көбөйтүлөт. ЧИСЛЕННОСТЬ СРЕДНЕГО МЕДИЦИНСКОГО ПЕРСОНАЛА НА 10 000 НАСЕЛЕНИЯ – отношение числа среднего медицинского персонала к среднегодовой численности постоянного населения, полученный результат умножается на 10 000. КАЛКТЫН 10 000ине ОРТО МЕДИЦИНАЛЫК КЫЗМАТКЕРЛЕРДИН САНЫ – орто медициналык кызматкерлердин санынын туруктуу калктын орточо жылдык санына болгон катышы, алынган натыйжа 10 000ге көбөйтүлөт. ЧИСЛО БОЛЬНИЧНЫХ КОЕК НА 10 000 НАСЕЛЕНИЯ – отношение числа больничных коек к среднегодовой численности постоянного населения, полученный результат умножается на 10 000. КАЛКТЫН 10 000ине ООРУКАНА КОЙКАЛАРЫНЫН САНЫ – ооруканадагы койкалардын санынын туруктуу калктын орточо жылдык санына карата катышы, алынган натыйжа 10 000ге көбөйтүлөт. ЧИСЛЕННОСТЬ ПОСТРАДАВШИХ ПРИ НЕСЧАСТНЫХ СЛУЧАЯХ – число пострадавших при несчастных случаях, происшедших на территории предприятия при выполнении пострадавшим трудовых обязанностей, а также при следовании на работу или с работы на предоставленном предприятием транспорте. КЫРСЫК УЧУРЛАРЫНДА ЖАБЫРКАГАНДАРДЫН САНЫ – эмгек милдеттерин аткаруу учурунда ишкананын аймагында кырсык болгон учурда, ошондой эле ишкана тарабынан берилген транспортто жумушка бара жатканда же келе жатканда кырсыкка кабылып жабыркагандардын саны. ЧИСЛЕННОСТЬ ПОГИБШИХ ПРИ НЕСЧАСТНЫХ СЛУЧАЯХ – число погибших при несчастных случаях, происшедших на территории предприятия при выполнении погибшим трудовых обязанностей, а также при следовании на работу или с работы на предоставленном предприятием транспорте. КЫРСЫК БОЛГОН УЧУРЛАРДА КАЗА БОЛГОНДОРДУН САНЫ – эмгек милдеттерин аткаруу учурунда ишкананын аймагында болгон кырсыктарда, ошондой эле ишкана тарабынан берилген транспортто жумушка бара жатканда же келе жатканда кырсыкка кабылып каза болгондордун саны. ЧИСЛО МЕСТ В ЗРИТЕЛЬНЫХ ЗАЛАХ ЗДАНИЙ КЛУБНОГО ТИПА – число мест для зрителей, на которое рассчитан зал по нормам. КЛУБ ТИБИНДЕГИ ИМАРАТТАРДЫН КӨРҮҮ ЗАЛДАРЫНДАГЫ ОРУНДАРДЫН САНЫ – ченемдер боюнча көрүүчүлөр үчүн эсептелген залдагы орундардын саны. ЧИСЛО МЕСТ В ЧИТАЛЬНЫХ ЗАЛАХ – суммарное число посадочных мест во всех читальных залах. ОКУУ ЗАЛДАРЫНДАГЫ ОРУНДАРДЫН САНЫ – бардык окуу залдарында отура турган орундардын жыйынтык саны. ЧИСЛО ЧИТАТЕЛЕЙ – суммарное число лиц, бравших книги, брошюры, журналы и другие издания хотя бы один раз в течение отчетного периода для чтения на дом или в помещении библиотеки. ОКУРМАНДАРДЫН САНЫ – отчеттук мезгил ичинде жок дегенде бир жолу үйдөн же китепкана жайынан окуу үчүн китептерди, брошюраларды, журналдарды жана башка басылмаларды алган адамдардын жыйынтык саны. ЧИСЛО ЗРИТЕЛЕЙ – число лиц, посетивших спектакли (представления). КӨРҮҮЧҮЛӨРДҮН САНЫ – спектаклдерге (оюндарга) келген адамдардын саны. ЧИСЛО КИНОСЕАНСОВ – число демонстрировавшихся полнометражных или короткометражных фильмов. КИНОСЕАНСТАРДЫН САНЫ – көрсөтүлгөн толук метраждуу же кыска метраждуу тасмалардын саны. ЧИСЛО ПОСЕТИТЕЛЕЙ – число лиц, посетивших киносеансы. КЕЛҮҮЧҮЛӨРДҮН САНЫ – киносеанска барган адамдардын саны. ЧИСЛО РОДИВШИХСЯ У НЕСОВЕРШЕННОЛЕТНИХ МАТЕРЕЙ – число родившихся за календарный год детей у женщин в возрасте до 18 лет. ЖАШЫ ЖЕТЕ ЭЛЕК ЭНЕЛЕРДЕН ТӨРӨЛГӨНДӨРДҮН САНЫ – календардык жыл ичинде 18 жашка чыга элек курактагы аялдар төрөгөн балдардын саны. ЧИСТЫЕ НАЛОГИ НА ПРОДУКТЫ – налоги, показанные за вычетом соответствующих субсидий. ӨНҮМДӨРГӨ ТАЗА САЛЫКТАР – тиешелүү субсидияларды алып салгандан кийин көрсөтүлгөн салыктар. ЧИСТАЯ ПРИБЫЛЬ И ЧИСТЫЕ СМЕШАННЫЕ ДОХОДЫ – это часть, которая остается у производителей после вычета расходов, связанных с оплатой труда наемных работников, и чистых налогов на производство и импорт. ТАЗА КИРЕШЕ ЖАНА АРАЛАШ ТАЗА КИРЕШЕЛЕР – бул жалданып иштеген жумушкерлерге акы төлөөгө байланышкан чыгымдарды алып салгандан кийин өндүрүүчүлөрдө калган жана өндүрүш менен импортко кеткен таза салыктардын кошумча наркынын бир бөлүгү. ЧИСТЫЙ ЭКСПОРТ ТОВАРОВ И УСЛУГ – разница между экспортом и реэкспортом товаров и услуг. ТОВАРЛАРДЫН ЖАНА КЫЗМАТТАРДЫН ТАЗА ЭКСПОРТУ – товарлардын жана кызматтардын экспортунун жана реэкспортунун ортосундагы айырма. ЧИСТОЕ КРЕДИТОВАНИЕ/ ЧИСТОЕ ЗАИМСТВОВАНИЕ – это превышение или дефицит источников финансирования инвестиций по сравнению с расходами на чистое приобретение нефинансовых активов. ТАЗА КРЕДИТ/ТАЗА КАРЫЗ – бул финансылык эмес активдерди таза сатып алууга кеткен чыгымдарга салыштыруу боюнча инвестицияларды каржылоо булактарынын ашыктыгы же тартыштыгы. ЧИСТОЕ ПРИОБРЕТЕНИЕ ЦЕННОСТЕЙ – стоимость покупок за вычетом продаж активов, приобретаемых как средство сохранения стоимости: драгоценных металлов и камней, антикварных изделий, коллекций и других произведений изобразительного искусства БААЛУУЛУКТАРДЫ ТАЗА САТЫП АЛУУ – активдерди сатууну кошпогондо, кымбат баалуу металлдардын жана таштардын, антиквардык буюмдардын, коллекциялардын жана башка көркөм сүрөт искусство чыгармаларынын наркын сактоочу каражат катары сатып алуулардын наркы. ЧИТАЕМОСТЬ – показатель, характеризующий интенсивность использования библиотечного фонда читателями, определяемый отношением годовой книговыдачи к численности читателей библиотеки. ОКУМАЛДУУЛУК – китепкананын окурмандарынын санына карата катышы менен аныкталуучу окурмандар тарабынан китепкана фондун пайдалануунун интенсивдүүлүгүн мүнөздөгөн көрсөткүч. ЧРЕЗВЫЧАЙНАЯ ПРИБЫЛЬ (УБЫТОК) ( - ) – доходы или расходы, возникающие в результате событий или сделок, отличавшихся от обычной деятельности субъекта, частое или повторяющееся появление которых в этой связи не ожидается.
Чрезвычайные события возникают крайне редко; не являются частью обычной хозяйственной деятельности хозяйствующего субъекта; не зависят от решений руководства или владельцев.
Это могут быть статьи, возникающие в результате стихийных бедствий или государственного вмешательства, как:
- суммы страхового возмещения и покрытия из других источников убытков от стихийных бедствий, пожаров, аварий, других чрезвычайных событий, подлежащие к получению (полученные) организацией;
- стоимость материальных ценностей, остающихся от списания непригодных к восстановлению и дальнейшему использованию активов;
- прибыли и убытки, возникшие в результате введения в действие нового закона;
- экспроприация собственности государством;
- стоимость утраченных материально-производственных ценностей, убытки от списания пришедших в негодность в результате пожаров, аварий, стихийных бедствий, других чрезвычайных событий и не подлежащих восстановлению и дальнейшему использованию объектов основных средств и пр.
ӨЗГӨЧӨ ПАЙДА (ЧЫГАША) ( - ) – субъекттин кадимки ишмердигинен так айырмалануучу бүтүмдөрдүн же окуялардын натыйжасында жаралган, ушуга байланыштуу алардын тез-тез же кайталанып пайда болушу күтүлбөгөн кирешелер же чыгашалар.
Өзгөчө окуялар өтө сейрек кездешет; Чарбалык субъекттин кадимки чарбалык ишмердигинин бөлүгү болуп саналбайт; жетекчиликтин же анын ээлеринин чечимдеринен көз карандысыз.
Бул мамлекеттин кийлигишүүсүнүн же табигый кырсыктардын натыйжасында пайда болгон төмөнкүдөй беренелер болушу мүмкүн:
- уюм тарабынан алынуучу (алынган) камсыздандыруу төлөмдөрүнүн суммалары жана табигый кырсыктардан, өрттөрдөн, кыйроолордон, башка өзгөчө кырдаалдардан келип чыккан зыяндын ордун башка булактардан жабуу суммалары;
- калыбына келтирүүгө жана андан ары колдонууга жарабаган активдерди эсептен чыгаруудан калган материалдык баалуулуктардын наркы;
- жаңы мыйзамды ишке киргизүүнүн натыйжасында келип чыккан пайдалар жана чыгашалар;
- мамлекет тарабынан менчиктин тартылып алынышы;
- жоготулган материалдык-өндүрүштүк баалуулуктардын наркы, өрттөрдүн, кыйроолордун, табигый кырсыктардын, башка өзгөчө кырдаалдардын натыйжасында жараксыз абалга келген, калыбына келтирүүгө жана андан ары колдонууга жарабаган негизги каражаттардын объектилерин эсептен чыгаруудан келип чыккан чыгашалар.
Э
ЭКОНОМИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ – расширенное воспроизводство и постепенные качественные и структурные положительные изменения экономики, производительных сил, образования, науки, культуры, уровня и качества жизни населения и человеческого капитала. ЭКОНОМИКАЛЫК ӨНҮГҮҮ – экономиканын, өндүрүштүк күчтөрдүн, билимдин, илимдин, маданияттын, калктын жашоо сапатынын жана деңгээлинин жана адамдын капиталынын кеңири өндүрүшү жана турак жайдын сапаты жана түзүмдүк оң өзгөрүүлөрү. ЭКСПОРТ ТОВАРОВ – это вывоз из страны товаров, которые уменьшают запасы материальных ресурсов государства. ТОВАРЛАРДЫН ЭКСПОРТУ – бул өлкөдөн товарларды ташып чыгаруу, ал мамлекеттин материалдык ресурстарынын камдыктарын азайтат. ЭКСПОРТНАЯ КВОТА (ЭК) – отношение экспорта (Э) к валовому внутреннему продукту (ВВП) ЭКСПОРТТУК КВОТА (ЭК) – экспорттун (Э) ички дүң өнүмгө (ИДӨгө) карата катышы. ЭКСПОРТ И ИМПОРТ ТОВАРОВ (ПО ДАННЫМ ТАМОЖЕННОЙ СТАТИСТИКИ) – официальная торговая статистика, которая формируется на основе таможенных Деклараций на товары, оформляемых при пересечении товарами границы Кыргызстана. В данных таможенной статистики стоимость импорта на границе Кыргызстана включает стоимость фрахта и страхования (CIF). В Платежный Баланс (ПБ) экспортные и импортные товары учитываются в ценах FOB (погрузка за счет покупателя) на таможенной границе страны-экспортера. Пересчет стоимости импорта из цен по типу CIF в цены по типу FOB осуществляется с использованием коэффициентов, оцененных НБКР. ТОВАРЛАРДЫН ЭКСПОРТУ ЖАНА ИМПОРТУ (БАЖЫ СТАТИСТИКАСЫНЫН МААЛЫМАТТАРЫ БОЮНЧА) – расмий соода статистикасы, ал Кыргызстандын чек арасында товарларды ташып өтүү учурунда таризделе турган бажы товарларынын Декларацияларынын негизинде түзүлөт. Бажы статистикасынын маалыматтарында Кыргызстандын чек арасында импорттун наркы фрахттын жана камсыздандыруунун (CIF) наркын камтыйт. Төлөм теңдеминде (ТТ) экспорттук жана импорттук товарлар экспорттоочу өлкөнүн бажылык чек арасында FOB (сатып алуучунун эсебинен жүктөө) бааларында эске алынат. CIF тиби боюнча баадан FOB тиби боюнча баага импорттун наркын кайра эсептөө КР УБ тарабынан бааланган коэффициенттерди пайдалануу менен жүргүзүлөт. ЭКСПОРТ В ЦЕНАХ FOB – цена товара, включающая его стоимость и расходы по доставке до границы страны-экспортера. FOB БААЛАРЫНДАГЫ ЭКСПОРТ – экспорттоочу өлкөнүн чек арасына чейин жүктү жеткирүү боюнча анын наркын жана чыгымдарын камтыган товардын баасы. ЭЛЕКТРОБАЛАНС – система показателей, характеризующих ресурсы и потребление электроэнергии (на предприятии, в отрасли, регионе и стране в целом).
По большинству показателей данные приводятся в динамике. Все стоимостные показатели приводятся в ценах, фактически действовавших в каждом отчетном году.
ЭЛЕКТР ТЕҢДЕМИ – электр энергиясынын ресурстарын жана (ишканада, тармакта, чөлкөмдө жана жалпы чөлкөмдө) керектөөсүн мүнөздөөчү көрсөткүчтөр тутуму.
Көпчүлүк көрсөткүчтөрдүн маалыматтары динамика түрүндө келтирилет. Бардык нарктык көрсөткүчтөр, иш жүзүндө ар бир отчеттук жылда колдонулган баалар менен берилет.